Merkez Bankaları ülkelerin paralarını basmakla tek yetkili kurumlar olurken, Türkiye’de son yılda adeta Nasuh Mahruki’nin Everest’e tırmanması misali yükselen enflasyonla, para makinaları tahminen de dokuma tezgahına döndü. Geçen aylarda da gündeme gelen yeni banknot tartışmalarına yenileri eklendi.
2022 yılında enflasyonun 20-30 yıldır görülmeyen düzeylere erişmesiyle banknot tartışmaları da alevlenmişti.
500 ve 1000 TL’lik yeni banknotlar basılacağı savları yıl başından bu yana birkaç ayda bir gündeme geldi.
Türk Lirası 2022’de dolar karşısında yaklaşık yüzde 29 oranında paha kaybederken, Arjantin pezosunun akabinde en berbat performans gösteren ikinci para ünitesi oldu.
Banknot basımında teorik ve pratik gelişmeler yeni banknot muhtaçlığına işaret ederken, enflasyondaki yükseliş fiyatları yükselttiğinden para muhtaçlığını da artırıyor.
‘100 TL is the new 10 TL!’ minvalinde toplumsal medya telaffuzlarıyla nakit para kullanımı günümüzde giderek azalsa da marketten evvelden 2-3 kesimlik alışverişlerimiz 10-20 TL tutarken, kademeli olarak 50-100 sonrasında 200 TL’ye evrildi.
Enflasyondaki yükselişle banknotların ödemelerde yetersiz kalması nedeniyle piyasada 100 ve 200 TL kullanımı yaygınlaştı.
Nisan ayı sonlarında artan tartışmalarla Merkez Bankası eski Lideri Durmuş Yılmaz, emisyon hacminde yeni banknot muhtaçlığı için kolay bir matematik hesaplaması yapmıştı.
En büyük iki para ünitesinin toplam hacmin yüzde 55’ini aşmasının piyasada daha büyük yeni bir banknota muhtaçlık olduğu manasında geldiğini söylemişti.
Kaynak: Basılmadan Enflasyon Yarattı: Eski MB Lideri Yılmaz ‘Geciktikçe Maliyet Artıyor’ Dedi
Merkez Bankası’nın Elektronik Data Dağıtım Sistemindeki son emisyon dataları de bu bağlamda dikkat çekti.
200 TL’nin mayıs ayından bu yana artan oranda basıldığı görülen grafikte tüm banknot sayısı 3,5 milyara yakınken bu sayının yüzde 33,25’nin 100 TL ve yüzde 26,34’nün de 200 TL olması daha da ilgi çekti. Toplamda en büyük iki para ünitesinin adet bazında oranı kasım ayı sonu prestijiyle yüzde 59,59 oranında olduğu görülüyor.
2009 yılı prestijiyle hayatımıza dahil olan 200 TL’lik banknotlar, 2014 yılı ortalarına kadar en az sayıdaki banknot olurken, 2020 yılı prestijiyle 5-10-20 TL’lik banknotları 2021 Eylül prestijiyle da 50 TL’yi geçiyor.
Şu devir geçen yıl aralık ayında nazaran 2 kat fazla sayıda 200 TL’nin piyasada olduğu görülüyor. 200 TL, 2009’da birinci tedavüle çıktığında 130,15 dolar ederken, bugün 10,73 dolar ediyor.
Bloomberg de bu bahse değinirken, kasım ayında 200 TL’lik banknotların sayısının yaklaşık iki katına çıkarak 2009’dan bu yana en yüksek düzeyinde olduğunu belirtti. Böylece 500 TL’lik banknot tezleri yine ortaya çıktı.
Haberde, algısının olumsuz olacağı ve enflasyonda artışı kabullenmek manasına gelmesi nedeniyle 500 liralık banknotların seçim sonrasına ertelediği belirtilirken, Darphane’de de para basımı için ağır mesai yapıldığı sav edildi.
Hacim bazında da bakıldığında 200 TL’nin mayıs ayından bu yana 100 TL ile makası açmakta zorlanmadığı görülüyor.
Uzun müddettir de piyasalarda bozuk para ıstırabı çekildiği biliniyor. Yakın devirde maliyet tartışmaları da tekrar alevlenirken, geçen aylarda Isparta’da bir esnaf Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin ziyaretleri esnasında kendisinden madeni para talebinde bulunmuştu.
Nisan ayından tartışmalar arttığı periyotta 500 TL modeli olduğu savıyla bu görseller yayılmıştı.
cdn.milligazete.com.tr
Kısaca ödemelerde kaydi sistemlerin kullanılmasıyla ve kartlı ödemelerde son aylarda bilhassa yükselişin de eşlik ettiği süreçte para basımının gecikmesinin de maliyeti artırdığına yönelik bankacılık uzmanlarının da açıklamaları bulunuyor.
Siz ne dersiniz? 500 TL’lik hatta 1000 TL’lik banknotlar yakın vakitte cüzdanlarımızda olur mu? Yorumlara bekliyoruz! 👇👋
