TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda muhalefetin konuşmasını “Propaganda oldu biraz” diye eleştirdiği Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, “Dolayısı ile bu son bütçedir, bundan sonraki şu bütçedir, bu bütçedir. Bunu göreceksiniz, bunun son bütçe olmadığını da göreceksiniz. Sizin hayal görmeden evvel bir aday belirlemenizde yarar vardır diye düşünüyorum” diye konuştu.
TBMM Plan ve Bütçe Komitesi’nde 2023 yılı bütçe maratonu bugün başladı. Bugün kurulda 2023 yılı bütçe kanun teklifi, 2021 yılı kesin hesap kanun teklifinin geneli ve 2021 yılı Sayıştay raporları görüşüldü. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, milletvekillerinin sorularını toplu yanıtladı. Oktay şunları söyledi:
“Yönetimde saydamlık, şeffaflık ve hesap verebilirlik prensiplerini benimsemiş bir hükümet olarak. Bütçe ve kesin hesabın her ayrıntısını açıklıkla milletimizle paylaşıyoruz. Her yıl bu bütçe kimin, neyin bütçesi üzere sorulara muhatap olduk, bu yıl da tıpkı sorulara muhatap olduk. 2023 yılı bütçesinin vatandaşımızı global belirsizliklerden koruyacak, her bölümden vatandaşımızı kollayacak, adil ve toplumsal bir bütçe olduğunu tabir etmiştim, bugün de tekrarlıyorum.
“BİZ MİHENK TAŞI OLARAK GÖRÜYORUZ”
2023 yılı bütçemizde toplumsal harcamalar için ayırdığımız kaynak ölçüsünü 258,4 milyar liraya çıkardığımızı söz etmiştik. Tekrar bir kere daha tekrarlamak istiyorum. Bu fiyat 2023 yılı bütçesinin yüzde 5,8’ine denk gelmektedir. 2002 yılında bu oran yüzde 1,3 ile ayrılan kaynak ölçüsü 1,6 milyar liraydı. Niçin 2002 ile daima kıyaslıyorsunuz diyorsunuz. Biz mihenk taşı olarak görüyoruz.
2023 bütçemizde 65 yaş üstü yaşlılardan, engelli vatandaşlardan ve engelli vatandaşların yakınlarından oluşan yaklaşık 1,4 milyon bireye bağlanan aylıklar için 31, 3 milyar, 555 bine yakın engelli vatandaşımızın meskende bakımına takviye hedefiyle 28 milyar, TOKİ toplumsal konut finansmanı için 10 milyar, aile dayanak programı için 7,5 milyar lira kaynak ayırdık.
Sosyal bölümlere yönelik bütçeden sağladığımız kaynaklar bunlarla sonlu değildir. Toplumun farklı bölümlerine 2023 yılı bütçemizde sağladığımız refah katkısı yaklaşık 1 trilyon 200 liraya ulaşmaktadır. Bu fiyat bütçenin yüzde 27’sine tekabül etmektedir. 2023 bütçesinde doğalgaz ve elektrik sübvansiyonları için 600 milyar lira, minimum fiyatın vergi dışı tutulmasıyla 300 milyar lira, yaşlı, engelli, emekli, dul ve yetimler üzere toplum kısımlarını korumak maksadıyla yapılan vergi indirimleri kapsamında 51 milyar lira vatandaşımıza dayanak sağlamışızdır.
Gıda güvenliği ve ziraî kalkınma ulusal güvenlik problemi olarak gördüğümüz ve üzerine bilhassa eğildiğimiz mevzuların başında geliyor. 2023 yılında tarıma 142, 9 milyar lira kaynak ayırıyoruz. 54 milyar değil. Sunumda benim söz ettiğim 54 milyar yalnızca ziraî takviye programları için ayrılan ödenektir.
“BÜTÇEYİ KİM SUNMALI” TARTIŞMASI
Bütçeyi kimin sunacağı ile alakalı soru vardı. Bu yıl nereden icap etti de gündeme getirildi, Anayasal tartışma diye. Bizim zihnimizde uzaktan yakından bu türlü bir soru var, ne de Anayasa’ya karşıtlığı ile alakalı uzaktan yakından rastgele bir tereddüt var. Anayasa Husus 161, Cumhurbaşkanı bütçe kanun teklifini mali yılbaşından en az 75 gün evvel TBMM’ye sunar diyor. Aslında Cumhurbaşkanı sunuyor bütçeyi, sunmuştur esasen. Sunardan kasıt, imzası ile buraya gönderdiği mevzudur, biz vatandaşımıza açıklamışızdır, buraya da gelmiştir.
