Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım Habertürk canlı yayınında soruları yanıtladı, gündeme ait değerlendirmelerde bulundu.
Asgari fiyatın çalışanların beklentilerinin altında kaldığı tenkitleri ile Türk-İş Genel Lideri Ergün Atalay’ın “9 bin liranın altında olmaması gerektiği” istikametindeki açıklamasının anımsatılması üzerine Alım, “Sendikaların, ‘Çok yeterli oldu, çok memnunuz.’ demelerini, vakit zaman söyleyebilirler lakin beklemek çok kolay değil.” diye konuştu.
Türk-İş’in daha evvel 7 bin 785 lira açlık hududu açıkladığını belirten Alım, şunları kaydetti:
“Böyle bir açlık hududunu kendileri tespit ediyorlar, söylüyorlar. Merhum Kemal Tahir’in ‘yürür gezer yalanlar’ diye bir tabiri var. Birisi bir şey söylüyor, ondan sonra da o tekrar edile edile doğruymuş üzere algılanıyor. Sendikaların bu cins şeyleri, kendi taleplerini güçlendirmek için yaptıkları çalışmalar olarak kabul edilebilir fakat bunu bir gerçeklik olarak takdim etmeye başladıkları vakit gerçeklik algısını tahrip eder. Bu türlü bir açlık hududu onların büsbütün keyfi olarak yapılan, bilimsel olmayan tespitleri üzerine yapılmış bir çalışma. Kendi yüzlerine de söylediğim için rahatlıkla söylüyorum. Yoksulluk sonu belirlemişler 25 bin lira. ‘Genel liderlerinizin dışında sendikalarınızda çalışan kaç kişi var? 25 bin lirayı kaç kişi alıyor?’, soruyorum bunu. Bende sayıları var, primleri bildirdikleri için biliyorum. Koca konfederasyonda bir kişi yok. Yalnızca Türk-İş’in değil, birçok kurumun yaptığı bu cins çalışmaları bilimsel bulmuyorum. Bu, gerçekliği tahrip ediyor.”
“Siz, açlık hududuyla ilgili bir çalışma yürüttünüz mü? Size nazaran Türkiye’de açlık hududu nedir? TÜİK neden yapmıyor?” biçimindeki soruları Alım, şu halde yanıtladı:
“TÜİK’in sayılarına büyüme, enflasyon başta olmak üzere itiraz ediyorlar. ‘TÜİK, neden yoksulluk hududu araştırması yapmıyor?’ Bu, saçma bir soru, kendi içinde problemli bir soru. Onu bir tarafa bırakalım. Onu TÜİK’e sormak lazım. Her kurum yapabilir bunu, yaptırabilir.
Yıllarca yoksulluk ve gelir dağılımı araştırmaları yaptık. Bu arkadaşlarımızın bunu bilmediğini de bilen birisiyim. Arkadaşlarımız artık size bağlansınlar, ‘Konfederasyonumuzda, sendikamızda bizim açıkladığımız yoksulluk hududunun üstünde şu kadar adama fiyat veriyoruz.’, söylesinler. Genel liderleri, sendika liderleri hariç kaç bireye veriyorlarmış? Sayılar bende var.”
“Asgari fiyatın kamuoyunun beklentisini karşıladığını düşünüyor musunuz?” sorusu üzerine Alım, hususla ilgili çalışma, araştırma yaptırdığını belirterek, araştırmanın içeriğine ait bilgi verdi.
Sokaktaki insanın beklentisi ile personellerin soruna bakışının farklılaştığını söz eden Alım, çalışanların Ankara, İstanbul ve İzmir’de 8 binin üzerinde bir sayı istediklerini söyledi. Alım, “Türkiye ortalaması ise daha düşüktü. Anadolu’nun çeşitli vilayetlerinde 7 bin 600 küsur istediler.” dedi.
“‘8 binin çok üzerine çıkmayın’ dediler”
Sendikalarla görüştüklerini, sendika liderlerinin taleplerini aldıklarını belirten Bilgin, “Bana gelen en kıymetli şey, bakın bu Türkiye’deki sendikacılığın toplu kontrat sisteminin bu bahiste bir manada kendisini eleştirel formda değerlendirmesi gerektiğini vurgulayan bir sonuçtan bahsedeceğim. O da şu: ‘Siz, 8 bin liranın ne kadar üzerinde taban fiyat verirseniz biz o kadar güç durumda kalırız.’ Emekçi sendikaları. Neden? ‘Çünkü bizim toplu mukavelelerde aldığımız fiyatı aşmanızı istemiyoruz, o vakit sendikalar işlevsiz hale gelirler.’ Bunu, Türkiye’de birinci sefer söylüyorum.” diye konuştu.
Bilgin, “Sendikalar, ‘8 bin liranın üzerine çıkmayın’ mı dediler?” sorusu üzerine “Rakamı söylemeyeyim lakin ‘8 binin çok üzerine çıkmayın.’ dediler.” tabirini yineledi.
