İstanbul Tarım Platformu, ortalarında çeşitli sendikaların ve derneklerin davetiyle kuruluşunu bugün düzenlenen toplantıyla ilan etti. Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Lideri Hasan Murat Kapıkıran, “Tarımda ve besinde yaşanan sıkıntıların tahlili için, alanı hür piyasanın insafına bırakan mevcut neoliberal tarım siyasetleri terk edilerek acilen kamucu tarım siyasetleri gündeme alınmalı ve uygulanmalıdır” dedi.
Aralarında Devrimci Emekçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Türkiye Besin Sanayii Personelleri Sendikası, DİSK Birleşik Tarım Orman Emekçileri Sendikası İstanbul Şubesi, Kamu İşçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) Tarım ve Ormancılık Hizmet Kolu Kamu İşçileri Sendikası İstanbul Şubesi, İstanbul Su Eserleri Kooperatifleri Birliği (SÜR-KOOP), İstanbul Veteriner Doktorlar Odası (İVHO), Özgür Veteriner Tabipler Derneği, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Etraf Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi, TMMOB Besin Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi, TMMOB Kimya Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi, TMMOB Meteoroloji Mühendisleri Odası İstanbul Temsilciliği, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi, Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF), Tüketiciyi Muhafaza Derneği (TÜKODER), Tüm Üretici Köylü Sendikası (Tüm Köy- Sen), Türkiye Ormancılar Derneği Marmara Şubesi (TOD), Türkiye Ziraatçılar Derneği (TZD), Veteriner Halk Sıhhati Derneği (VHSD) ve Veteriner Doktorlar Derneği (VHD) olan sendikaların ve meslek odalarının davetiyle İstanbul Tarım Platformu kuruldu.
Kadıköy’deki Barış Manço Kültür Merkezi’nde bugün düzenlenen toplantıya, platformun bileşenlerinin temsilcileri katıldı.
Hazırlanan ortak açıklamayı okuyan TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Lideri Hasan Murat Kapıkıran, 1980’li yıllardan itibaren neoliberal tarım siyasetlerinin Türkiye’de uygulanmaya başlandığını belirterek piyasayı düzenleyen ziraî KİT’lerin özelleştirilmesini anımsattı. “Kamu kurumları işlevsizleştirildi, üretici kooperatifleri güçsüzleştirildi, ziraî dayanaklar azaltıldı, küçük ve orta ölçekli üreticiler, büyük şirketler karşısında muhafazasız bırakıldı, girdilerde ve eserlerde dışarıya bağımlılık arttı, alan tümüyle kâr mantığıyla çalışan özel kesimin insafına terk edildi, üretim yapmak daha güç hale geldi, üreticiler ve tüketiciler daima kaybeden taraf oldu” diyen Kapıkıran, şunları söyledi:
“Üretim iktisadı yerine rant ve faiz iktisadında ısrar edildi”
2020 yılından beri içinde bulunduğumuz pandemi olumsuz şartlarına ek olarak 2021 yılında yaşanan önemli kuraklık, ülkemizde derinleşerek yaşanan ekonomik kriz ve 2022 yılındaki döviz kuru baskısı, Rusya- Ukrayna savaşının bölgemize ve ülkemize tesirleri, yapısal ve altyapısal meseleleri çözülemeyen tarım kesimimizi çok boyutlu yeni ve önemli bir kriz ortamına sürükledi. Bu süreçte üretim iktisadı yerine rant ve faiz iktisadında ısrar edilmesi, girdi ve eserlerde dışa bağımlılığın kesintisiz sürdürülmesi sonucunda üreticinin alandan çekilmesi hızlanırken kesim dışı piyasa aktörleri bölümü daha fazla tesirler hâle geldi, kronikleşen besin enflasyonu tüketicinin kâfi besine ulaşmasını engelledi.
“Üreticiyi koruyan somut dayanaklar gündeme gelmedi”
Tarım, tabiat şartlarına bağlı, kesinlikle korunması gereken ve uzun vadeli planlanması gereken bir kesimdir. Tüm dünyada bilhassa global salgının başladığı günlerden bugüne tarım ve besin farkındalığı artmış, tarım ve besinin yaşamsal ehemmiyeti herkes tarafından kabul edilir olmuş, tarım ve besin kesimi bir ‘ulusal güvenlik sorunu’ olarak su ve güç güvenliği meseleleriyle birlikte temel güvenlik problemleri durumuna gelmiştir. Ek ekonomik ziraî dayanak paketleri ile müdafaacı siyasetler uygulamaya konularak kesimin tümüyle özgür piyasaya bırakılamayacak kadar kıymetli ve stratejik bir bölüm olduğu anlaşılmıştır. Bu süreçte ülkemizde inanılmaz şartlar yaşanmasına karşın müdafaacı tarım- besin siyasetlerinin yaşama geçirilmemesi, yerli üretimi ve üreticiyi gözetici somut dayanakların gündeme gelmemesi, üreticiler ve tüketiciler açısından yaşanan sıkıntıların giderek artması sonucunu doğurmuştur.
