Sabah gazetesi müellifi Dilek Güngör, bugünkü yazısında holdinglerin depremzedelere yaptığı yardıma değindi.
“6 Şubat’tan bu yana birçoğu besinden akaryakıta, çadırdan battaniyeye kadar pek çok tıpkı yardımda bulundu. Fakat 2022’de kâr rekorları kıran şirketlerin yardımları ‘devede kulak’ kaldı. ‘Türkiye Tek Yürek’ kampanyasının olduğu gün gördünüz.” diyen Dilek Güngör şu tabirlere yer verdi:
Birçoğu meyyit taklidi yaptı. Halbuki, bakıyorsunuz 2022 bilançolarına… Hepsinin kârı arşa değmiş… Bugüne kadar bilanço açıklaması yapan borsadaki dev şirketlerin kârına bakalım. 2022’de 1 milyar liranın üzerinde kâr eden 40 şirket var. (Bir kısmı şimdi açıklamadı) Açıklama yapanların kârı yarım trilyon liraya gelmiş durumda. 2021’de kârları 126.7 milyar iken, 2022’de 548.1 milyar liraya çıkmış. Artış yüzde 332.5. Yani enflasyonun beş katı… Pekala ya yardımları?
KOÇ VE SABANCI
Mesela Türkiye’nin iki büyüğü… Sabancı ve Koç… Koç Holding’in toplam sarsıntı yardımları 2 milyar lira. Kârı ne kadar? 2022’de 70 milyar TL. Bir evvelki yıla nazaran kâr artışı yüzde 359.5. Yani holding kârının yüzde 3’ü bile olmayan bir kaynağı zelzeleye ayırdı. Keza Sabancı Holding… Onlar da besin, hijyen, barınma, taşınabilir tuvalet konusunda birinci günden harekete geçse de bölgeye nakdi yardım yapmaktan imtina etti. Sabancı Holding’in kârı açıklanmadı lakin bankasının kârı aşikâr. Akbank geçen yıl kârını 2021’e nazaran yüzde 395 artırdı. 60 milyar TL kâr elde etti. Sarsıntı bölgesinde kalıcı tahlillerin hayata geçmesi için yaptığı dayanak 650 milyon TL. Kârının yüzde 1’i.
SES GELMEYEN DE ÇOK
Sadece Koç ve Sabancı da değil… Anadolu Holding, Doğan Holding, Akfen, Eczacıbaşı, Ciner Kümesi, Kıraç Küme, Alarko’nun da onlardan pek farkı yok… Bu holdinglerin bir kısmı 2022 bilançosunu açıklamadı. O yüzden yardımlarıyla kârlarını mukayese etmek gerçek olmaz. Lakin 9 aylık bilançolarına baktığınızda, onların da kârı uçuyor.
Misal, Anadolu Holding’in kârı yüzde 177, Alarko’nun yüzde 1.406, Eczacıbaşı Yatırım’ın yüzde 97.5, Doğan Holding’in yüzde 474 artmış. Akfen GYO’nun yüzde 1.468 artmış. Eczacıbaşı bildiğim kadarıyla AFAD’a 100 milyon TL bağışladı. Toplam takviyesi de 300 milyon lira. Anadolu Kümesi 130 milyon TL dayanak açıkladı.
Akfen AFAD’a 10 milyon TL bağış yaptı. Doğan Holding’in Hepsiburada’nın 5 milyon TL’lik nakdi yardımı dışında bağışını da görmedim. Ciner Kümesi’nden bir tek “100 prefabrik konut yapacağız” açıklamasını hatırlıyorum. Şiddetli Holding de devasa şirketlerine karşılık 30 milyon liralık bağışıyla oldukça gündem oldu…
ÖZEL BANKALAR
Diğer özel bankalara da bakalım. Onların da Akbank’tan farkı yok. Örneğin, Garanti… 2022’de kârı yüzde 330 artarak 58.5 milyar liraya çıktı. AFAD’a yaptıkları bağış 650 milyon lira. Denizbank geçen yıl 17 milyar 173 milyon TL kâr açıkladı. Onun da kârı yüzde 384.2 artmış. Denizbank’ın depremzedelere nakdi bağışı 350 milyon TL. Karının yalnızca yüzde 2’si. QNB Finansbank’ın kârı da geçen yıl 17.2 milyar TL’yi geçti. Yüzde 338.47 artış var. Yardım ölçüsünü 300 milyon TL’si AFAD’a bağışlanmak üzere 350 milyon TL olarak açıklamıştı. O da kârının yüzde 2’sini ayırdı.
Yapı Kredi Bankası da 52.7 milyar TL kâr etti. Onun AFAD’a bağışı da 580 milyon TL. Özel bankalar içinde en çok nakdi dayanak -kârına nazaran düşük kalsa da- İş Bankası’nda. İş Bankası 2022’de 61.5 milyar TL kâr elde etti. 2021’e nazaran artış yüzde 357. AFAD’a zelzele bölgesi için 1 milyar TL, inşa edilecek zelzele konutları için de 1 milyar 750 milyon TL meblağında takviye açıkladılar. Kârın yüzde 5’ine yakın.
KAMULAR YARISINI VERDİ
Yine kamu bankaları her periyotta olduğu üzere ellerini taşın altına koydu. AFAD ve Kızılay’a yaptıkları nakdi bağışı o gün açıklamışlardı. Ziraat Bankası 20 milyar TL, Vakıfbank 12 milyar TL, Halkbank ise 7 milyar TL nakdi yardımda bulundu. Üç kamu bankasının bilançosuna bakıldığında kârlarının yarısını zelzele bölgesindeki vatandaşlara ayırdıkları görülüyor.
ÜLKEYE SAHİP ÇIKIN…
Şimdi size soruyorum. Büyük şirketlerin bu türlü devirlerde ek sorumluluklar alması gerekmez mi? Hepiniz bu kârları bu ülkede kazanmadınız mı? Böylesine büyük bir badireden geçerken ülkeye sahip çıkmak lazım gelmez mi? Gelin, yalnızca refahı, zenginliği değil zorluğu da paylaşın. Tek Türkiye var.
Enflasyonun 5 katı kar eden dev şirketler zelzele bölgesine ne kadar yardım yaptı?
Listede büyük holdinglerin şirketleri de var. Bunların birçoğu da Koç’un. Onların da holdinglerinden farkı yok aslında. Arçelik de Aygaz da Tofaş da Tüpraş da geçen yıl kâr rekoru kırdı. Birçoklarının nakdi yardımı yok. Birebir yardımları ise açıkladıkları kârların yanında çok düşük..”