Sendikaların bu hususta daha pazarlıkçı, faal, sonuç alıcı, daha realist bir söyleme sahip olmaları gerektiğini söz etmek için bunu söylediğini aktaran Alım, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Bazı konfederasyonlarımız 10 bin, 15 bin, 13 bin üzere sayılar açıkladılar. Tıpkı konfederasyonlara da sesleniyorum: Türkiye’de en yüksek toplu mukavele yaptıkları yerde 10 bin liranın üzerinde kaç iş yerinde toplu mukavele yaptılar? En yüksek sayısı söyleyen konfederasyonumuzun lideri bağlansın, söylesin. Lütfen sendika liderlerine sorun, siz bu fiyatı talep ediyorsunuz lakin toplu kontratınızda bahsettiğiniz fiyatlar bir tane yerde var mı? Sorun şu, talep ettikleri minimum fiyatla yaptıkları toplu kontrat fiyatları ortasında bu türlü bir fark olmaz. Yani gerçeğe çağırıyorum onları. Minimum fiyat taban fiyattır, toplu kontrat fiyatı minimum fiyat değildir, onun içinde refah hissesi vardır, geçim hissesi vardır, toplumsal yardımlar var, her şey vardır. Bu talepte bulunan arkadaşlarımız, sendikacılarımız çok değerli iş yapıyorlar. Minimum fiyat talep ederken kendilerinin yaptıkları toplu mukavele, minimum fiyat mukavelesi değil.”
“Bu, bugünkü koşullarda verilebilecek minimum ücrettir”
Türkiye’deki “açlık” ve “yoksulluk sınırı” üzere tartışmaların büyük çoğunluğunun bilim dışı olduğunu belirten Alım, şu sözleri kullandı:
“İçlerinde önemli olanlar var lakin kamuoyunu belirleyen seviyede ortaya çıkanlar bilim dışıdırlar. Bilimsel hiçbir araştırmanın mantığına dayanmamaktadır. Ankara’da 15 marketten alınan fiyatla, Türkiye’nin açlık sonu algısını yönetmek nasıl bir sorumsuzluktur? Bunu şiddetle reddediyorum. Bizim belirlediğimiz taban fiyat, personellerimiz, personel sınıfının büyük çoğunluğu tarafından makul bulunmuş, pahalı bulunmuştur. Bu, çok yüksek bir fiyat midir? Değildir ancak bu bugünkü kurallarda verilebilecek taban fiyattır.”
“Sınırlı derecede etkiler”
“Geçen yılın birinci 6 ayındaki üzere cebe giren parayı eritecek bir enflasyon tedirginliği yaşıyor musunuz?” sorusuna karşılık Alım, “Ben doğrusu o tedirginliği yaşamıyorum. Artık kur sabitlenmiş vaziyette, aşağı üst 6 aydır tıpkı seviyesini koruyor. Güç fiyatlarında yükseliş yok hatta bir ölçü düşme eğilimi var. Taban fiyatın değişmesinin genel fiyatları değiştireceğini, bütün fiyatlara yansıyacağını söylemek daldan kesime değişebilir ancak bunu, bu ortalamaları dikkate aldığımız vakit hakikat bir tespit değildir.” cevabını verdi.
“Bu artış enflasyonu hudutlu derecede mi tesirler?” sorusunu ise Alım, “Sınırlı derecede tesirler, evet.” biçiminde yanıtladı.
Konuyla ilgili toplumsal medyadaki sözlerin anımsatılması üzerine Alım, “Sosyal medya bu mevzuları çok yaygın kullanıyor, abartıyor da olabilir. Toplumsal medyaya bakmamak lazım, genel fiyat eğilimlerine bakmak lazım.” dedi.
“Öyle bir tuzak yok”
“Asgari fiyatın giderek ortalama fiyata dönüştüğüne” ait sözlerin anımsatılarak, “Türkiye, bu taban fiyat tuzağından nasıl çıkacak?” sorusunun yöneltilmesi üzerine Alım, şunları söyledi:
“Öyle bir tuzak yok. Sayıları izliyorum. Gerçek olmayan nedir? Kimi fiyatlar taban fiyat seviyesinden vergilendirilmek, prim yatırmak için oraya sıkıştırılmıştır. Taban fiyat yüksek belirlendikçe gerçek olarak üstteki fiyatlar de yüzde 100 artmıyor ancak yüzde 60, yüzde 70, yüzde 80 artıyor. Aşağıdan üste artıyor. Nitelikli emekte bu artış daha yüksek. Daha düşük usta, emekçi taban fiyatın bir kademe üzerinde yer alıyor.
Türkiye’de enflasyon dizginlenirse, taban fiyat siyaseti da bu kadar gerçek artışlara tekabül edecek biçimde sürdürülürse tam bilakis ücretlilerin ulusal gelirden aldığı hissesi üste hakikat tırmandırır ancak enflasyon burada düşmanımızdır. Artık denetim altına alındı. Enflasyonun önümüzdeki yıl sonunda yüzde 20’lere düşeceğini hesap ediyoruz. Mayıs, haziran prestijiyle yüzde 30 ile yüzde 40 ortasında. İddiam yüzde 35-36 olacak. Düşecek, mayıs ve haziranda yüzde 35, yüzde 40’a düşmesini bekliyoruz. Artık bu düşüş devam ederse minimum fiyatın bu tesirinin daha fazla ön plana çıkacağını düşünüyorum.”
“Olağan dışı şeyler olursa devreye girer”
Bakan Alım, “Asgari fiyata ikinci bir artırım gelebilir mi?” sorusunu da şu biçimde yanıtladı: