Türkiye’nin güç mimarisimi belirleyen ana aktör Rusya Devlet Lideri Viladimir Putin.
Suriye’de de Türkiye’ye yoldaşlık eden Rusya ile yakınlaşma, Ukrayna-Rusya Savaşı ve pandemi sonrası Batı dünyasında güç alanında yaşanılan gelişmelere körleşme yaratıyor izlenimi veriyor.
En dikkat cazip adımlar Doğu Akdeniz’de atılıyor.
Gerek Güney Kıbrıs Rum İdaresi, gerekse Yunanistan ve de gerekse İsrail’in Doğu Akdeniz’de çok uluslu şirketlerle kurdukları iştiraklerin benzerini adımlar Türkiye’nin uzağında yaşanıyor.
En son Girne yakınlarında Amerikan Exxon firması ile Katar konsorsiyumunun petrol arama alanı lisansı alması, Doğu Akdeniz’de Türkiye’yi dışlayan petrol diplomasisi Ege’nin yakınına kadar taşıyor.
Amerika’yı kaya gazı kaynağı Avrupa’nın içine düştüğü güç krizinden ayrıştırıyor.
Enerjide teknolojik yenilikleri de kovalayan Amerika geçtiğimiz günlerde “hiç tükenmeyen” fizyon enerjiyi ateşlemeyi başardığını duyurdu. Piyasalaşması elbette yıllar alacak fizyon güç uzak bir gelecek üzere görünse de şurası kesin:
Dünya 2050’de fosil yakıtları sönümlendirecek, teknolojik ihtilallerin sonuçlarını almaya başlayacak.
Putin adım adım doğal gaz stratejinde Türkiye’yi merkezine aldı.
Putin 1 Aralık 2014 tarihinde Türkiye’ye yaptığı bir devlet ziyareti sırasında sürpriz biçimde bir açıklama yaparak yeni doğal gaz boru çizgisini ilan etti, ismini da Putin koydu: Türk Akım
Daha evvelce yapılması planlanan “Güney Akım Projesi” nin yerini alan proje 10 Ekim 2016 tarihinde imzalanan hükümetler ortası mutabakat ile resmiyet kazandı.
Karadeniz geçişli Türk Akım her biri 15,75 milyar metreküp olan iki sınırdan toplam 31,50 milyar metreküp gaz taşıma kapasitesine sahip.
Türk Akım’ın birinci sınırı Türkiye’ye gaz akışı sağlarken, ikinci çizgi üzerinden Boru Çizgileri ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ) ve Gazprom’un eşit iştirakinde kurulan Türk Akım Gaz Taşıma AŞ tarafından Avrupa’ya gaz aktarılıyor.
Avrupa yılda tükettiği 400 milyar metreküp doğal gazın yüzde 40’ını Rusya’dan ithal ediyordu. Almanya varışlı Kuzey Akım’dan gelen Rus gazın vanasını kapamasıyla, doğalgaz tüketimini azaltan tedbirleri uygulamaya aldı.
Azerbaycan’ın gazını taşıyan Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Sınırı (TANAP)’na yönelen Avrupa için Türkiye köprü ülke pozisyonunda.
Avrupa’ya hala kesintisiz gaz taşıyan tek sınır ise Türk Akım Boru Çizgisi.
AB ile Azerbaycan, yıllık 8 milyar metreküplük doğal gaz sevkiyatını 2027 yılında 20 milyar metreküpe çıkarma konusunda mutabakata vardı.
Türkiye-Türkmenistan-Azerbaycan üçlü doruğundan atılan adımlarla birlikte Türkiye’nin hub (ana dağıtım merkezi) olma rolü üzerine Rusya’nın çizdiği yol haritasını, Erdoğan da doğruluyor.
Trakya’da bir elektronik gaz ticaret borsasının kurulması ve fiyatın bu borsada belirlenmesi gündeme getiriliyor.
Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Kıdemli Öğretim Vazifelisi ve “21. Yüzyıl İçin Planlama Grubu” Üyesi Necdet Pamir, “Elektronik borsada da fiyatı Rusya belirleyecek” yorumunu yapıyor.
Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Erdoğan, 14 Aralık’ta düzenlenen Silivri gaz depolama tesisini açılışında yaptığı konuşmada, Karadeniz’in Sakarya alanından çıkarılacak birinci gazın 2023 yılında sisteme entegre edileceğini söyledi.
Sakarya alanında 540 milyar metreküp doğal gaz rezervi olduğu açıklanmıştı.
