TÜRMOB Lideri Sayın Emre Kartaloğlu tarafından “Depremin Ticari ve Mali Hayata Yönelik Tahribatını Azaltmak İçin Alınması Gereken Acil Önlemler” başlığıyla yapılan “Basın Duyurusu” basında geniş formda yer aldı. Bu tekliflerin bir kısmı, zorlayıcı neden ve zayii dokümanı üzere Maliye Bakanlığının 1999 Kocaeli sarsıntısında uyguladığı tedbirlerdir. Kahramanmaraş merkezli bu büyük felakette de, Maliye Bakanlığı tarafından daha birinci anda uygulamaya konulan bu önlemlere silsile yoluyla devam edileceğinden bu bahislerle ilgili açıklamalarına girmeyeceğim.
SİVİL TOPLUM KURULUŞLARINA VERGİ BAĞISI DEVLETİ ZORA SOKAR
Ancak bu “Basın Bildirisinde”, kelamı edilen üç önlem var ki bunlar birinci kere öneriliyordu. Bunlardan biri, “sivil toplum kuruluşlarına yapılan bağış ve yardımların tamamının vergiye tabi yararın tespitinde indirilmesidir. Bu memlekette, iş ve ticaret kesitinin, devlet kurumları ve devletle organik bağı olduğu kabul edilen kuruluşlara yaptıkları yardımların kimi şartlarla tamamının vergi matrahından indirilmesine ait düzenlemeler öteden beri mevcuttur. Buna rağmen sarsıntı ve afet periyotlarında, mali katkıları yanı sıra fiziki olarak da çalışarak büyük fedakarlıklarda bulunan ücretlilerin rastgele bir vergisel avantajları olmadığı üzere bu bölümün ve temsilcilerinin bugüne kadar bu türlü bir talebi de olmamıştır. Bu alandaki temel tartışma, devlet kurumlarına yardım yapan ticaret ve meslek kesitinin, bunun bir kısmını vergi indirimi olarak geri alması yanlışsız mu noktasındayken, Sayın Kartaloğlu, toptancı bir yaklaşımla sivil toplum kuruluşlarına yapılan bağış ve yardımların tamamının vergi matrahından indirilmesini önerdi. Kimdir bu sivil toplum kuruluşları? Sayın Kartaloğlu açıklamıyor, isim vermiyor. Maddelerimizde da bu türlü bir tarif yok. Evet, sayısız farklı dernek, vakıf, cemaat, dini kuruluş, niyet kuruluşu, ticari kuruluş, gençlik derneği, hemşeri dernekleri var. Büyük yahut küçük çaplı yardım tertibi yapanlardan bir kısmının hukukî kişiliği ve tüzel bir niteliği dahi yok. Gerçi “Sivil toplum kuruluşu” olarak nitelendirilen bir kesim var ancak sonuçta devlet dışı her yapı kendisine sivil toplum kuruluşu demektedir ve buna yasal bir mahzur yok! Bu türlü bir alana, vergisel avantaj sağlayacak halde yardım faaliyetlerini yönlendirmenin siyasi, toplumsal, mali, ideolojik kültürel, güvenlik ve uyum tarafından sayısız sakıncalarının olacağı açık.
İşin vergi muafiyeti istikametine odaklanırsak, bu türlü bir uygulamanın, devleti yardım gelirlerinden mahrum kılacağını ve ülkenin bütün vergi gelirlerini baltalayacağı çok açık. Nasıl mı olur? Bir sefer bu türlü bir görüş, yardımın devletin müsaadesine tabi olduğuna dair kuralın da geçersizliğini içerir. Bu durumda, devlete yapılan yardımlar sivil kuruluşlara yönelecek ve haliyle devlet yardım gelirlerinden mahrum kalacak! Üstüne bir de vergi indirimi verecek. Pekala, rastgele bir yardım faaliyeti dahi olmadan, varmış üzere göstererek milyonlarca, trilyonlarca yardım almış üzere makbuz düzenlerse ne olur? Devletin diğer işi kalmadı da her birinin peşine bir vergi müfettişi mi takacak? Vergi indirimini alan “Ben bağışı yaptım, o alıp kaçtıysa benim kabahatim nedir” derse, işin içinde nasıl çıkılacak? Devlet dışı tertiplere bağış yapanlar ve bu bağışları alanlardan dahi bu türlü bir talep yokken devletin hazinesini zora sokacak tekliflerde bulunmaya ne gerek var!
