Çelik Bilgin
9-12 Mart 1971 sürecinin sene-yi devriye’si, birkaç gün ortayla, bu ikincisi metaforik de olsa, bir diğer darbe teşebbüsü ve onarım sürecinin peşi sıra geldi. Burada “darbe” sözcüğünü, rastgele bir olumluluk ya da olumsuzluk yüklemeksizin kullanıyorum. Altılı Masa’dan kelam ediyorum. Hazırlıkları vardı; Süleyman Çelebi’nin Mevlid-i Şerif kasidesindeki üzere, “çok alametler belirdi gelmeden.” Kuşkusuz darbe hazırlıkları evvelden başlar ve darbeler, ne kadar seküler maksatları olursa olsun, çoklukla güzel gün Cuma’yı hedeflerler.
3 MART CUMA DARBESİ
Bu da o denli oldu. Meral Hanım, halihazırda Millet İttifakı’nın temelde Kemal Bey’in davet ettiği yeni mensuplarıyla istikametin neresi olduğundan giderek daha fazla kuşku duyar hâle gelmişti. 3 Mart 2023 Cuma günü öğlenden sonra, Düzgün Parti reisesi Meral Akşener Hanımefendi, hışımla çıktığı son 1 Mart toplantısının akabinde partisinin yetkili organlarıyla yaptığı toplantı üstüne toplantıdan sonra yaptığı basın açıklamasında, masa’ya yıldırım misli darbeler indirdi. Masa çatladı, lakin tuz buz olmadı.
GORDİON DÜĞÜMÜ: “KAZANACAK ADAY”
Kendisini sonraki iktidar olarak konumlandıran masa, çürütülmüş kurumların ve bu kurumların çürütülmesi sürecini hızlandıran çarpık bir hükümet sisteminin yerine ne koyacağına dair çalışmalar yürütüyor ve bunları efkâr-ı umumiye’ye ilân ediyordu. Buradaki Gordion düğümü ise “ortak aday” ve hatta “kazanacak aday” idi. Meral Hanım ise, siyasî hayatını, MHP’de girdiği yarışın, şahsen iktidar kadıları eliyle engellenmesinin akabinde, bu iktidar blokunun tam karşısında yer almasa bile netlikle dışında durup gidecek adres bulamayan kitlelere bağlama yoluna gitmişti. Yeterli Parti bu türlü doğdu ve kısa müddette, anahtar parti pozisyonuna yükseldi. Kemal Bey’le yazgı iştiraki bu türlü gelişti, lakin Kemal Beyefendi açısından durum biraz daha karmaşıktı.
KEMAL BEYEFENDİ VE EMNİYET ARAYIŞI
Kemal Beyefendi amir ve memur bir yüksek bürokrattı. Buyruk vermenin yanı sıra, buyruk almıştı. Kendisinden iki saat sonra dünyaya gelen kardeşiyle birlikte, ikizdiler. Diğerlerinden inanç almak ve yalnız hareket etmemek üzere bir itiyat geliştirmesi doğal kabul edilmelidir. Partinin başına geldiği günden bu yana, cumhurbaşkanlığına diğerlerini aday gösterdiği üzere ya da 2015’teki “istikşafi görüşme” süreci üzere, kendi yanına da daima ortak aramış ve bulmuştu. Doğrusu, tek başına gireceği seçimlerden galip çıkamayacağını da görüyordu. Burada, Türkiye’deki hâkim kimliğin dışından, Tuncelili, Zaza ve Alevi aile köklerine sahip oluşu da önemli bir zahmet olarak ortaya çıkıyordu. Bu güvensizlik, kendini vakit zaman, bayramların birinci günleri için yurtdışı programları ayarlama gereksinimi halinde gösteriyordu. Binaenaleyh, perde gerisinde kalmaktan o derece rahatsızlık duymamasının nedenleri var.