“Yasal düzenlemeler yapılmalıdır”
Tarım siyasetinde emek aleyhine sermaye lehine yapılan her düzenleme; yetersiz ve istikrarsız beslenmeden yüksek besin enflasyonuna, çarpık kentleşmeden etraf felaketlerine, toplumsal tahribattan kültürel yozlaşmaya alt gelir kümesinin kâfi besine erişememesine kadar çok çeşitli alanlarda problemlere neden olmaktadır. Ranta dayalı ve sermaye çıkarı öncelikli uygulamalar yüzünden yaşanan iklim değişikliği, afet ve felaketlerin sorumluluğunu ‘küresel ısınma’, ‘doğal afet’ kavramlarıyla izah etmek yanlıştır. Yapılması gereken ‘insan kaynaklı (anropojenik) iklim değişikliğine’ neden olan doğal istikrarımızı bozan, başta su ve toprak olmak üzere doğal varlıkları yok eden ve kirletenlere somut yaptırımların ayrımsız derhal uygulanmasıdır. Ekosistemi oluşturan tüm varlıkların eşit haklara sahip olmaları temelinde ekolojik kabahatler ve cezalarına ait yasal düzenlemeler yapılmalıdır.
“Politika belirlemede üretici dernekleri faal rol almalı”
Çok sayıda değişkeni ve bileşeni bünyesinde barındıran, yalnızca ekonomik değil, toplumsal ve ekolojik bir üretim alanı olan tarıma yönelik siyaset belirlemede yalnızca ilgili bakanlıkların değil, neredeyse toplumun her kesitinin görüş ve teklifleri dikkate alınmak zorundadır. Bu nedenle siyaset belirlemede meslek odaları, sendikalar, kooperatifler, üretici dernekleri, lokal kuruluşlar, ekoloji kuruluşları ve tüketici kuruluşları daha aktif rol alabilmeli ve doruktan değil, direkt aktörlerin belirleyici olduğu aşağıdan üste bir siyaset belirleme metodu ve süreci izlenmelidir. Bizler tarım, besin, hayvancılık, balıkçılık, orman ve etraf alanında faaliyet yürüten meslek ve emek örgütleri, demokratik kitle örgütleri, üretici ve tüketici örgütleri olarak ülkemizin tarım siyasetlerinin hayati kıymet arz ettiğini, tarım ve besin kesimlerinin kamu faydasını ve toplum çıkarını temel alarak ekolojiye hassas ve halkın refahına dayalı olması gerektiği niyetiyle tarım platformu oluşturmuş bulunmaktayız.”
TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Lideri Kapıkıran, platformun bileşenleri olarak yaşanan esaslı ve önemli problemlerin çözülmesi için kısa, orta ve uzun vadeli öncelikli somut taleplerini şöyle sıraladı:
“Neoliberal tarım siyasetleri terk edilmelidir”
– Tarımda ve besinde yaşanan meselelerin tahlili için, alanı özgür piyasanın insafına bırakan mevcut neoliberal tarım siyasetleri terk edilerek acilen kamucu tarım siyasetleri gündeme alınmalı ve uygulanmalıdır.
– Anayasa’nın 166. Unsur kararları gereği tarım kesiminde planlı kalkınma uygulanmalı; arazi kullanım planlaması, ziraî üretim planlaması, sulama planlaması, eğitim- istihdam- yatırım planlaması acilen yaşama geçirilmelidir.
– Sağlıklı planlamalar için yeni ve hakikat ziraî datalar hazırlanarak kamuoyu ile daima paylaşılmalıdır.
– Ziraî kamu idaresi güçlendirilmeli, Tarım Bakanlığı tekrar yapılandırılmalı, liyakatli takımlar idareye gelmelidir.
“Zeytinlikler madencilik yatırımları ile yok edilmemeli”
– Tarım alanları, çayır ve meralar, zeytinlikler ve başka dikili alanlar şartsız korunmalı, rant gayeli mevzuat düzenlemelerine müsaade verilmemeli, üretim alanları maksadı dışında kullanılmamalıdır.
– Ormanlarımızın bugününü ve geleceğini tehlikeye düşüren siyasetler terk edilmeli, ormansızlaştırılmanın önüne geçilmeli, ormanlarımızın madencilik, güç, turizm, ulaşım üzere ormancılık dışı gayelerle tahsisi sonucu yok olmasına neden olan uygulamalara son verilmelidir.
– Zeytinlikler güç, turizm, ulaşım, yapılaşma ve madencilik yatırımları ile yok edilmemelidir.
