Emeviler zamanında başlayan Kuzey Afrika fetihleri, 600’lü yılların sonunda Atlas Okyanusu kıyılarına kadar ulaşmıştı. Fethettikleri coğrafyada kentler kurarak ve ulu mescitler inşa ederek ilerleyen Müslümanlar, Kuzey Afrika’dan sonra taraflarını Avrupa’ya çevirdi. 711’de Târık bin Ziyâd komutasındaki İslâm ordularının İber Yarımadası’na (bugünkü İspanya) geçişi, dünya tarihinde bir dönüm noktası oluşturacaktı.
Hristiyanlar ortasındaki çatışma ve çekişmelerden yararlanarak, Avrupa içlerine kadar çarçabuk ilerleyen İslâm orduları, kısa vakitte Paris kapılarına dayandı. Yaşanan bir dizi savaşın akabinde yeni Müslüman beldeleriyle Hristiyanlar ortasında Pirene Dağları doğal bir hududa dönüştü. Sonraki 800 yıl boyunca, artık İber Yarımadası ve Endülüs’te, tarihin gördüğü en parlak medeniyetlerden biri kurulacaktı.
İşte, Endülüs’ün hâlâ parlayan üç yıldızı:
KURTUBA CAMİİ
Temelleri 785’te atılan Kurtuba (Cordoba) Ulu Camii, sonraki yüzyıl boyunca daima genişleyerek bugünkü görünümünü kazandı. Kurtuba’nın 1236’da Hristiyanlarca ele geçirilmesinin akabinde cami kiliseye, minaresi de çan kulesine dönüştürüldü. 1500’lerin ortasında caminin ortasına bir katedral inşa edildi. Buna karşın, caminin içindeki ikili kemerli mermer sütunlar, süper mihrap ve fevkalâde kubbe, göz kamaştırmaya devam ediyor.
İŞBİLİYYE ULU CAMİİ
Müslümanlar, bugünkü İspanya’nın Sevilla kentine “İşbiliyye” ismini vermişti. İşbiliyye Ulu Camii, 1176’da ibadete açıldı. İşbiliyye’nin 1248’de Hristiyanların eline geçmesiyle, cami kiliseye dönüştürüldü, ihtişamlı minaresi ise çan kulesi yapıldı. 104 metrelik minare, Rönesans periyodunda zirvesine yerleştirilen rüzgârgülünden dolayı “La Giralda” ismiyle anılır. İşbiliyye Ulu Camii’nin vaktiyle namaz kılınan ana binasından geriye bir şey kalmasa da, özgün avlusu yerinde durmaktadır. Avlunun ortasında bulunan şadırvanlar da havuza çevrilmiştir. Caminin yanında ise, Müslüman ustaların yaptığı ünlü Alcazar Sarayı, İslâm mimarîsinin bir öbür mükemmelidir.
ELHAMRA SARAYI
Endülüs’teki son Müslüman buyrukluk olan Nasrîler, Gırnata’ya (bugün Granada) hâkim Sebika doruğunun üzerine Elhamra Sarayı’nı inşa etmişti. 1300’lerin sonuna kadar üretimi devam eden saray, İslâm mimarî ve sanatının en seçkin örneklerinden biridir. Sarayın ünlü Aslanlı Avlu’su ve harem kısmındaki havuzlu Kızlar Kulesi, Endülüs dendiği vakit akla birinci gelen sahnelerdendir.