Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle yaşanan ‘gıda krizi’ riskinin ortadan kaldırılmasına yönelik Türkiye’nin uğraşlarıyla oluşturulan ‘Tahıl Koridoru’nda mühlet 18 Mart’ta doluyor.
Milli Savunma Bakanı Akar, bahse ait soru üzerine yaptığı açıklamada, “Tahıl Koridoru”ndan bugüne kadar 790 gemi ile 23,5 milyon tona yakın tahılın taşındığını belirtti.
Bakan Akar, mutabakatın mühletinin 18 Mart’ta dolacağını anımsatarak, “Tahıl teşebbüsünün tarafları olan BM, Ukrayna ve Rusya ile görüşmelerimizi sürdürüyoruz. Ukrayna, teşebbüsün ikinci kez uzatılmasına yönelik olumlu görüşünü açıkladı. Rusya da benzeri formda teşebbüsün uzatılması konusunda olumlu hal sergiliyor. Biz de tüm tarafların katkısıyla tahıl teşebbüsünün devam edeceğini temenni ediyor ve bekliyoruz. Bu istikametteki çalışmalarımızı sürdürüyoruz.” diye konuştu.
İLK GEMİ 1 AĞUSTOS’TA UKRAYNA’DAN HAREKET ETTİ
Türkiye’nin ağır diplomatik çabaları sonucu geçen temmuz ayında Birleşmiş Milletler (BM) ile koordineli olarak İstanbul’da “Müşterek Uyum Merkezi” kuruldu ve tahıl eserlerinin inançlı transferi buradan takip edilmeye başlandı.
Milli Savunma Bakanı Akar’ın taraflarla yaptığı görüşmeler ve “Müşterek Uyum Merkezinin” ağır çalışmaları sonucu 120 günü kapsayan mutabakat kapsamında tahıl yüklü birinci gemi olan Sierra Leone bayraklı Razoni, 26 bin ton mısır yüküyle 1 Ağustos 2022’de Ukrayna’nın Odessa Limanı’ndan Lübnan’ın Tripoli Limanı’na yanlışsız hareket etti.
Razoni’den dört gün sonra üç gemi daha yaklaşık 60 bin ton tahıl ile Odessa ve Çernomorsk limanlarından ayrıldı. 13 Ağustos prestijiyle ayrılan gemilerin sayısı 17’ye ulaştı. Gemilerin büyük kısmı Tekirdağ, İskenderun ve İzmir üzere Türkiye’deki limanlara yanaştı.
İlk geminin ayrılmasından sonraki iki hafta içinde Ukrayna limanlarından çıkan gemi sayısı 25 olurken, taşınan tahıl ölçüsü 800 bin tonu geçti.
Dünya genelinde besin krizi yaşanmasının önüne geçmek için yapılan çalışmalar sonucunda varılan mutabakat, yalnızca Ukrayna limanlarındaki gemilerin ayrılmasını değil, birebir vakitte İstanbul’da denetimi yapılan gemilerin Ukrayna limanlarına giderek tahıl sevkiyatı yapmasını da kapsıyordu. Bu kapsamda, İstanbul Boğazı’ndan denetimi yapılarak Ukrayna’ya giden birinci gemi Barbados bayraklı Fulmar S oldu. Gemi, 12 bin ton mısırı Çernomorsk Limanı’ndan alarak İzmir’e ulaştırdı.
“LİDER DİPLOMASİSİ” İLE KRİZ AŞILDI
Gemilerin tahıl sevkiyatı sürerken Rusya, 29 Ekim 2022’de Sivastopol’da gerçekleştirilen hücumlar nedeniyle tahıl teşebbüsünün süreksiz olarak durdurulduğunu BM ve Türkiye’deki makamlara iletti. Bunun üzerine Ukrayna limanlarından gemi çıkışı durduruldu.
Krizin daha da derinleşmesine mani olmak için Türkiye harekete geçti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan mevzuya ait, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ve Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenskiy ile telefon görüşmeleri gerçekleştirdi.
“Lider diplomasisi” gerçekleştiren Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talimatı doğrultusunda, Ulusal Savunma Bakanı Akar da “Tahıl Koridoru”nun açık kalmasına yönelik ağır çalışma yürüttü.
Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, Ukrayna Savunma Bakanı Oleksii Reznikov ve Ukrayna Altyapı Bakanı Oleksandr Kubrakov ile yakın temas içinde olan Akar, görüşmelerinde “tahıl teşebbüsünün tüm taraflar için faydalı olduğu, bunun bozulmasının tüm taraflar için eza oluşturacağını” vurguladı.
“KIRMIZI HAT” BİR DEFA DAHA DEVREDE
Tahıl krizinin tahliline yönelik çalışmalar kapsamında, mayıs ayında hayata geçirilen “kırmızı hat” diplomasisi de bu süreçte Bakan Akar’ın talimatı üzerine tekrar aktive edildi.
Milli Savunma Bakanlığı yetkilileri, mutabakatın uzatılmasına yönelik, Ukrayna ve Rusya askeri yetkilileri ile bu sınır üzerinden ağır görüşmeler gerçekleştirdi.
Telefon diplomasisi ve görüşmelerin akabinde Türkiye, Ukrayna, Rusya askeri heyetleri ve BM temsilcileri, “Tahıl Koridoru”nun temellerinin atıldığı Kalender Kasrı’nda bir ortaya geldi.
Olumlu geçen görüşmelerin akabinde muahedenin geçerliliğinin dolmasına iki gün kala Cumhurbaşkanı Erdoğan yaptığı açıklamada, “anlaşmanın 120 gün mühletle uzatılmasına karar verildiğini” kamuoyuna duyurdu.
Söz konusu uzatma kararının mühleti 18 Mart’ta dolacak. “Tahıl Koridoru”nun açık kalmaya devam etmesi için görüşmelerin sürdüğü öğrenildi.
Devam eden sevkiyat kapsamında, Ukrayna limanlarından dün prestijiyle ayrılan gemi sayısı 790’a ulaştı, sevkiyatı yapılan buğday, mısır, arpa üzere tahıl eserlerinin ölçüsü 23 milyon 400 bin tonu geçti.
Koridordan geçen tahılların yüzde 40’ı Avrupa’ya, yüzde 30’u Asya’ya, yüzde 13’ü Türkiye’ye, yüzde 12’si Afrika’ya ve yüzde 5’i Orta Doğu’ya taşındı.