– Girdi ve eserlerde dışa bağımlı siyasetlerden vazgeçilmeli, Ar-Ge çalışmalarına daha fazla hisse ayrılarak girdilerde, ziraî üretim planlaması ile temel eserlerde kendi kendimize kâfi duruma gelinmelidir.
“Tarımsal kredi muhtaçlıkları çiftçi lehine düzenlenmeli”
– Ziraî takviyeler en az üç yıllık açıklanmalı, kâfi olmalı ve yıl içinde ödenmeli, ziraî girdi maliyetleri somut olarak düşürülmeli, ziraî kredi muhtaçlıkları çiftçi lehine düzenlenmeli, bitkisel ve hayvansal üretimde öngörülebilirlik sağlanarak üretimde devamlılık ortamı oluşturulmalıdır.
– Yem- süt- et bütünlüğü dikkate alınarak bütünsel olarak hayvancılığımız geliştirilmeli, ithalata son verilmeli ve yerli üretim desteklenerek hayvan varlığımız artırılmalıdır. Süt- yem ve et- yem parite standartlarına uymayan tavsiye alım fiyatları uygun duruma getirilmeli, yem ve öteki girdi fiyatları düşürülerek ineklerinin kesite gönderilmesi durdurulmalıdır. İnek sayısındaki azalma acilen durdurulmalı, böylelikle besilik dana üretiminin artması, et ithalatının son bulması sağlanmalıdır.
– Hayvansal üretim ve tüketim zincirinin her etabında hayvan sıhhati ve refahı ile toplum sıhhatini gözeten yaklaşım ve uygulamalar temel alınmalı, zoonozlara karşı esirgeyici hizmetler güçlendirilmelidir.
“Su varlıkları ticarileşmeli”
– Hayvan ve insan sıhhatine tesirleri nedeniyle GDO’lu yem ithalatına son verilmelidir.
– Halkın, bilhassa çocuklarımız, gençlerimizin beyinsel ve fizikî gelişimi için dünya standartlarında kişi başı hayvansal proteine erişimleri sağlanmalıdır.
– Su varlıkları ticarileştirilmemeli, denizlerimiz ve iç sularımız kirletilmemeli, akuakültür desteklenmeli, su eserleri üretimi ve balıkçılık geliştirilmelidir.
– Ziraî KİT’ler tekrar açılarak kamunun piyasayı aktif düzenlemesi sağlanmalıdır.
– Eğitim- istihdam planlaması yapılarak tarım meslek liseleri yine açılmalı, yükseköğrenimde nicelik ve nitelik sorunu çözülmeli, kamuda kâfi atama yapılmalı, çalışanların çalışma şartları ve fiyatları yoksulluk hududunun üzerine çıkarılmalıdır.
“Tarımda emek sömürüsü önlenmeli”
– Tarım eserlerinin üretim, depolama, sürece, lojistik ve pazarlama evrelerinde demokratik kooperatifçilik desteklenmelidir.
– Küçük aile işletmeleri desteklenmeli, yerelde üretim desteklenmeli ve özendirilmelidir.
– Geçimlik ziraî üretimi yapan çiftçi ailelerinin ödenemez hâle gelen borçları silinmelidir.
– Tarımda emek sömürüsü önlenmeli, mevsimlik çalışanların sıkıntıları çözülmeli, bayan ve çocuk emeği istismarı önlenmeli, toplumsal güvenliğe kavuşturulmalı, üretenler, işçiler haklarını almalıdır.
– Besin güvenliği ve besin teminatını sağlayabilmek için besin egemenliğine dayalı tarım modeline geçilmelidir.
“Orman varlığı korunmalı ve artırılmalı”
– Besin tedarik zincirinde üretimden tüketime besin kısa yolları temel alınarak demokratik kooperatifler temelinde kâfi, sağlıklı ve ucuz besine daima erişim sağlanmalıdır.
– Su varlıklarını olumsuz olarak etkileyen olaylardan öncelikle, kaynakların kirletilmesi ve su toplama havzalarının daraltılması üzere uygulamalardan bir an evvel vazgeçilmelidir.
– Hava kirliliğini önleyen en kıymetli varlıklar olan orman yerleri ve su havzaları şartsız olarak müdafaa altına alınmalı, orman varlığı korunmalı ve artırılmalıdır.
– Biyoçeşitlilik ve gen kaynakları yasal düzenleme ile müdafaa altına alınmalıdır.
– Merkezi yönetim ve Lokal İdarelerin tarım ve besin destekleme ve yatırımları dezavantajlı ve fakir, üretici ve tüketicilerin yeni zarurî gereksinimlerinin karşılanmasını da içeren kalıcı yapısal dönüşümü sağlama maksadına uygun olmalıdır.”
Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Lideri Hasan Murat Kapıkıran, “Üretemezsek beslenemeyiz. Piyasacı ithalat, beslenmede dışa bağımlılığa neden olur. Açlık ile ıslah olmayacağız” diyerek kelamlarını tamamladı.