Mahir Fırat Fidan
Haşim Aydemir’in 1990’lı yıllarda Diyarbakır Sur’da yaşayan 3 gencin öyküsünü anlatan “Sur’da Devran” sineması, yakın vakitte izleyici ile buluşacak. Oyuncu takımında Sırrı Süreyya Lider, Nazmi Kırık ve Yüksel Ünal’ın yer aldığı sinema, Murat Türk’ün öyküsünden beyazperdeye uyarlandı.
Diyarbakır’ın Sur ilçesinde yaygın olan “kuşbazlık” kültürü üzerinden şekillenen sinema, devrin politik hafızasına da yer yer atıfta bulunuyor. Mizahın, yoksulluğun, aşkın ve cezaevinde yaşanan azapların iç içe geçtiği sinemanın direktörlüğünü Haşim Aydemir, yapımcılığını Erdal Oyunlu, senaristliğini ise Sabahat Altıparmakoğlu üstlendi.
Profesyonel oyuncuların yanında sinemaya yeni adım atmış Mustafa Yalçın, Ahmet Baran Başboğa ve Savaş Damla üzere Diyarbakır’da doğmuş büyümüş genç isimlerin de başrolde yer aldığı sinemadan fragman yayınlandı. Biz de bu vesile ile sinemanın direktörü Haşim Aydemir ve senarist Sabahat Altıparmakoğlu ile “Sur’da Devran” sineması üzerine konuştuk.
. ‘SUR’DA DEVRAN’IN ÇEKİM HİKÂYESİ
Yönetmen Haşim Aydemir filimin çekim sürecini şöyle anlattı: “‘Sur’da Devran’ın her evresi sinema üzere kıpır kıpır, hikaye üzere varlıklı kıssalarla dolup taştı. Rastgele bir zorlukla (tabii burada zorluk algısı eşiği de önemli) karşılaştığımızı söyleyemem. Senaryo yazım süreci, sinemanın hayata geçişi için hazırlık süreci ve çekimler başlı başına yeni öyküler yarattı. Diyarbakır sokaklarında yer bakarken ve sinema çekerken tanıştığımız, tanıştığımız andan itibaren tüm süreci birlikte yaşadığımız, kimilerinin oyuncu olarak sinemaya katıldığı, onlara iştirakiyle yeni diyaloglar yazdığımız bazen de onların diyaloglarını senaryoya kattığımız yani biraz da sette yazılan ve çekilen bir sinema oldu.”
‘NAZMİ KIRIK, SIRRI SÜREYYA BAŞKAN VE YÜKSEL ÜNAL OLMASAYDI, SUR’DA DEVRAN AKSARDI’
Sırrı Süreyya Lider, Nazmi Kırık ve Yüksel İnal üzere usta oyuncuların da yer aldığı sinemanın takımının ihtimamla seçildiğini lisana getiren Aydemir, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Filmin oyuncu takımı oluşturulurken fırsatlar yaratmayı, çeşitlilik sağlamayı ve tecrübeli oyuncuların katkılarını önemsedik. Ana ve yan roller için mahallî lisan ve kültür ahengi senaryodaki karakterlerin canlandırılması için elzemdi. Birtakım bilinen oyuncuların yanı sıra birinci sefer oyunculuk yapacak olan ya da seçmelerle takıma katılan oyuncularımız oldu. Her set bir sonraki setin okulu üzereydi. Umarız bu sinemada birinci kere rol alan arkadaşlarımızı daha birçok sinemada görmeye devam ederiz. Ayrıyeten şunu vurgulamak gerekir ki, Nazmi Kırık, Sırrı Süreyya Lider ve Yüksel Ünal olmasaydı Sur’da devran aksardı.”
. ‘BEYAZPERDEDE KENDİMİZİ GÖRECEĞİZ’
Filmin senaristi Sabahat Altıparmakoğlu ise sinema hakkında, “‘Sur’da Devran’, aklını, kalbini, gözünü, kamerasını etrafında gördüklerine çevirmiş bir sinema. Bir ayağı geçmişte, bir ayağı günümüzde ve bir adımda farklı bir geleceğe uzanabilecek” dedi.
Parmakoğlu, şunları söyledi: “Biz bu sineması halklarımızın izlemesi hayali ile yaptık, beyazperdede kendimizi görmek, göstermek ve direktörümüz Haşim Aydemir’in tabiriyle, ‘Halk olarak ağız dolusu gülemiyoruz fakat en azından tebessüm edebilelim’ istedik” diye konuştu.
FİLMİN ÖYKÜSÜ MURAT TÜRK’E AİT
Uzun yıllardır cezaevinde tutulan Murat Türk’ün kıssasından uyarlanan “Sur’da Devran” sinemasının senaryolaşma sürecini anlatan Altıparmakoğlu, süreci şöyle anlattı: “Murat Türk’ün ‘Köprüdeki Düşman’ isimli hikaye kitabında birbiriyle bağlı üç güvercin hikayesi vardır. Okuyanlar bilir; Diyarbakır’a has Kürtçe ve Türkçe ile dillenen, güldüren, ağlatan, aşinalığı ile sıcacık saran öykülerdir bunlar. Sinemanın senaryosunu bu hikayelerden uyarladık. Hikayeler ile senaryo, karşılaştırmanın hangi açıdan yapıldığına bağlı olarak hem misal hem de farklı. Senaryoya bir aşk öyküsü ekledik ve o kıssanın kendi dinamikleri oluştu. Değişiklikler yapmamızda kendi tercihlerimizin yanı sıra şartların ve imkanlarımızın da tesirleri oldu.”
. ‘KAMERA, SOKAĞIN LİSANINA DÖNDÜ’
Pandemi süreci yayınlanması ertelenen sinema yakın vakitte izleyici ile buluşacak. Kelamı son olarak Haşim Aydemir alıyor ve sineması izlemeyi bekleyen sinemaseverlere şunları söylüyor: “Biz bu sinemada kameralarımızı sokakların lisanına döndürdük. Sinemanın her basamağı samimiyetle, sevgiyle ve dayanışmanın gücüyle yol aldı. İzleyiciler, sinema vizyona girdiğinde tıpkı hislerle sinemaya sahip çıkarlarsa çok memnun oluruz çünkü bu artık izleyicilerin sinemasıdır.”