Bartın’da 41 madencinin hayatını yitirdiği kazaya ait soruşturma sürerken, ana muhalefet partisi CHP de kapsamlı bir rapor hazırladı. Raporda, yanlış havalandırma sisteminin can kaybını artırdığı argüman edildi. Türkiye Taşkömürü Kurumu’nun (TTK) yapısının da ayrıntılı formda ele alındığı raporda kurumun kamu faydası ekseninden çıkartılıp kar-zarar eksenine getirildiği öne sürüldü. 2002’den bu yana 10 maden kazasında 479 çalışanın ömrünü yitirdiği kelam konusu raporda vurgulanırken, cevap bekleyen sorulara da yer verildi. Ayrıyeten madenin Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’nca kazadan üç gün evvel denetlendiği lakin bu kontrolün kamuoyuna açıklanmadığına dikkat çekildi.
Kazanın akabinde heyet incelemelerde bulundu
Bartın’daki Amasra Kömür Madeni’nde 41 madencinin ömrünü yitirdiği grizu patlamasının akabinde CHP heyeti, bölgeye giderek incelemelerde bulunmuştu. Heyette CHP Genel Lider Yardımcısı Ahmet Akın, Bartın Milletvekili Aysu Bankoğlu, Zonguldak Milletvekilleri Ünal Demirtaş ve Deniz Yavuzyılmaz ile Kastamonu Milletvekili Hasan Baltacı yer almıştı.
İncelemelerin akabinde CHP, “Amasra Maden Faciası” isimli bir rapor hazırladı. CHP Genel Lider Yardımcısı Ahmet Akın tarafından hazırlanan raporda, facianın oluş biçimiyle ilgili değerlendirmelere yer verildi.
Rapora nazaran madenciler, ailelerine madende ihmal olduğunu, dinamit patlatıldıktan sonra gaz ölçümü yapılmadan madene indiklerini söylüyorlardı. Raporda, ailelerin sözleriyle ilgili, “Patlamadan birkaç gün evvel emekçilere gaz oranı yüksek denilmiş, havalandırma yapılacak diyerek personellere bir ay müsaade kullandırılarak madende iş durdurulacağı söylenmiş” denildi.
Yanlış havalandırma can kaybını artırdı
Raporda, havalandırma sistemleri ile ilgili eksikliklere dikkat çekilerek, Sayıştay’ın ikazları hatırlatıldı. Sayıştay’ın kontrol raporunda işletmede aktif bir havalandırmanın yapılmadığına yönelik tespitlerde bulunduğu ve bütün bunların iş güvenliğini etkilediğini vurguladığı tabir edildi. Ayrıyeten Sayıştay’ın, “Bu tespitler madendeki havalandırma sistemleri ile ilgili zafiyet olabileceğini düşündürmektedir” görüşüne de yer verildi. Dumanın yanlış havalandırma sistemi nedeniyle başka koridorlardaki madencileri etkilediği belirtilen raporda, bu nedenle kayıpların arttığı da öne sürüldü.
Ayrıca Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Şurası Başkanlığı tarafından 4 Ekim 2022 ile 11 Ekim 2022 tarihleri ortasında faciadan sadece üç gün evvel kontrol yapıldığı savına yer verildi. Raporda bu sav ile ilgili, “İktidar yetkilileri faciadan yaklaşık iki ay evvel gerçekleşen kontrole atıf yaparken, faciadan üç gün evvel gerçekleştirilen kontrolle ilgili kamuoyunu aydınlatıcı bir bilgi vermemektedir” tabiri kullanıldı.
Raporda AKP periyodunda yaşanan ölümlü maden kazaları hatırlatılarak, 2002’den bu yana 10 maden kazasında 479 emekçinin ömrünü yitirdiği vurgulandı. Ayrıyeten son beş yılda TTK bünyesindeki beş işletmede toplam 12 bin 966 kaza meydana geldiği, bu kazalarda 12 bin 945 personel yaralandığı ve 13 çalışanın de ömrünü yitirdiği vurgulandı.
“Kurum rant eksenine döndü”
CHP Genel Lider Yardımcısı Ahmet Akın, TTK bünyesindeki öteki maden ocaklarına da dikkat çekti. DW Türkçe’nin sorusunu yanıtlayan Akın, AKP periyodunda TTK bünyesindeki beş kuruma toplam sırf 677 milyon TL’lik yatırım yapıldığını belirterek, “Kurum başına yıllık 11.2 milyon TL’lik bir yatırım meblağı ortaya çıkıyor. Bu sayı bile TTK’nın yapısının kamu faydasından nasıl rant eksenine döndüğünü gösteriyor” dedi. Akın, yetkililerin kazada grizu patlamasına neden olan metan gazının sensör ölçümlerine nazaran nasıl bir anda ortaya çıktığı konusunda ivedilikle kamuoyunu aydınlatması gerektiğini de belirterek, “AKP her faciada olduğu üzere bu facianın da üstünü örtemeye çalışacaktır lakin buna müsaade etmeyeceğiz” dedi.
Öte yandan raporda 26 unsurluk alınması gereken tedbirler listesi yer aldı. TTK üzere kamu kurumlarının her türlü siyasi baskıdan arındırılması ve madencilik kurallarına nazaran yönetilmesi gerektiği kaydedildi. Ayrıyeten tüm madenlerin ILO standartları göz önünde tutularak yine denetlenmesi gerektiği de vurgulandı. Raporda, Maden İş Kanunu çıkartılması gerektiği ve madencilik kesimine yönelik ihtisas mahkemelerinin kurulması gerektiği vurgulandı.
“Yanıt bekleyen sorular”
CHP raporunda ayrıyeten karşılık bekleyen sorulara da yer verildi. Tüm kanıtlara ne vakit el konulduğu, şüphelilerin ocağa girmesine müsaade verilip verilmediği ile bugüne kadar neden rastgele bir misyondan uzaklaştırma ya da alma süreci uygulanmadığı soruldu. Raporda ayrıyeten, “Müessesede metrajına uygun sondaj çalışması en son ne vakit yapılmıştır? Havalandırma sistemleri ne vakit denetim edilmiştir? Kurum müdürü değişikliğinden sonra bu kuruluştan kaç kişi ayrılmıştır? Gelen idari amirler atanırken liyakat prensipleri göz önünde bulundurulmuş mudur? Metan boşalması neden olmuştur?” sorularına yer verildi.
Eray Görgülü