TASFİYECİLİK VE SAĞA YASLANMA İHTİYACI
Bu duruma iki etkenin değişik formlarda katkı vererek yeni sonuçları beraberinde getirdiğini belirtmek gerekiyor. Birincisi, Kemal Bey’in, Baykal kaseti sonrası partide genel sekreter ve oldukça güçlü pozisyonda bulunan Lider Sav ve arkadaşlarını, step by step, etkisizleştirmesi ve tasfiye etmesidir. Kemal Bey’in bugün masa’da sergilediği performansta bu tecrübenin tesiri görülüyor. İkincisi, Kemal Bey’in partisinin kurucu devrine dair, “uneasy” tabir edilebilecek, iç dünyasında kuşku ve meselelerle malul bulunmasıdır. Bu da sağa inanç verme ve sağdan inanç alma gereksinimini beraberinde getiriyor. Kemal Beyefendi, ortak aday olmadığı vakitlerde bile, CHP reisi olmasına karşın, Adnan Menderes ya da Muhsin Yazıcıoğlu’nu anma gereksinimini duyuyor.
30 MART ZAFERLERİ SONRASI VİTES BÜYÜTEN EKİP
İktisatçılar “ceteris paribus” derler. Kemal Bey’in anılan özelliklerinin, cumhurbaşkanı adayı üzere savlı bir pozisyonda ortaya çıkmasını bugüne dek engellediği ve “ceteris paribus”, başka değişkenler sabitken, engellemeye devam edeceği sır değildi. Burada iki değişken devreye girdi. Biri, 30 Mart 2019 lokal seçimleriyle, Kemal Bey’in şahsen kendi belirlediği, merkez sağı tekrar inşa ve ittifaklar yoluyla sağa yaslanma stratejisinin sonuç alıcı olduğunun düşünülmesi. Bununla ilgili ikincisi ise, CHP genel merkezinde, ikballeri Kemal Bey’le yazılı olanların, 30 Mart sonrası, daha fazlasını hayal etmeye başlamaları. Kıymetli büyükşehir belediyelerinin kazanılmasını haklı biçimde Kemal Bey’e yazan bu grup, münasebetiyle Kemal Bey’in de artık Cumhurbaşkanlığı ile onurlandırılması gerektiğini savunuyorlar.
ADAYLIK DÜĞÜMÜ, “AHMAK” DAVASI VE BÖLÜNME
Kemal Bey’in şahsî özellikleri nedeniyle adaylık noktasına gelmesi kolay olmadı. Kolay olmamasının en kıymetli nedeni, Kemal Bey’in kaybetme ihtimalinin anketlerde hiç de uzak görünmemesiydi. Altılı Masa, yekvücut, bunun ayırdındaydı. Ekrem İmamoğlu ile Mansur Yavaş beyefendiler anketlerde öne çıkarken, Kürt kökenli seçmenden de oy alabilecek politik esnekliğe sahip olduğunu ve belagatini peş peşe iki seçim kazanarak ispat eden Ekrem Beyefendi bilhassa temayüz ediyordu. Ekrem Bey’in bu popülaritesi, “ahmak” davasından çıkan cezayla doruk noktasına ulaştığında Meral Hanım, daha evvel birkaç sefer ima ettiği fikrini Saraçhane’deki birinci gün kuvveden fiile geçirmiş oluyordu. Başka yandan, Ekrem Bey’in muhtemel adaylığı cezanın onanması ihtimalinden ötürü riskliydi. Mansur Beyefendi ise, hem belagat yeteneği bakımından hem de yönettiği belediyeyi bir CHP’liden çok eski ülkücü üzere yönetmesi bakımından “incognito”, bir bilinmeyen âdem olmayı sürdürüyordu. Kemal Bey’in takımı, işte bu şartlar altında kılıçlarını bilediler ve son itimat eksikliklerini de masa’nın öbür dört hâzirûnu eliyle temin ettiler. Artık tek sorun, “vaka-yi Saraçhane” sonrası muhalif seçmenin de bölünmeye başlaması ve Meral Hanım’ın burada öteki kutbu temsil ediyor olmasıydı. Başka kutba katılacağı aşikâr olan Bağımsız Türkiye Partisi reisi Hüseyin Baş’ın masa’dan uzak tutulması bu nedenleydi.
