ANKARA (İGFA) – Anayasa Mahkemesi 5/4/2023 tarihinde E.2022/83 numaralı evrakta, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 4650 sayılı Kanun’un 5. hususuyla değiştirilen 10. unsuruna 6459 sayılı Kanun’un 6. hususuyla eklenen dokuzuncu fıkranın Anayasa’ya ters olduğuna ve iptaline karar verdi.
İtiraz konusu kuralda, kamulaştırma bedelinin tespiti için açılan davanın 4 ay içinde sonuçlandırılamaması hâlinde tespit edilen bedele bu müddetin bitiminden itibaren yasal faiz işletilmesi öngörüldü.
Başvuru kararında özetle, kamulaştırma bedelinin dava tarihi prestijiyle tespit edildiği fakat dava konusu kural uyarınca dava tarihinden dört ay sonra yasal faiz işletilmeye başlatılmasının taşınmazın gerçek karşılığının malike ödenmesine mani olduğu belirtilerek kuralın Anayasa’ya muhalif olduğu ileri sürüldü.
MAHKEMENİN DEĞERLENDİRMESİ
Kamulaştırma bedelinin geç ödendiği durumlarda yasal faiz işletilmesi kelam konusu bedelin ekonomik kıymetinin korunmasını temin eden araçlardan biridir. Fakat bu aracın Anayasa’nın 46. hususundaki gerekliliklere uygun görülebilmesi için kamulaştırma bedelinin enflasyon tesiriyle yitirilen bedelini karşılaması gerekir.
İtiraz konusu kuralla geç ödenen kamulaştırma bedeli için yalnızca yasal faiz ödeneceği belirtilmiştir. Enflasyon nedeniyle uğranılacak ve yasal faizi aşan ziyanlarla ilgili rastgele bir düzenlemeye ise yer verilmemiştir. Bilhassa yüksek enflasyonist devirlerde devletin kamulaştırma nedeniyle borçlu olduğu meblağ ile alacaklı hak sahibi tarafından sonuncu olarak alınan meblağ ortasındaki enflasyon nedeniyle oluşan paha kayıplarını gidermek mümkün olmayacaktır. Hasebiyle hak sahibi kamulaştırılan taşınmazının bedelini gerçek karşılık ölçütüne uygun olarak alamayacaktır.
Öte yandan yönetim tarafından açılan kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescil davasında kamulaştırma bedeli dava tarihi prestijiyle belirlenmektedir. Lakin itiraz konusu kuralla faizin başlangıç tarihi yargılamanın dördüncü ayının sona erdiği tarih olarak belirlenmiştir. Bu durumda kamulaştırma bedelinin fiilen tahsis, kamulaştırılmış sayılma ve kamulaştırmaya temel rayiç bedelin belirlendiği tarihten daha sonraki bir tarihte ödenmiş olacağı ve bedelin belirlendiği tarihle faizin başlangıç tarihi ortasındaki dört aylık bir müddette hak sahibinin enflasyon tesiriyle makul olanın ötesinde bir ekonomik kaybının oluşabileceği açıktır.
Bu prestijle anılan anayasal ögeleri dikkate almayan ve gerçek karşılık anayasal ölçütünü karşılamayan kuralın Anayasa’nın 13. hususunda belirtilen, sınırlamanın Anayasa’nın kelamına alışılmamış olamayacağı kararına karşıtlık teşkil ettiği değerlendirilmiştir.
Anayasa Mahkemesi açıklanan münasebetlerle kuralın Anayasa’ya karşıt olduğuna ve iptaline karar vermiştir.