Seyahat Parkı davasında yargılanan ve 18 yıl mahpus cezası alan Çiğdem Mater, Bianet için Bakırköy Bayan Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda çalışanların çalışma şartlarını kaleme aldı. İnfaz muhafaza memurlarının maaş ve özlük haklarından uzun çalışma şartlarına kadar çeşitli ayrıntılar anlatan Çiğdem Mater, “Çoğunlukla hayatlarının biz tutuklu ve mahkumlardan daha sıkıntı olduğunu düşünüyorum” tabirini kullandı.
Mater’in yazısından bir kısım şöyle:
Artık alıştınız, cihanım Bakırköy Bayan Kapalı Ceza ve İnfaz Kurumu. İstanbul’un göbeğindeki 1100 küsur kişilik bayan kasabamızda, varsayım edersiniz ki, tam bir kasaba üzere, her çeşitten insan var. Yalnızca tutuklu ve mahkumlardan kelam etmiyorum, çalışanlar da her tıp, doğal olarak.
Bakırköy’de mesai ve vardiya olarak ayrılan sanırım 150-200 kadar çalışan var. Çok lakin çok azı erkek. Cezaevi kapısının güvenliğini sağlayan jandarma çoğunlukla erkek lakin aslında onlar bu sayıya dahil değil. Tutuklu ve mahkumların tamamının da bayan olduğunu düşünürsek, bayan kasabası demem boşuna değil.
Tutuklu ve mahkumların kimler olduğunu az buçuk kestirim etmek mümkün, pekala eski ismiyle gardiyan, yeni ismiyle infaz kurumu memurları kimler?
Genelleme yaparsam, neredeyse tamamı üniversite okumuş lakin neredeyse hiçbiri çalıştığı alanda okumamış (adalet ya da infaz memurluğu okuyan toplam beş şahısla falan karşılaştım şimdiye kadar), okudukları alanda iş bulamamış (KPSS’de 80-90 alıp mülakatlarda elenmiş, evet memleketteki bütün problemler, haliyle burada da var), kontratlı olarak Adalet Bakanlığı’nda infaz muhafaza memuru olarak işe başlamışlar, paramedikten öğretmene, diş teknisyeninden, spor eğitmenine, her meslek var Bakırköy’ün koridorlarında.
Adalet Bakanlığı, infaz müdafaa memurlarına sekiz yıldır takım vermiyormuş. Yani sekiz yıldan kısa müddettir infaz muhafaza memuru olarak çalışanların hiçbiri takımlı değil, hepsi kontratlı olarak çalışıyor. “Peki iş garantisi?” dediğimde yanıt manidar: “bizim işimizin garantisi diğer kimsenin bu işi yapmak istememesi.”
Dedim ya, çabucak hepsi okumuş fakat çabucak hiçbirinin alanı adalet ya da infaz değil. Hasebiyle, aslında sahiden eğitim gerektiren bir yer olan cezaevinde hisleriyle ve akıllarıyla beşerlerle muhatap oluyorlar, yanlışsız kestirim ettiniz, cezaevi üzere son derece güç bir yerde çalışmak için çabucak hemen hiç eğitim almıyorlar.
İşe başlayan ve Bakırköy örneğinde apayrı disiplinlerden gelen bu memurlar sekiz haftalık bir hizmet-içi eğitimi dışında, müşahedelerine mahkumlar. Yalnızca kendilerinden daha tecrübeli memurlardan öğrendikleri kadarıyla iş hayatlarını sürdürmek zorundalar, bu elbette her meslekte zordur lakin inanın bana, her tipten, her psikolojiden, her ruh halinden beşerle müsabakanın mümkün olduğu cezaevinde misliyle sıkıntı.
Bakırköy çoğunlukla isimli tutuklu ve mahkumların olduğu bir cezaevi. Bu tutuklu ve mahkumların büyükçe bir kısmı uyuşturucu kontaklı suçlar/iddialar nedeniyle burada, bir kısmı da bağımlı. İnfaz müdafaa memurları bağımlılıkla el yordamıyla çaba etmeye çalışıyorlar mesela.
Bakırköy’de 300’e yakın Türkiye yurttaşı olmayan tutuklu ve hükümlü var, dünyanın dört bir yanından. Bu da beraberinde kocaman bir lisan bariyeri getiriyor, lisanını bilmediğiniz, anlaşamadığınız beşerlerle gündelik hayatınızı idame ettirmeye çalıştığınızı düşünün, iki taraf için de çok güç.
İş şartları da hiç kolay değil. Vardiyalı çalışan memurlar sabah 08.00 akşam 20.00 ortasında cezaevindeler. 08.00 ve 20.00 cezaevindeki sayım ve mesai bölüm vakitleri. Yani saat 07.30 üzere işe gelip, 20.30-20.45 üzere çıkıyorlar çalışanlar. Yeterli ihtimal günde 13 saat mesai.