Bütçenin kim tarafından sunulacağı da Meclis İçtüzüğünün 67’inci hususu ile belirlenmiş olup, buna nazaran yürütme ismine Cumhurbaşkanı Yardımcısı yahut bir bakan sunuş yapabilmektedir.
“ÇİFTÇİLERİMİZDEN UZAK DEĞİLİZ”
Çiftçiden vilayetlerden haberiniz var mı diye sorular oldu. Bizim kendimiz de çiftçilerden uzak değiliz, hele hele vilayetlerimizden vatandaşlarımızdan asla uzak değiliz. Başta Cumhurbaşkanımız olmak üzere.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin getirdiği yararları, istikrarı, net ve süratli karar alma imkanlarının nasıl Türkiye’ye yarar olarak döndüğünü net olarak görürsünüz. Bilhassa dış siyasette olsun, krizlerin idaresinde olsun bunun sonuçlarını görüyoruz. Bunu uygularken de vatandaşımızdan asla uzak kalmayız. Yalnızca fiziki manada değil, gönül bağımızı hiç kimse koparamazdan vatandaşımızdan. Gidip miting alanlarında konuşup da dönmeyiz, dönen beşerler da değiliz. Kesinlikle vatandaşımızın içindeyizdir. Bunun da liderliğini Cumhurbaşkanımızın kendisi yapar, milletiyle gönül bağı kurmuş olması son 15 seçimdeki muvaffakiyetinin da net göstergesidir.
“NET BİLDİRİ, DURMAK YOK YOLA DEVAM DİYECEKTİR”
Dolayısı ile bu son bütçedir, bundan sonraki şu bütçedir, bu bütçedir… Bunu göreceksiniz, bunun son bütçe olmadığını da göreceksiniz. Sadece bu periyodun son bütçesi, inşallah gelecek yıllarda da yine Cumhur İttifakı olarak sunmaya devam edeceğiz. Milletimiz 15 seçimde olduğu üzere yeniden sizlere de bizlere de tıpkı iletisi verecek. Net bildiri, durmak yok yola devam diyecekti. Sizin hayal görmeden evvel bir aday belirlemenizde yarar vardır diye düşünüyorum.”
Oktay’ın kelamlarına “Propaganda oldu biraz” diye muhalefetten tenkit geldi.
“KÜLLİYE HERKESE AÇIKTIR”
Oktay, bayanlara da dayanak verdiklerini açıklayarak, “Yüzlerce bayan çiftçi, sizin saray bizim milletin konutu dediğimiz Cumhurbaşkanlığı Külliyesinde Sayın Cumhurbaşkanımızla bir ortaya gelmiştir” dedi. HDP Ağrı Milletvekili Dilan Dirayet Taşdemir, “Biz de gelebilir miyiz?” diye sordu. Oktay, “Tabii ki gelebilirsiniz. Külliye herkese açıktır. Buradan giderken bir arada geçelim, burası milletin evi” diye karşılık verdi.
Oktay, “Yüzüncü yılın bütçesi milletle iç içe, milletin ta kendisi olan idare anlayışımızın mali alana yansımasıdır” dedi.
TTB LİDERİ FİNCANCI’YI MAKSAT ALDI
Oktay, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin kimyasal silah kullanmış olabileceğini söylediği için gözaltına alınan Türk Tabipleri Birliği Lideri Şebnem Korur Fincancı’nın fotoğrafını taşıdıkları için HDP’li milletvekillerini eleştirerek, “Ne hikmetse kimi hatiplerin insan hakları savunucusu diye pak göstermeye çalıştıklarının konutundan, arabasından mermiler, fişekler ve örgüt dokümanları çıkıyor” dedi.
“CEBİNDE BASIN KARTI VAR DİYE KİMSE KENDİNİ HUKUKUN ÜSTÜNDE GÖREMEZ”
Oktay, gözaltına alınan gazetecilerle ilgili de değerlendirmede bulunarak, “Gazeteci dediklerinizin de kim olduğunu, ne olduğunu gördük. Cebinde basın kartı var diye kimse kendini hukukun üstünde göremez. Bu ben de olsam, siz de olsanız. Terör ile ortasına aralık koymayan da sonucuna katlanır. Biz defaten 85 milyonun bütçesi dedikçe, kimileri dini azınlık, etnik azınlık diyerek, ayrışmayı beslemeye çalışıyor. Ülkemizde azınlıklara yönelik siyaset ve uygulamalar Lozan Barış Mutabakatının ilgili kararlarına uygun biçimde belirlenmektedir. Hatta biz onun da çok ötesine gitmekteyiz” diye konuştu.
