Akıllı telefon, bilgisayar, televizyon, otomobil, beyaz eşya ve küçük konut aletleri üzere bütün çağdaş aygıtlarda yer alan çipler günümüz teknolojik eserlerinin en değeri bileşenleri ortasında yer alırken, gelişmiş ülkelerde çip üretimini artırmak için yeni yatırımlar hızlandı. Ekonomim.com’un haberine nazaran, yalnızca bu yıl 28 yeni çip tesisinin inşasına başlanması bekleniyor.
Çip üretiminde Tayvan merkezli TSMC, ABD merkezli Intel ve Qualcomm firmaları birinci sıraları alıyor Pandemide çip bölümünün talebe yetişememesi bir çok üretim sınırında aksamaya yol açmış ve çip krizi başta otomotiv olmak üzere bir çok kesimde en kritik kesim darboğazı haline gelmişti. Ayrıyeten ABD ve Çin ortasında devam eden ticari tansiyonlar de çip kesimini olumsuz etkiliyor. Bir çok ABD’li şirket artık Çinli üreticilerden çip alımı yapmıyor. Bu da esasen sıkışık olan bölümü daha da düşünceye sokuyor.
Ancak dünya genelinde çip krizinin aşılması için bir çok yeni yatırım yapıldı. Çip üreticileri derneği SEMI’nin datalarına nazaran 2021’den 2023 sonuna kadarki periyotta dünya çapında 84 büyük çip üretim tesisinin inşasına başlanacak. Bu tesislere yapılan yatırım ölçüsü 500 milyar doları aşacak. Yeni çip üretim tesisi inşasına başlangıç sayısı, 2021’de 23, 2022’de 33 olurken, bu sayı 2023’te 28’i bulacak. ABD ve Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ile birlikte Çin de bu piyasaya hakim olmak için süratle yeni yatırımlar yapıyor. ABD, çip sanayisi için 50 milyar doların, AB de 40 milyar Euro’nun üzerinde takviye vermeye yönelik programlar hazırladı.
Coğrafı dağılımına bakıldığında birebir devirde Çin’de 20, ABD’de 18, Avrupa ve yakın etrafında 17, Tayvan’da 14, Japonya’da 6, Güneydoğu Asya ülkelerinde 6 ve Güney Kore’de 3 yeni çip fabrikası inşaatına başlandı. Başlangıç seviyesinde bir çip üretim tesisinin maliyetinin 15 milyar doları bulduğu belirtiliyor. Çip fabrikaları, teknolojik ilerleme nedeniyle yaklaşık 5 yılda eskimiş kabul edilebiliyor. Çip üretimi için sıkıntı bir süreç ve önemli boyutta yatırımlar gerekiyor. Çip fabrikaları çok yüksek maliyete sahip yatırımlar ortasında yer alıyor. Bu tesisler kurulduktan sonra kesintisiz üretim yapılıyor.
TSMC GELİŞMİŞ ÇİPLERİN YÜZDE 90’INI ÜRETİYOR
Gelişmiş çiplerin yüzde 90’ı Tayvan’da üretiliyor. Tayvan merkezli TSMC, dünyanın en büyük çip üreticisi durumunda bulunuyor. Şirketin piyasa bedeli 400 milyar doları, yıllık geliri de 70 milyar doları buluyor.
Çip üretiminde ikinci sırayı ABD merkezli Intel firması alıyor. Piyasa bedeli 100 milyar dolar olan şirketin geliri 69 milyar dolar düzeyinde seyrediyor.
Bu alanda bir öbür ABD’li çip üreticisi Qualcomm üçüncü sırada bulunuyor. Piyasa kıymeti 128,5 milyar dolar olan Qualcomm’un hasılatı 4 2,1 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.
Dördüncü sırada da yeniden ABD merkezli Broadcom firması yer alıyor. Bu şirketin piyasa pahası 234,5 milyar avro, geliri de 33,2 milyar dolar düzeyinde seyrediyor.
ABD merkezli Micron firması da 5’inci sırada yer alıyor. Bu firmanın piyasa pahası 55,7 milyar doları, geliri de 30,7 milyar doları buluyor.
Nvidia, bir öteki ABD merkezli çip üreticisi durumunda. 6’ncı sıradaki fi rmanın piyasa pahası 405,9 milyar dolar, yıllık geliri de 28,5 milyar dolar düzeyinde seyrediyor.
ABD merkezli Applied Materials da 89,4 milyar dolarlık piyasa kıymeti ve 25,8 milyar dolarlık gelirle 7’nci sırayı alıyor.
Çip üretiminde 8’inci sırada olan Tayvanlı şirket ASE Technology’nin yıllık geliri 23 milyar doları buluyor.
ABD firması AMD de 109 milyar dolarlık piyasa bedeline sahip durumda. Şirket, 22,8 milyar dolarlık gelirle 9’uncu sırada yer alıyor.
Hollanda merkezli ASML firması, çip bölümünde 10’uncu sırada bulunuyor. Şirketin piyasa bedeli 234 milyar dolar olurken, geliri 21,3 milyar dolar düzeyinde seyrediyor.
ÜRETİMİNİN YÜZDE 75’İ HALA DOĞU ASYA’DA
Günümüzde çip üretiminin büyük kısmı Asya ülkelerinde gerçekleştiriliyor. Halihazırda çip üretiminin yüzde 75’i Doğu Asya’da gerçekleştiriliyor. Tayvan, Güney Kore, Japonya, Çin ve ABD, çip üretiminde öncü ülkeler pozisyonunda yer alıyor. Gelişmiş ekonomiler ise çipte Asya’ya çok bağımlılığın tehlikeli olabileceğini pandemide deneyimledi. Global çip üretiminin yarıya yakını ve gelişmiş çiplerin neredeyse tamamı Birlemiş Milletler nezdinde Çin’in bir modülü olan lakin siyasi olarak Batı ile yakın alakalar kuran Tayvan’da üretiliyor.