Sabah 07.30 sularında girdikleri cezaevi binasını, öğlen yemeği için bile, güvenlik gerekçesiyle terk edemiyorlar, saat 20.30’a kadar buradalar, kapalılar. İçeri girerken yanlarına telefon alamıyorlar, bırakın telefonu, bir şişe su bile alamıyorlar.
Çoğunlukla hayatlarının biz tutuklu ve mahkumlardan daha sıkıntı olduğunu düşünüyorum çalışanların. İçeriye hiçbir şey sokamıyorlar, yani tıpkı bizim üzere cezaevi kantininden alabilecekleri şeylerle sınırlılar. Onlar da tıpkı bizim üzere haftada bir manavdan sipariş verip memur odasındaki buzdolabına meyve depolayabiliyorlar, artık olduğunca…
Bakırköy’de yemekhane var. Tutuklu ve mahkumlarla memurların gündelik menüleri birebir. Bizim alışılmış koğuşta buzdolabı ve mutfak tezgahı üzere avantajlarımız (!) olduğu için kahvaltı edebiliyoruz mesela.
Sabah 07:30’da cezaevinde olmak için kim bilir saat kaçta konuttan çıkan memurlar, kahvaltı sorununu çoğunlukla burada halletmek zorundalar. Her ne kadar ceza infaz kanunu “devlet üç öğün yemek ve içme suyu temin eder” dese de Bakırköy’de kahvaltı ve içme suyu yok.
Tutuklu ve mahkuma olmayınca memura da yok. Memurlar, sabahları kahvaltı niyetine artık ne atıştırabiliyorlarsa, onu yiyorlar. Yanlarında su bile getirme müsaadeleri olmadığı için, “evden sağlıklı bir şeyler getirelim” başı haliyle olmuyor.
Kantinin de pek sağlıklı olduğunu söyleyemeyeceğim. Yemek, haydi diyelim bir biçimde halloluyor da benim asıl başımı taktığım memurların 12 saatten uzun mühlet hiç lakin hiç pak hava almıyor olmaları. Bizim en azından sabah 08:00’de açılıp, kapısı 17:00’ye kadar açık kalan 40 metrekarelik bir avlumuz var. Ortada memurlara “gelin de şu avluda on dakika durun” dediğim doğrudur! (Tabii ki duramıyorlar.)
Memurlar varsayım edersiniz ki üniformalı. Lacivert üniformalar giyiyorlar. O nedenle cezaevlerine mavi ve tonlarında kıyafet sokmak yasak. Yeşil de yasak zira o da jandarmanın rengi. Buyrun size bilgi üzere bilgi :). Bu üniformalar, montundan tişörtüne, postalına kadar devlet tarafından temin ediliyor, doğal ki. Fakat kaç tane?
Hadi monttan, postaldan bir tane var, tamam, olağan. Fakat mesela tişört? Havalandırma sistemi olmayan, yazın harika sıcak olan bir yer Bakırköy, burada bir yaz geçirdim, inanın çok zordu. Yüzde 100 pamuklu olmayan rastgele bir kıyafette o şartlarda burada yaşamak imkansız. Evet, yanlışsız varsayım ettiniz, memurların devlet tarafından verilen kısa ve uzun kollu yazlık ve kışlık tişörtleri yüzde 100 polyester. Memurların öbür bir şey giyme müsaadeleri yok, devlet tarafından verilen tek tişörtleri var.
Başa dönelim, bu beşerler sabah 07.30’da geliyorlar buraya, saat 20.30’da ayrılıyorlar. Diyelim ki çok yakın bir yerde oturuyorlar, konuta gitmeleri 21.00. O tek tişörtün yıkanıp, kuruması sonraki sabah yine giyilmesi ne kadar mümkün olabilir? Diyeceksiniz öteki tahlil yok mu? Var. Devlet yüzde 100 polyester kısa kollu tişört satıyor, tanesi 170 lira! Uzun kollu ne kadar bilmiyorum, herhalde 200 küsurdur.
Hazır laf paradan açılmışken maaş konuşalım. Tutuklandığımız Nisan ayında, Bakırköy’deki kontratlı memurların maaşı 7100 liraydı. Sayısı iki elin parmaklarını geçmeyen takımlılar da 1300 lira kadar fazlasını alıyordu. Yaz aylarında yapılan artırımla, sözleşmelilerin maaşı 9 bin küsur oldu lakin bir üst vergi dilimine geçtikleri için pek de mânâsı olmadı artırımın.
YAZININ TAMAMI