Tarım ve Orman Bakanlığı, ekosistemin korunması emeliyle 21 Şubat’tan itibaren Marmara Denizi ile İstanbul ve Çanakkale boğazlarındaki hamsi avcılığının durdurulmasına karar verdi.
Kararın münasebetinde; hem müşahede ve kontrollerde hem de araştırma kuruluşlarının izleme çalışmalarında, Marmara Denizi ile İstanbul ve Çanakkale boğazlarında avlanan ve yasanın müsaade verdiği uzunluk uzunluğu kriterlerini taşımayan hamsilerin oranında artış ve et verimliliklerinde düşüklük tespit edildiğine vurgu yapıldı.
“BALIKLAR ÇOK ZAYIF”
Kararı olumlu karşılayan uzmanlardan İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Balıkçılık ve Su Eserleri Sürece Teknolojisi Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Firdevs Saadet Karakulak yaptığı değerlendirmede, son periyotta avlanan balıkların çok zayıf olduğuna dikkati çekti.
Marmara Denizi’nin ekosisteminde değişiklikler olduğunu ve balıkçılığın kesinlikle azaltılması gerektiğini kaydeden Karakulak, “Ekosistemin kendi kendine yenilenmesini beklemememiz lazım. Bütün Marmara Denizi’ndeki insan kaynaklı baskıların azaltılması, deniz kirliliğine yol açan arıtma sistemlerinin ileri biyolojik sistem olması lazım.” dedi.
BOY TUTSA DA KİLO TUTMUYOR
İlk üreme uzunlukları dikkate alınarak her balık için avlanma uzunluğu saptandığı ve hamsi için bu boyun 9 santimetre olduğu bilgisini veren Karakulak, “Şu anda avlanan hamsilerin uzunlukları 9 santimetrenin üstünde olmasına karşın çok zayıflar, kondisyonları çok düşük, bu da gereğince beslenemediklerini gösteriyor. Ekosistem bozuldu, artık balıklar kaliteli planktonla beslenemiyor.” tabirlerini kullandı.
İklim değişikliğinin tesirine de değinen Karakulak, şunları söyledi:
“Sular git gide ısınıyor, canlıların adaptasyonu farklı, her canlı buna ahenk sağlayamıyor. Küçük palejik balıklar, hamsi, istavrit üzere balıklar planktonla besleniyor. Onların tercih ettiği cinsler var, bunlar bozulan ekosistemden ötürü azaldı. Onun yerine ötrofikasyona sağlam fakat balık açısından besin kalitesinin daha düşük olduğu plankton kümeleri arttı. Hamsiler şu an Marmara Denizi’nde gereğince beslenemiyor.”
“KİRLİLİĞİN AZALTILMASI LAZIM”
Marmara Denizi’nin bozulan ekosisteminde denizanalarının çok artış gösterdiğinin ve denizanalarının besin açısından balıklara rakip olduğunun altını çizen Karakulak, balıkların gereğince beslenememesinde bu durumun da tesirli olduğunu anlattı.
Tarım ve Orman Bakanlığının hamsi avlama yasağının hakikat bir karar olduğu yorumunu yapan Karakulak şöyle devam etti:
“En azından balıklar deniz ortamında bırakılırsa, gelecek yıl kendilerini toparlayabilirler. 0-1 yaş küçük balıkların da avlandığı söyleniyor. Onları korumak açısından bu türlü bir karar alındı. Aslında Marmara Denizi’nde balıkların geneli için eza var. Av ölçülerinin yıllar içinde düştüğünü görüyorsunuz. Bütün balıklarda; palamut, lüfer, istavrit, kefal, sardalya, lisan, pisi, hepsinde bir düşüş kelam konusu. Bu bozulan sistemde öncelikli olarak kirliliğin azaltılması lazım.”
Deniz canlılarının gerilim altında olduklarını ve stokların giderek azaldığını aktaran Karakulak, alınabilecek tedbirleri şöyle sıraladı:
“Endüstriyel balıkçılığı kısıtlamamız lazım, Marmara Denizi’nde trol balıkçılığı yasak, gırgır balıkçısı da istavriti, sardalyayı, hamsiyi ağır bir halde avlıyor. O yüzden sınırlamaların getirilmesi, avcılıkta kesinlikle kota sisteminin olması lazım. Bir teknenin avlayacağı ölçüsü belirlememiz gerekiyor. Maalesef bu uygulamalar olmadığı için denize çıkan balıkçımız çok avcılık yapıyor, bu da stokların daha da azalmasına yol açıyor. Gırgır balıkçıları yalnızca Marmara Denizi’nde değil Karadeniz, Ege ve Akdeniz’de de avcılık yapıyor. Aslında bizim balıkçılıkta az gelişmiş ülkelerle, bilhassa Afrika ülkeleriyle ikili muahedeler yaparak büyük balıkçılarımızı buraya yönlendirmemiz lazım. Artık tüm dünyada ülkeler kendi balıkçılık filosunu azaltma eğilimindeler.”
“BESİN ZİNCİRİNDEKİ BOZULMA CİNS POPÜLASYONUNU ETKİLİYOR”
İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Hidrobiyoloji Ana Bilim Kolu Öğretim Üyesi Doç. Dr. Muharrem Balcı, Marmara Denizi’nin uzun yıllara dayalı kirliliğinin devam ettiğini tabir ederek, “Çevresel şartlarda insan tesiriyle yaratılan, doğal olmayan değişimler, kimi agresif çeşitlerin, rekabetçi çeşitlerin öne çıkmasına sebep oldu. Bu ortamda oluşan gerilimle kimi hassas, narin çeşitler yok olabilir.” diye konuştu.
Kirliliğin besin zincirinde bozulmaya neden olabileceğine işaret eden Balcı, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Besin piramidinin temelini oluşturan birincil üreticilerde bir kasvet yaşandığı vakit kesinlikle üst basamakları etkileyecektir. Birtakım mikroorganizmalar çok artış gösterdiğinde balıklar için toksik olabilir, kimisinin solungaçlarını tıkayabilir. Zincirin bir halkasında ufak bir değişiklik olsa av ve avcı bağlarında kesinlikle kademeli olarak besin zinciri etkilenecektir.”
İnsan tesiri nedeniyle ekosistemin kırılgan hale geldiğini lisana getiren Balcı, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Bazı balıklar üremek için Ege’den Marmara’ya ya da Karadeniz’e hakikat göç ederler. Marmara, Çanakkale ve İstanbul Boğazı geçiş ve göç yolu. Buradaki ezalar başka denizleri etkileyecektir. Besin zincirindeki bozulmanın cinslerin popülasyonunu etkilemesi mümkün. Ya ortadan kalkmalarına ya da diğer bir yere gidip yerleşmelerine sebep olacak, diğer bir yere gidemiyorsa yok olacak.”