Türkiye’nin yıllık doğal gaz talebi 60 milyar metreküp.
İktidar yakın bir gelecekte Sakarya alanından çıkarılacak doğal gazın iç talebi karşılamanın ötesinde Türkiye’yi memleketler arası tedarik ülkesi pozisyonuna getireceği iddiasında…
Boru sınırının tamamlanmasının akabinde günde yaklaşık 10 milyon metreküp doğalgazın taşınması hedefleniyor.
Bu akışın gerçekleşmesi durumunda yıllık tüketimin yaklaşık 4 milyar metreküpü Sakarya’dan geleceği varsayılıyor.
Türkiye; Rusya, İran ve Azerbaycan’dan boru çizgileri üzerinden; Nijerya, Cezayir ve Katar’dan sıvılaştırılmış doğalgaz tedarik ediyor.
Bir ölçü da ABD’den sıvılaştırılmış doğal gaz tedarik ediliyor.
Rusya’nın Mersin Akkuyu’da inşa ettiği nükleer güç santralı da dikkate alındığında Türkiye’nin güç mimarisinde Rusya’ya bağımlılık artıyor.
Pamir, Sakarya doğal gaz alanında üretim ve boru sınırları çalışmalarının ihalesiz yabancı şirketlere verildiğini vurguluyor.
Türkiye Petrolleri Anonim Paydaşlığı (TPAO), Sakarya doğal gaz alanının geliştirilmesi için Amerikan firması Schlumberger ve Londra merkezli Subsea Seven (7) konsorsiyumu ile anlaştı.
Anlaşma kapsamında deniz altı üretim sistemleri, boru sistemleri, karaya çıkacak 170 kilometrelik boru sınırının yapılmasını içeren “üretim” yatırımı maliyetinin 750 milyon dolar olduğunu Subsea Seven’dan öğrendik.
İki şirket tüm mühendislik, ekipman satın alma ve suram süreçlerini yürütecek.
Sakarya Gaz Alanı Geliştirme Projesi’nin proje idare ortağı, küresel danışmanlık ve mühendislik şirketi Wood olacak.
Bu bilgiyi de Wood Güç İnovasyon ve Optimizasyon Lideri Andy Hemingway’in açıklamalarından öğreniyoruz.
Hattın 2 bin 200 metre derinliğe taşınması ve kurulması işi Saipem’e ilişkin Castorone gemisi tarafından yapılacak.
Yapılan yatırımların maliyeti, mutabakatların içeriği bilinmiyor.
Temel soru şu ki Türkiye Rusya ile yaptığı transit ülke mutabakatlarını yenileyip, doğalgazda ihracattçı pozisyonunu kabul etti?
Türkiye çıkarına olan bu pazarlara bugün bütçe kısıtlarından ötürü Rusya’ya taviz verir mi? Rusya Macaristan’a yaptığı üzere Türkiye’nin doğalgaz fiyatını düşürme talebi karşında “Bakın size güç hub’ı olma fırsatı veriyorum. Ödemlerinizi erteledim. Üstüne Merkez Bankası’na döviz de koydum. Benden bu kadar” der mi?
Rusya Erdoğan’ın 23 Haziran seçimi alması için AKP’nin Moskova ofisi üzere çalışırken sürprizlere açık olmak gerekir.
Türkiye kara sularındaki doğal gaz rezervini masaya koyuyor.
Sakarya Gaz Alanı Geliştirme Projesi, Karadeniz altında kurulacak doğal gaz üretim sistemi, Filyos kıyısında kurulacak bir sürece tesisi ile piyasalaşabiliyor.
CHP Zonguldak Milletvekili Ünal Demirtaş, BOTAŞ’ın yaptığı çelik boru ihalesi ile ilgili verdiği soru önergesinde maliyeti yükselten “yandaş” ihale vurgusu yaptı:
“Sahanın işletmesini Türkiye Petrolleri’nin (TP) yapacak. 15.09.2021 tarihinde “Batı Karadeniz Dghb Faz-1 İmal İşi Projesi İçin Çelik Boru” ihalesi için 3 teklif verilmiştir. İhale sonucunda, 27.10 2021 tarihinde, birebir vakitte Varlık Fonu İdare Şurası Üyesi de olan Fuat Tosyalı’nın sahibi olduğu TOSÇELİK Spiral Boru Üretim Sanayi A.Ş ve Erciyas Çelik Boru Sanayi A.Ş İş Ortalığı, ihaleyi alarak BOTAŞ ile kontrat imzalamıştır. 178.689.009,00 TL bedelli işin müddeti de 27.10.2021-23.08.2022 olarak belirlenmiştir. İhaleyi alan iş ortaklarından biri olan TOSÇELİK Spiral Boru Üretim Sanayi A.Ş, İskenderun’dadır. Bu durumda borular İskenderun’da üretilecek ve oradan da 880 kilometre taşınarak, Filyos açıklarında montajı yapılacaktır. Bu da projenin maliyetini arttıracak bir ögedir.”
