ANKARA (İGFA) – 17 Ağustos 1999 zelzelesinin üzerinden geçen 24 yıl gerisinde yapılan çalışmalar ve mücadelerle yapı kontrol sisteminin gerçek yolda ilerlediği kaydedildi.
Yapı Kontrol Kuruluşları Birliği, hususla ilgili yazılı açıklama yaptı.
Birlikten yapılan açıklamada, 17 Ağustos 1999’un ülke tarihinin en kara ve en acı günlerinden biri olduğu anımsatılarak, “Yaşanan şok, kaos ve çaresizlik daha dün üzere aklımızda… Zelzelenin sebep olduğu on binlerce canımızın kaybının acısı hala yüreğimizde… Ülkece yaşadığımız ekonomik ve ruhsal hasarları atlatmak yıllar sürdü; sarsıntısı birebir yaşayanlar ise onarılmayacak yaralar aldılar” ifadelerinik ullandı.
Ülke iktisadının aldığı darbenin yıkımın bir öbür boyutu olduğunu söz eden Birlik İdaresi, “Depremin ülkemize maliyeti yaklaşık 17 milyar dolar oldu. Sarsıntıyla savaşın en büyük teminatı olan “Yapı denetim” kavramı ile de ülkemiz birinci kere, bu büyük zelzele sonrasında tanıştı. Yaşanan kayıpların boyutları o kadar büyüktü ki, sarsıntıdan çabucak sonra yapı güvenliği alanında çeşitli arayışlara girildi ve “yapı kontrol sistemi” gündeme geldi. 3 Şubat 2000 tarihinde Kanun Kararında Kararname ile 27 vilayette pilot uygulama kapsamında yapı kontrol kuruluşları kuruldu ve çalışmaya başlandı. Lakin bugünkü kanun ve yönetmeliklerin ana çizgilerini oluşturan 4708 sayılı Yapı Kontrolü Hakkında Kanun 13 Temmuz 2001 tarihinde yayımlanmış ve 1 Ocak 2011 tarihine kadar 19 pilot vilayette uygulanmıştır. 1 Ocak 2011’den sonra ise tüm vilayetlerde uygulamaya geçilmiştir. Yani, yapı kontrol kuruluşlarının ve beton laboratuvarlarının tarif, kapsam, hedef ve vazifelerini kapsayan bu kanun ülke genelinde son 12 yıldır uygulanmakta olup, geçtiğimiz 12 yıl boyunca çeşitli yönetmelik ve genelgeler ile şekillenmiş ve bugünkü halini almıştır” dedi.
En tesirli değişimin 2019 yılında hayata geçirilen, yapı kontrol kuruluşlarının “havuz sistemi” diye tabir ettiğimiz elektronik dağıtım ile belirlenmesi olduğuna dikkati çekilen açıklamada, “Havuz sistemi sayesinde yapı kontrol kuruluşlarının müteahhitlerle müşteri münasebeti kesilmiş, atamalar Bakanlık tarafından yapılmaya başlanmıştır. Tekrar yakın geçmişte uygulamaya koyulan, betonların standartlara uygunluğunun çip teknolojisi ile takip edilmesi sistemi dünyada da ses getirmiş ve dünya çapında öncü bir uygulama olmuştur. Ayrıyeten 2021 yılından itibaren, Bina Kimlik Sertifikası ismi verilen sistem ile oturma ruhsatı alan yapıların 5 yılda bir denetim edilip projeye uygunluklarının teyit edilmesi planlanmıştır. Bu sistem, yapılara sonradan müdahale edilmesinin önlenmesi manasında son derece kıymetlidir. Bütün bu yenilikler, sarsıntıyla çabada elimizi güçlendiren, kıymeti ve tesiri çok büyük çalışmalardır.
0 Ekim 2020’de İzmir’de yaşadığımız 6.6 büyüklüğü sarsıntıda gördük ki, yapı kontrollü binaların hiçbirinde taşıyıcı sistem hasarı meydana gelmemiş, can kaybı yaşanmamıştı. Bu durum, yapı kontrol sisteminin hakikat yolda ilerlediğinin bir göstergesiydi” sözlerine yer verildi.