CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun yanıtlaması istemiyle TBMM Başkanlığı’na verdiği soru önergesinde, haklarında dava açılan Cumartesi Anneleri’nin duruşma öncesinde açıklama yapmak istemeleri üzerine polisin müdahalesini gündeme getirmişti.
Tanrıkulu, “Cumartesi Anneleri/İnsanlarının 700. Hafta Aksiyonuna yönelik polis müdahalesinde dövülen ve ortalarında kayıp yakınlarının da olduğu 46 kişinin hakkında açılan davanın duruşması 21 Eylül 2022 tarihinde görüleceğinden, haklarında açılan davanın duruşması için bir gün evvel davet yapan Cumartesi Annelerinin ‘Bu dava yalnızca Cumartesi Anneleri’nin değil bütün toplumun barışçıl toplanma hakkını maksat alan bir davadır’ sözleri de göz önüne alındığında, Cumartesi Anneleri/İnsanlarının anayasal bir hak olan toplantı ve şov yürüyüşü hakkının ihlal edilmesinin münasebeti ve izahı nedir” diye sormuştu.
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, soru önergesine şu karşılığı verdi:
“Kolluk kuvvetleri vazifelerini, kamu nizamı ve güvenliğinin sağlanması ve devam ettirilmesi emeli ile kanunların kendisine verdiği yetkiye ve hukukun üstünlüğü prensibine bağlı kalarak yapmakta olup isimli makamların bilgisi ve talimatları doğrultusunda yakalama/gözaltına alma süreçlerini yerine getirmektedir.
2911 sayılı Toplantı ve Şov Yürüyüşleri Kanunu ile Toplantı ve Şov Yürüyüşleri Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelik kapsamında toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkının kullanılmasında uygulanacak form, kaide ve tarzlar ile gerçek ve hukuksal şahısların düzenleyecekleri toplantı ve şov yürüyüşlerinin yeri, vakti, yordam ve kaideleri, düzenleme şurasının misyon ve sorumlulukları, yetkili merciin yasaklama ve erteleme halleri, güvenlik kuvvetlerinin vazife ve yetkileri ile yasakları ve ceza kararları ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
‘MEVZUAT ÇERÇEVESİNDE GERÇEKLEŞTİRİLEN ŞOVLARA KOLLUK MÜDAHALEDE BULUNMAMAKTADIR’
Mevzuat çerçevesinde gerçekleştirilen hiçbir toplantı ve şov yürüyüşüne kolluk kuvvetlerince müdahalede bulunulmamaktadır. Kanunsuz olarak düzenlenen yahut sonradan kanunsuz hale dönüşen hareketlerde, öncelikle güvenlik güçlerince topluluğun yetkilileri ile görüşülerek şovların olaysız sonuçlanması sağlanmaya çalışılmakta, fakat müdahalenin kaçınılmaz olduğu durumlarda, mevzuat kararları doğrultusunda kamu nizamının tesis edilmesi açısından gösteriyi düzenleyen kümelerin direncini kararak dağılmalarını sağlamak gayesi ile orantılı güç kullanımı unsurları çerçevesinde gerekli müdahalelerde bulunulmaktadır.
Soru önergesinde bahsi geçen aktiflik; 5442 sayılı Vilayet Yönetimi Kanunu’nun 32/Ç unsuru ve 2911 sayılı Toplantı ve Şov Yürüyüşleri Kanunu’nun 17’nci unsuru mucibince Kâğıthane Kaymakamlığının 18 Eylül 2022 tarih ve 2022/2324 sayılı kararı doğrultusunda yasaklanmıştır.”
Ne olmuştu?
İstanbul’da 27 Mayıs 1995’ten bu yana her cumartesi günü Galatasaray Meydanı’nda oturma aksiyonu ve basın açıklaması düzenleyerek gözaltında kaybedilen yakınlarının akıbetinin açıklanması ve faillerinin yargılanması talebiyle bir ortaya gelen Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın 700. Hafta buluşmasına polis müdahale etti. 25 Ağustos 2018’deki 700’üncü buluşma, Beyoğlu Kaymakamlığı tarafından yasaklanmıştı. Polisin biber gazıyla müdahale ettiği aksiyonda çok sayıda kayıp yakını gözaltına alındı. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu polis müdahalesiyle ilgili, “İzin vermedik zira artık bu istismarın ve kandırmacanın son bulmasını istedik. Anneliğin terör örgütünce istismar edilmesine, teröre kılıf yapılmasına göz mü yumsaydık” dedi.
