YÖK’ten, diploma tanıma ve denklik süreçlerinin sürecine ve sayısal datalara ait bilgiler paylaşıldı.
Buna nazaran, denklik ön müracaatları, e-Devlet veya YÖK’ün internet sitesinden çevrim içi gerçekleştiriliyor, akabinde müracaat sahibi yahut resmi vekaletnameye sahip vekili tarafından hazırlanan müracaat evrakı sistem üzerinden teğe bir denetim edilerek müracaat tamamlanıyor. Ön inceleme sürecinde diplomanın teyidi için Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla ilgili kurumlarla diploma teyit yazışması yapılıyor ve teyit bilgisinin gelmesi bekleniyor.
Öğrenim mühletince yurt dışındaki kalış müddetleri ise Emniyet Genel Müdürlüğünden temin edilen bilgiler temel alınarak hesaplanıyor, müracaat belgesi üzerinde münferiden adap ve temel tarafından inceleme yapılıyor. Bu etapta üniversitelerden akademik görüş isteniyor, ayrıyeten Bilim Alanı Müracaat Komitesince inceleme yapılıp bu görüşler doğrultusunda Tanıma ve Denklik Komitesince en son karar oluşturuluyor.
Başvuru evrakı, Yükseköğretim Yürütme Kurulunca karara bağlanıyor ve heyet, denklik, ret yahut Düzey ve Yeterlilik Belirleme Sistemi (SYBS) istikametinde karar veriyor.
YÖK, 2020’de 11 bin 89, 2021’de 11 bin 535, 2022’de ise ağustos sonu prestijiyle 7 bin 13 denklik başvurusunu karara bağladı. 2022’de verilen kararlardan 3 bin 291’i “denklik”, 3 bin 214’ü “SYBS”, 368’i “ret”, 140’ı da “iade ve diğer” halinde sonuçlandı.
Başvuruların uyruklara nazaran dağılımı
Denklik müracaatlarının uyruklara nazaran dağılımında, sayısal olarak en çok Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına denklik verildi. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı dışında en çok Azerbaycan, İran, Suriye uyruklular tanıma ve denklik müracaatında bulundu. Düzenlenen denklik evrakları en çok tıp doktorluğu, mimarlık, hukuk ve ilahiyat programlarında ağırlaştı.
Ret kararı verilen müracaatların ülkelere nazaran dağılımına bakıldığında 2020’de Suriye, 2021’de Azerbaycan, 2022’de Makedonya birinci sırada yer aldı. Ret kararları, sayısal olarak hukuk ve mimarlık alanlarında ağırlaştı.
Ret ve iade gerekçeleri
Açıklamada, denklik taleplerinin ret münasebetleri ise şöyle sıralandı:
“Akademik derece olmadığı, örgün eğitim olmayıp açık öğretim olduğu, eğitim mühletince yurt dışında kalış mühletinin yetersizliği, eğitim seviyesinin yetersiz oluşu, uzaktan eğitim olması, teyit bilgisinin olumsuz oluşu, YÖK tarafından tanınmayan eğitim kurumu olması, yönetmelik gereği tahsilinin en az yüzde 70’ini tanınan bir kurumdan almaması, yurt dışı yükseköğretim kurumunun FETÖ ile irtibatlı yahut iltisaklı olması, yatay geçiş kurallarını sağlamadan geçiş yapması.”