Söz konusu keşfin Türkiye’yi talep ülkesi olmaktan çıkartıp, kaynak ülke olma pozisyonuna getiren değerli bir keşif olduğu, bu kaynağın evvel iç talebi karşılayacağı keşiflerin devam etmesi durumunda gereksinim fazlası olabileceği vurgulanıyor.
Seçmene satılan sırf bir uzgörü, fikir de diyebiliriz.
Zira şimdi rezerv ve çıkartılabilecek doğal gaz ölçüsü ile ilgili test çalışmaları şimdi tamamlanmadı. Bu türlü olsaydı bu alanda inanın milletlerarası güç şirketleri cirit atardı.
Birinin ismini görmüyoruz.
Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Karadeniz gazının üç etapta karaya çıkarılacağını aktararak “İlk kademe olan deniz tabanı doğal gaz üretim sistemlerinin dizaynını bitirdik. Birinci etapta 10 kuyu için hazırlıklara başladık” açıklaması yapmıştı.
Sakarya alanından çıkarılacak doğal gazın çıkış noktası Filyos kıyısı.
Filyos Vadi Projesi’ndeki gelişmeleri de Tosyalı Holding İdare Şurası Lideri Fuat Tosyalı düzenlediği basın toplantısında şöyle aktarıyor:
“Türkiye’de İskenderun’da mevcut liman işletmemiz ve Erzin’de de hazırlıklarını tamamladığımız bir liman yatırımımız bulunuyor. Ayrıyeten, Filyos Sanayi Bölgesi’nin idaresini üstleniyoruz. Yurt dışındaki yatırımlarımızı da düşünürsek önümüzdeki 5 yılda 5,5 milyar dolar toplam yatırım yapmayı planlıyoruz. Biz şu anda tonaj ve üretim olarak 6 milyon ton civarındayız. Devam eden yeni yatırımlarımızla birlikte önümüzdeki 5 yılda üretimimizi de 15 milyon tona kadar çıkarmayı planlıyoruz.’ Zonguldak Çaycuma’daki Filyos Vadisi projesi kapsamında milyarlarca liraya gübre üretim tesisi inşa edecek. Tesisin inşa edileceği arazi ise Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından 49 yıllığına Tosyalı Holding’e tahsis edildi.”
Tosyalı Holding’e bağlı Tosyalı Gübre Sanayi Şirketi, 29 Aralık 2021’de Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na “Filyos Entegre Gübre Üretim Tesisi’ni” inşa etmek için Çevresel Tesir Değerlendirmesi (ÇED) başvurusu yaptı.
ÇED belgesinde yer alan bilgilere nazaran, tesis 1 milyar 235 milyon dolara inşa edilecek. Tesisin maliyeti aktüel kurla 16 milyar 500 milyon TL’yi buluyor.
Gübre üretim tesisiyle yılda 1 milyon 485 bin ton gübre üretilmesi planlanıyor.
Geçen yılı yaklaşık 6 milyar dolar ciroyla tamamlayan Tosyalı Holding’in işvereni Fuat Tosyalı tıpkı vakitte Erdoğan’ın İdare Heyeti Lideri olduğu Türkiye Varlık Fonu İdare Kurulu’nun 5 üyesinden birisi.
TOBB’u temsilen TVF İdare Kurulu’nda bulunan Rifat Hisarcıklıoğlu’nu dikkate almazsak idaredeki tek özel kesim yatırımcısı.
Silivri’de tamamlanan Tuz Gölü’nde yaklaşık 10 yıldır süren doğal gaz depolama tesislerin devreye alınması değerli.
Genel kabul; yıllık doğalgaz tüketiminin yüzde 10’unun depolayacak bir kapasitenin yaratılması…
Mevcut kapasite bunun yarısına erişmedi.
Saros Yüzer LNG Depolama ve Gazlaştırma Ünitesi’nin (FSRU) de Ocak 2023’de devreye alınması planlandı.
Ülkende kamu mallarında mülksüzleştirme tüm süratiyle sürerken, elde ne kaldı sorusunu sormak için seçimleri mi bekleyeceğiz…