KISKAÇ VE 9 MART’A BENZERLİK
Meral Hanım’ın masa’ya yıldırım misli darbeler indireceği basın açıklamasına giden sürecin son damlası olan 1 Mart tarihli son altılı toplantıda, “risk almama” ve “anketlere başvurma” talepleri dikkate alınmamış, karşısında ise Kemal Bey’den çok başka hâzirûnu bulmuştu. Masa’daki emrivakileri, Meral Hanım ve partisini amaç alan açıklamalar izledi. Meral Hanım âlâ niyet sezinleyemez hâle geliyordu. 9 Mart ile benzerlik de, aslında tam olarak burada başlıyordu. 9 Mart 1971 öncesinde ordu kaynıyordu. Cunta hazırlıklarının içerisinde yer alan ünlü sol-sosyalist aydın Doğan Avcıoğlu’nun kitaplarının, Genelkurmay Kütüphanesi’nde bulunan kopyalarında altı çizilmemiş satır kalmamıştı. Başka yandan, tam da Avcıoğlu’nun savunduğu “millî demokratik devrim” yanlısı tertiplerin biri bitmeden yenisi hazırlanıyor, gençlik ise silahlı örgütler halinde faaliyet gösteriyordu. Meğer cuntaya öncülük etmesi beklenenlerden Hava Kuvvetleri Kumandanı Orgeneral Muhsin Batur sola sempati duyarken, soldan ürker pozisyona gelmeye başlamış ve Kara Kuvvetleri Kumandanı Orgeneral Faruk Gürler ise her şeye karşın CHP ve genç subayların takviyesiyle bu makama atandığında en gerici ordu kumandanlarıyla kuşatılmış vaziyetteydi. Meral Hanım da 3 Mart’a kalkıştığında, Ekrem ve Mansur Beyefendiler masa’nın ortak adayı olmadıkları hiçbir şartta Kemal Bey’e karşın aday olarak ortaya çıkamayacaklarını anlamışlar ve masa’nın Meral Hanım dışındaki başka hâzirûnu ise çoktan kontenjan ve makam tahsisatında uzlaşmışlardı. 3 Mart’tan, Meral Hanım’ın öfke ile kalkar kalkmaz ziyanla oturduğunu fark etmesi ve sonunda zevahiri kurtarmak ismine bir ucube formülle masa’ya dönerek Kemal Bey’in adaylığına kerhen istek gösterdiği 6 Mart’a; aslında 9 Mart’tan 12 Mart’a dek olan dört günde olduğu üzere toprak, darbecilerin ayaklarının altından çoktan kaymıştı.
KISKACI ANLATAMAMAK
Tarih tıpkı biçimde mi tekerrür eder? 12 Mart’tan sonra altı ay içinde yüzlerce sola açık subay ordudan tasfiye edildi ve bir daha ordu içinden sola açık rastgele bir müdahale gelmesinin önü muhakkak kapanmış oldu. Meral Hanım ve Güzel Parti’nin şimdilik taban ve taban kaybettikleri açık. Yine eski güç ve pozisyonlarına ulaşmaları neredeyse imkânsız duruma geldi. Dahası, pek çok haksız ve de müfrit ithamın amacı oldular. Bazıları masa’ya tekrar alınmamalarını bile buyurdu. Hem de sol ismine. Artık uzunca bir mühlet, kendilerini ispat gayretiyle siyaset yürütmeye mahkûm durumdalar. Masa’ya ve yirmi yılı aşan bu boğucu parantezi kapatabilecek, elde kalan tek yola daha fazla ziyan vermemek için, nasıl bir kıskaca alındıklarının detaylarını anlatamamaya yazgılı biçimde, üstelik.
Çelik Bilgin