Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardan etkilenen Hatay’daki kültür varlığı yapılarını inceleyen İstanbul Üniversitesi (İÜ) Mimarlık Fakültesi akademisyenleri, yapıların fay çizgisine yakınlığı ve tabanın uygun olmamasının yanı sıra yetersiz taşıyıcı sistem, niteliksiz materyal ve işçilikle inşa edilmeleri nedeniyle hasar gördüklerini tespit etti.
Hatay’ın Antakya, İskenderun ve Payas ilçeleri ile Mersin’in Tarsus ilçesi ve Adana’da 4 gün çalışma yapan İÜ Mimarlık Fakültesai akademisyenleri, kültür varlığı binalar ile kentsel sit alanında zelzeleyle oluşan hasarların nedenlerini araştırdı ve hasar düzeneklerinin tahlilini yaptı.
Ulu Cami, üzerinde bulunduğu fay çizgisi ve alüvyon yer nedeniyle enkaza dönüştü. İÜ Mimarlık Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Kemal Kutgün Eyüpgiller, Hatay’daki kültür varlığı yapılarda ve tarihi dokuda oluşan hasarı, farklı disiplinlerin bakış açısıyla kıymetlendirmek için alana çıktıklarını söyledi.
NEHRE ÇOK YAKIN FAY ÇİZGİSİ ÜZERİNDELER
Prof. Dr. Eyüpgiller, saha araştırmalarına ait bulgularını şöyle aktardı:
“Ulu Cami, Antakya’nın en değerli yapılarından biri, enkaz halinde. Bunun sebebi de ırmağa çok yakın, fay çizgisi üzerinde ve alüvyon tabana oturuyor olması. Onun dışında Pir Ali Mescidi, Habibi Neccar Mescidi üzere belirli başlı anıtsal yapıları inceledik. Saydığım son iki yapıda durum çok iç açıcı olmasa da biraz daha yeterliydi.”
Bölgedeki tarihi yapıların hasar görmesinde birbirine eklemlenen pek çok neden olduğuna işaret eden Eyüpgiller, şunları kaydetti:
“Bunlar 400-500 yıllık yapılar. Sarsıntıları göz önüne alarak inşa edildiklerini düşünebiliriz lakin bu şiddette bir sarsıntının de yakın yüzyıllarda gerçekleştiğini bilmiyoruz, kayıtlarda bu türlü bir şey yok. Dolgu yerde yer almaları, Asi Irmağı kıymetli bir etken burada, fay çizgisinin yakından geçiyor olması, en değerli etkenler ortasında gözüküyor. Bunun dışında aslında bu yapılarda daha birinci inşa periyotlarından kaynaklanan meseleler olduğu istikametinde de tespitlerimiz oldu. Hatıl eksikliğini gözlemledik. Masif kagir yapılar olmakla birlikte yatay hatıllar bu cins yapıları her vakit için destekleyici ögelerdir, bunlar yoktu. Taşları birbirine bağlayacak kenet sistemlerinin ya hiç olmadığını ya da çok yetersiz olduğunu gözlemledik. Bilhassa minarelerde bunu söyleyebilirim. Bütün minareler yıkılmış durumda Antakya bölgesinde, tarihi olsun, yeni olsun. Tarihi minarelerde çok az sayıda kenet ve zıvana gördük. Kenet ve zıvanalar minarelerin taşlarını birbirine yatayda ve düşeyde bağlayan temel elemanlardır. Bunların yetersizliği yapıların ayakta kalmaması sonucunu doğurmuş görünüyor.”