Oktay, Türkiye’deki Alevilerin beklentilerinin tespit etmek ve tahlil yollarını bulmak için hazırlık yaptıklarını söyleyerek, cemevlerine ait kanun tekliflerini anımsattı. Oktay, “Ülkemizi Türkiye yüzyılına hazırlarken milletimizin tüm kısımlarının, beraberliğini, kardeşliğini güçlendirecek adımlara özel kıymet veriyoruz. Biz bu milleti hizmetkar olmaya geldik derken, hiçbir kümesi da dışarıda bırakmıyoruz, zira biz bu milletin ta kendisiyiz. 85 milyona ayrım gözetmeden eserlerimizle konuşmaya devam ediyoruz” diye konuştu.
AÇIĞIN KAPANABİLECEĞİNİ ŞERH KOYARAK VAAT ETTİ
Oktay, cari açıkla ilgili de “Cari süreçler açığı bu yıl güç faturasında gözlenen astronomik fiyat tesiri ile izafi yüksek seyretmekte. Güç dışında da cari süreçler fazlası verdiğimizi de tabir etmek isterim. Gelecek yıl güç faturasının gerilemesi ile de cari süreçler açığımızın yüzde 2,5 düzeylerinde kabul edilebilir bir seviyeye gerilemesini bekliyoruz. Şayet global ve bölgesel boyuttaki kaidelerin olağanlaşması öngörüsü ile. Ki şu anda bu türlü bir öngörü için şimdi erken” diye kıymetlendirme yaptı.
Oktay, “Cari süreçler açığının ana nedeni yükselen global güç fiyatlarının güç ithalatımızda değerli artışa neden olmasıdır” dedi. Oktay, güç fiyatlarındaki artış olmasaydı Türkiye iktisadının cari fazla vermiş olacağını ileri sürerek, “Bu, güç faturalarımızda 50 milyar doların üzerinde ek bir artışa işaret etmektedir. Bir diğer tabirle bu yıl astronomik güç fiyat artışları olmasaydı, 2022 yıl sonunda ekonomimiz cari fazla vermiş olacaktı” diye argümanını sürdürdü.
TOGG AÇILIŞINA DAVET ETTİ
Oktay, TOGG fabrikası açılışına muhalefeti davet ederek, şunları söyledi:
“İkinci nükleer santralinin üretimi şu anda planlama basamağında, bu mevzudaki müzakerelerimiz de başladı. Güç kesiminin günümüz dünyasında belirleyici olan en kıymetli ekonomik ve politik ögelerden biri olduğu şuuruyla, dünyadaki aktüel gelişmeler ışığında güç dalını en hakikat ve aktif halde destekleyecek ve yönlendirecek siyaset ve düzenlemeleri hayata geçirmeye devam edeceğiz. Cari fazla maksatlı büyümeyi destekleyecek biçimde yüksek katma bedel ve yüksek teknolojiye sahip yatırımları teşvik ediyoruz.
Bu çerçevede; son olarak İzmir, Kocaeli, Sakarya ve Adana vilayetlerimizde, güneş paneli, kimyasal husus, hibrit ve şarj edilebilir araba ile batarya üretimlerini kapsayan 20 milyar lira fiyatındaki 4 büyük yatırıma proje bazlı teşvik sağladık. 29 Ekim Cumartesi günü de birinci yerli ve ulusal elektrikli aracımız TOGG’un fabrikasının açılışını yapıyor, birinci aracımızı banttan indiriyoruz. Davetlisiniz. Mega projelerimizi soruyordunuz ya.”
KKM FİYATI 1,45 TRİLYON LİRAYA ULAŞTI
Oktay, kur muhafazalı mevduat için ise şu açıklamayı yaptı:
“Hem vatandaşlarımız hem de şirketlerimiz KKM uygulamamıza büyük teveccüh göstermiştir. 21 Ekim 2022 tarihi prestijiyle KKM’ye iştirak sayısı 2,3 milyon kişiyi aşarken toplam meblağ da 1,45 trilyon TL’yi geçmiş ve mevduattaki TL hissesi yüzde 50’ye yaklaşmıştır. Bu durum düşük gelir kümelerinden toplanan vergilerin mevduat sahiplerine aktarıldığı tezlerinin bilakis, KKM’nin tabana yayıldığını ve tüm halkımıza hitap eden bir finansal eser olduğunu ortaya açıkça koymaktadır.
Her vatandaşımız uygun gördüğü kadar tasarrufunu bu hesaplarda değerlendirebilmektedir, ölçü konusunda her hangi bir alt ya da üst hudut bulunmamaktadır. Bu kapsamda kur muhafazalı mevduat sahiplerine sağlanan dayanaklar, kişisel emeklilik sistemine sağlanan dayanaklar (devlet katkısı) üzere tasarrufları teşvik edici ve kapsayıcı bir takviye üzere görülmelidir. KKM ile döviz tevdiat hesaplarının toplam mevduatlardaki hissesinde 10 puandan daha fazla bir azalma olmuştur. Tekrar, bankaların döviz yükümlülükleri düşmüş ve 2021 Kasım ayında TL mevduatların ortalama vadesi 24 günken, 2022 Ağustos ayı prestijiyle 45 güne çıkmıştır.