DEPREM ZİYANLARINI DEVLET TESPİT ETMELİ
Kartaloğlu’nun bir önerisi de, “Takdir komitelerinin kaldırılması olmuştur. Vergi işlerinde, yıllardır, nerdeyse sıfır maliyetle bu ülkenin, iktisadi değerlerini, bütün arsa, arazı ve binasının pahasını belirleyen takdir kurulları ile alıp vermediği nedir? Beş bireyden müteşekkil bu komitelerin iki üyesi meslek ve ticaret odalarının temsilcilerinden oluşur. İş ve ticaret kısmının de benimsediği, bir itirazının olmadığı bu türlü demokratik bir yapı neden lağvedilsin? Bu tespitleri özel şahıslar mi yapsın istemektedir? Tamam da, bu türlü bir uygulama, bu yoklukta devlet hazinesine ağır yük getirmez mi? İnsanların öldüğü, enkaz altında kaldığı bir ortamda sarsıntı altındaki malın tespiti ve koruması açısından da büyük sakıncalar oluşmaz mı? Takdir komitelerinin varsa yetersizlikleri bunlar söylenebilir. Ancak Kartaloğlu bu türlü bir şey söylemiyor! Özel bireylerden de kelam etmiyor. Hatta takdir komiteleri kaldırılsın derken yerine bir şey önermiyor! “Takdir Kurulları yerine kolaylaştırılmış yeni metotlar hayatta geçirilmelidir” diyor. Nedir bu “kolaylaştırılmış yeni metotlar” açıklamıyor!
KARŞIT İNCELEMEYE TOPTANCI BİR YAKLAŞIM SERGİLENEMEZ
Bir öbür teklif ise “Karşıt inceleme zorunluğunun kaldırılması olmuştur. Aksi inceleme günümüzde yaygın olarak geçersiz yahut muhteviyatı itibariyle aldatıcı evrak alanında gerçekleştirilmektedir. Bu incelemeler, vergi müfettişleri ve YMM’ler tarafından yapılır. İncelemelerde, bir firmanın alımlarında zincirleme yoluyla ithalat yahut imalat ve tedarik evrelerine kadar bakılarak uydurma yahut aldatıcı fatura yoluyla vergi kaybına sebebiyet verip vermediği araştırılır. Kartaloğlu, gerçi “Deprem bölgesindeki mükelleflerle kontaklı olarak aksi inceleme kaldırılmalıdır” diyor ancak ezcümle ortada bir düzmece fatura tertibi varsa nasıl olacak? Ters incelemeyi yapan vergi müfettişi yahut yeminli mali müşavir “deprem felaketi nedeniyle defter ve dokümanları zayi olan mükelleflerin alış/satış dokümanlarının tetkikinin mümkün olmadığını zati dikkate alacak. Aksi incelemenin bu türlü toptancı bir yaklaşımla kaldırılmasını istemeye ne gerek var?
Depremi, felakete dönüştüren uygulamalar maalesef Kartaloğlu tarafından bir “mali kurtuluş” reçetesi olarak sunuluyor! Bu üç teklife bakarak, Kartaloğlu’nun bundan sonraki tekliflerinin vergi dairelerinin kaldırılması ve vergilerin sivil toplum kuruluşlarına ödenmesi halinde gelmesi asla şaşırtan olmayacaktır. Bu yazı, esasen muhtemel bu çeşit tekliflerin önünü kesmek için yazılmıştır.
Yusuf İleri
Odatv.com