İçişleri Bakanlığı kararıyla Galatasaray Meydanı’nda bir ortaya gelmeleri engellenen Cumartesi Anneleri/İnsanları’na yönelik olarak “Kanuna muhalif toplantı ve yürüyüşlere silahsız katılarak ihtara karşın bizatihi dağılmama” suçlamasıyla, Toplantı ve Şov Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet cürmünden İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından iddianame düzenlendi ve İstanbul 21. Asliye Ceza Mahkemesi’nde haklarında birebir kabahatten yargılanmak üzere dava açıldı. 25 Mart 2021 tarihinde yapılan davanın birinci duruşması öncesi Çağlayan’daki İstanbul Adliyesi önünde basın açıklaması yapıldı. Duruşma, iştirakin yüksek olması nedeniyle İstanbul 21. Asliye Ceza Mahkemesi yerine İstanbul 33. Ağır Ceza Mahkemesi’nin duruşma salonunda görüldü. Duruşmada öncelikle derhal beraat talebinde bulunuldu lakin reddedildi. Sanık savunmaları ve avukatlarının savunmaları alınmasının akabinde savcı mütalaasında, dinlenmeyen şahitlerin dinlenmesini ve savunmaların tamamlanmasını istedi.
İkinci duruşma 12 Temmuz 2021 tarihinde yapıldı. Sanıkların ve avukatların savunmaları Mahkeme Lideri tarafından sık sık kesildi, buna itiraz edilmesi üzerine yaşanan tartışma sonucunda CHP Milletvekili Mahmut Tanal duruşma salonuna alınmadı. Mahkeme Lideri hakkında reddi hakim talepleri sunulmasına karşın, talep reddedilerek duruşmaya devam edilmesi tarafında ısrarcı olunması nedeniyle yaşanan gerginliğin sürmesi sonucu evvel Mahkeme Lideri devamında da sanıklar, vekilleri ve dayanışma göstermek için gelenler duruşma salonunu terk etti. Orta kararlar boş duruşma salonuna okundu. 24 Kasım 2021 tarihinde yapılan üçüncü duruşma ağır ceza mahkemesi salonuna alınmasına karşın salon, sanıklar, avukatları ve izleyicilerin sayısına oranla epeyce küçüktü. Avukatlar, Covid-19 nedeniyle duruşmanın ilgili salonda yapılamayacağını ve ayrıyeten reddi hakim taleplerinin katılaşmadığını belirterek duruşmanın ertelenmesini talep etti. Ayrıyeten dava konusu şovda göstericilere azap uygulayan kamu vazifelileri hakkında kabahat duyurusunda bulunulması talep edildi. Tüm talepler gerekçesiz reddedilince hakim ile avukatlar ortasında tartışma yaşandı. Avukatlar duruşma salonunu terk etti ve duruşma ertelendi.
Dördüncü duruşma 23 Mart 2022 tarihinde yapıldı, duruşmada evvel şimdi tabir vermemiş olan tüm sanıklara zorla getirme tebligatı gönderildi. Bu nedenle sanıkların birden fazla duruşmada hazır bulundu. Duruşmada tekrar derhal beraat talebinde bulunulsa da tekrar reddedildi. Sanıklarla ilgili emniyet müdürlüklerinin terörle gayret ünitelerinden gelen araştırma yazılarının, yargılamanın Terörle Çaba Kanunu kapsamında bir kabahatten kaynaklanmaması nedeniyle belgeden çıkarılması talebinin ise daha sonra kıymetlendirilmesine, söz veren sanıkların duruşmalardan vareste tutulmasına ve tabir vermeyen sanıklara SMS ile davet yapılmasına karar verildi.
Beşinci duruşma 21 Eylül 2022 tarihinde yapıldı. Duruşmadan evvel yapılması planlanan basın açıklamasına yasak olduğu gerekçesiyle Cumartesi Anneleri/İnsanları, avukatları ve duruşmaya takviyeye gelen hak savunucularına polis müdahale etti. Sonrasında 16 kişi gözaltına alındı. Duruşmada ise avukatlar, arkadaşlarının gözaltına alınması gerekçesiyle savunma yapmayacaklarını söz ettiler. Mahkeme Lideri ise bu durumun ‘susma hakkı’nı kullandıkları istikametinde değerlendirileceğini bildirdi. Bahisle ilgili yaşanan tartışma sonrası duruşma 3 Şubat 2023 saat 14.00’e ertelendi.