KKM uygulamasının döviz kuru oynaklığı ve öbür makroekonomik göstergeler üzerindeki olumlu tesirine kıyasla maliyeti hudutlu olmuştur. 2022 Eylül sonu itibariyle KKM uygulamasının bütçeye maliyeti 84,9 milyar TL’dir ve bu aslında kamuoyu ile şeffaf bir halde paylaşılmaktadır. KKM uygulaması niteliği prestijiyle kamunun borçlanması karşılığı ortaya çıkan bir yükümlülük olmadığı için faiz harcaması olarak değerlendirilmemekte; bu kapsamda oluşan harcamalar da bütçenin cari transferler kaleminde izlenmektedir.”
Oktay, kur muhafazalı mevduat ile ilgili Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı sayısı ise “KKM sebebiyle Merkez Bankasında oluşan maliyet, Hazine ve Maliye Bakanlığının açıkladığı sayıların altındadır” diye kıymetlendirdi.
Oktay, TOKİ konutları ile ilgili de şöyle bilgi verdi:
“Vatandaşlarımızın alım gücünü desteklemek emeliyle Birinci Meskenim Birinci İş Yerim projesi hayata geçirilmektedir. Proje kapsamında 5 yıllık periyotta 500 bin konut, 1 milyon konut gayeli arsa ve 50 bin iş yeri yapılacaktır.
Toplam 360 bin bağımsız üniteden oluşan birinci etap 2 yılda bitecektir. Yapılacak olan 500 bin konut, 240 ay vade ile satışa sunulacak olup; alt yapıları ve imarı hazırlanmış konut emelli yerler, vatandaşlarımıza 10 yıl vadeyle faizsiz olarak verilecektir.
FAİZ VE BORCA AİT ARGÜMANLI KONUŞTU
Oktay faiz ve borç bağlantısına ait de muhalefetin sorularını şöyle yanıtladı:
“2020 yılı sonunda 36,2 milyar dolar olan yurt içi döviz cinsi borç stoku, 2021 yılı sonunda 29,9 milyar dolar, Eylül 2022 sonu prestijiyle ise 25,8 milyar dolar düzeyine gerilemiştir. Önümüzdeki periyotta yurt içi döviz cinsi borç stoku kademeli olarak azaltılmaya devam edilecektir. 2021 yılsonunda 29,9 milyar doları yurtiçi döviz cinsi borç stoku, 109,7 milyar doları ise yurt dışı borç stoku olmak üzere merkezi idare toplam döviz cinsi borç stoku 139,6 milyar dolar iken kelam konusu stok 2022 yılı Ekim ayı prestiji ile yaklaşık 7 milyar dolar azalarak 133 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Milletlerarası piyasalar tarafında ise finansmana erişimin zorlaştığı 2022 yılında, yatırımcıdan ağır talep gören 3 farklı ihraç ile toplam 7,5 milyar dolarlık dış finansman sağlanmıştır.
Faiz harcamalarının ulusal gelire oranı 2002 yılında yüzde 14,3 iken, 2021 yılında yüzde 2,5’e kadar gerilemiştir. 2022 yılında ise bu oranın emsal düzeyde gerçekleşmesi beklenmektedir. AB tarifli genel idare borç stokunun gayrisafi yurtiçi hasılaya oranının 2021 yılı sonunda yüzde 41,8, 2022 yılı ikinci çeyreğinde ise yüzde 39,3 düzeyinde gerçekleşirken, bu yılsonunda 36,7’e düşmesi, Orta Vadeli Program (2023-2025) periyodu sonunda ise yüzde 32,1’e gerileyerek program devri boyunca yüzde 60 olan Maastricht Kriterinin epey altında seyredeceği öngörülmektedir. Söz konusu oran AB ülkelerinde ortalama yüzde 86,4 düzeyinde seyretmektedir.”
Oktay’ın konuşmasının akabinde 2023 yılı Merkezi İdare Bütçe Kanun Teklifi ile 2021 yılı Merkezi İdare Merkeziz Hesap Kanunu Teklifinin unsurlarının görüşülmesine geçilmesi ve 2023 bütçe ve 2021 yılı kesin hesap kanun teklerinin birinci ve ikinci maddeleri AKP ve MHP’li milletvekillerinin oyları ile kabul edildi. (ANKA)