*Erdal Sağlam
ABD idaresinin Rusya’ya uyguladığı yaptırımların delinmemesi konusunda Türkiye’ye ihtarları devam ediyor. Ankara ve İstanbul’da iki gündür özel kesim temsilcileriyle toplantılar yapan ABD’li bir üst seviye heyet, “kabuk şirketler” ismi verilen ve yaptırımlardan kaçınmak üzere Türkiye’de faaliyet gösteren şirketler ve dikkat edilmesi gereken dallara ait bilgilendirmeler yaptı.
ABD’nin terörün finansmanından sorumlu Hazine Bakan Yardımcısı Elizabeth Rosenberg ile ABD Dışişleri Bakanlığı’nın terörle uğraştan sorumlu Müsteşar Yardımcısı Erik Woodhouse, Pazartesi günü Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ni (TOBB), Salı günü de Dış Ekonomik İlgiler Heyeti’ni (DEİK) ziyaret ederek Türk şirketlerinden yaptırımların delinmesine dahil olmamalarını istedi.
Yaptırım uyarısı bu sefer özel şirketlere
ABD Hazine Bakanlığı’ndan birkaç ay evvel Türkiye’ye gelen yaptırım ikazının akabinde Washington’ın ikazlarında bir sonraki evreye geçtiği gözleniyor. Birinci ikazdan sonra kuşkulu ticari süreçler ve Rusların Türkiye’deki faaliyetlerini yakından izleyen ABD Hazinesi, bu defa de özel şirketlere yönelik ikazlarını ayrıntılandırdı.
Alınan bilgilere nazaran, toplantıda Türk şirketlerinin yaptırımlara ait ayrıntılı bilgi alabilecekleri bir müracaat ve bağlantı kanalının kurulması konusunda mutabık kalındı. Şirketlerin bahisle ilgili sorularının toplanarak ABD Hazinesi tarafından yanıtlanmasını sağlayacak bir sistemin kurulacağı belirtildi.
Türkiye’ye tavan fiyata geçmesi önerisi
ABD Hazine Bakan Yardımcısı Elizabeth Rosenberg ile ABD Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Erik Woodhouse’ın toplantılarda Rusya’dan petrol alımında devreye sokulan “tavan fiyat” uygulaması üzerinde de durdukları ve Türkiye’nin tavan fiyat uygulamasına geçip güç maliyetlerini azaltılabileceğini söyledikleri de öğrenildi.
Bu sistemin işleyişi konusunda da daha fazla bilgilendirme yapılmasının planlandığı belirtiliyor.
“Kabuk şirketlere” dikkat
Alınan bilgilere nazaran, ABD’li yetkililer yaptırımlar kapsamında Ruslarla iş yapan Türk şirketlerinin yanı sıra Türkiye’de kurulan Rus şirketlerinin üzerinde de kıymetle durdu. ABD’nin Rusya’da yaptırıma tabi olan şirketler ve şahısların, yani oligarkların, yaptırımları delmek için aracı şirketler kullanmasını yakından izlediği biliniyor. ABD’liler Rus sermayeli bu şirketleri “kabuk şirketler” olarak isimlendiriyor. Birebir kapsamda kimi Azeri ortaklı gözüken kimi şirketlerin de yaptırımları delmek maksadıyla kurulduğuna ait ABD’lilerin “ciddi” tasalar taşıdığı belirtiliyor.
Türkiye’de son devirde kurulan Rus şirketlerindeki sayısındaki artış nedeniyle ABD’nin “kabuk şirketler” konusunda Türkiye’yi de yakın takibe aldığı gözleniyor. Türkiye’de yeni kurulan Rus şirketlerin sayısı daha evvelki yıllarda yüzlerle tabir edilirken bu yılın birinci 8 ayında kurulan Rus şirketi sayısı 729 olarak belirlendi.
Rus şirketlerinin sayısı artıyor
Dünya Gazetesi’nde 17 Ekim Pazartesi günü yer alan, Merve Yiğitcan imzalı “Savaş Rus sermayesini Türkiye’ye yönlendirdi” başlıklı haberde de yeni kurulan Rus şirketleriyle ilgili ayrıntılı bilgi yer aldı. Bu yıl Nisan ayından başlayarak Rus şirketlerinin sayısında büyük artış yaşandığı belirtilen haberde, 2022 Ocak-Ağustos 2022 devrinde 14 bin 90’ı yabancı sermayeli şirket kurulduğu, birinci sırada 874 şirketle İran’ın bulunduğu, ikinci sırayı ise 729 Rus sermayeli şirketlerin aldığı kaydedildi.
Bundan evvelki yıllarda Rusya’nın fakat birinci 10 ülke içinde olduğuna, bu yıl ikinci sıraya yükseldiğine işaret edilen haberde, bu sayının geçen yılın tümünde 177, 2020’de 115 olduğu hatırlatıldı. Yılbaşından bu yana kurulan 729 Rus sermayeli şirketin toplam sermayesinin 360 milyon TL olduğu, bu şirketlerdeki yabancı sermaye hissesinin ise 320,5 milyon TL olarak kayıtlarda yer aldığı görülüyor. 729 şirketin 136’sı anonim şirket, 593’ü ise limited şirket statüsünde.
Sektörel dağılımlara bakıldığında Rusların toptan ve perakende ticarette 410 firmayı faaliyete soktukları, ikinci bölüm olarak öne çıkan bilgi ve irtibat kesiminde 73 Rus sermayeli şirket açıldığı belirtiliyor. Habere nazaran Rus sermayeli şirket kuruluşlarının en fazla yapıldığı vilayetler ise geçmiş yıllarda olduğu üzere yeniden İstanbul ve Antalya.