Kahramanmaraş zelzelesiyle ilgili milletlerarası topluluğun yardımları devam ediyor. Dünya Bankası’nın birinci tespitlerine nazaran sarsıntının akabinde bölgede konutların ve altyapının yine inşasının maliyeti 34 milyar olacak. Lakin sayı bununla hudutlu kalmayacak. Orta ve uzun vadede oluşan hasarların kapatılması bu maliyeti neredeyse iki katına çıkaracak. Dünya Bankası, ilgili bakanlıklarla koordineli bir biçimde hasar tespiti ve gereksinim tahlili yaptı. Çalışmanın sonuçlarını kıymetlendiren Dünya Bankası Türkiye Yöneticisi Jumberto Lopez, Hürriyet’in sorularını yanıtladı.
Rapora nazaran kamu altyapısının güzelleştirilmesi, su, elektrik ve kanalizasyon sistemlerinin tekrar kurulması öncelikli adımlar ortasında yer alıyor. Türkiye’ye 1.78 milyar dolarlık acil durum fonu tahsis eden Dünya Bankası, elindeki öbür fonları da bölgede kullanmak üzere çalışma yürütüyor.
Dünya Bankası’nın tespitleri ve Lopez’in açıklamalarından satır başları ise şöyle:
BÜYÜME BEKLENTİLERİ
– Ortaya koyduğumuz sayı, yaşanılanların birinci ve direkt tesiri. Yani bu hasar tespiti. Buradaki güzelleşme sürecinin diğer bir maliyeti var. GSYH kaybını da dikkate alıyoruz. Sayılar bizim orada belirttiğimizden daha da büyük olacak.
– Öncelikle sarsıntının Türkiye’nin tamamına ve bölgeye olan tesirlerini ayırmak gerekiyor. Büyümeye ne olacak diye baktığınızda mesela; bizim zelzeleden evvel yaptığımız varsayımlarda 2023 yılı için öngörümüz yüzde 3.5-4 büyüme. Bu ortada bu, ekim ayı beklentilerimizin üzerinde. Zira genişleyici bir para ve mali siyaset oldu. Zelzeleden sonra büyüme beklentilerimizi 0.5 üzere küçük bir oranda düşürüyoruz.
Jumberto Lopez
– Bilhassa küçük ve orta ölçekli işletmeler için yine başlamak kolay olmayacak. Aldığımız bilgilere nazaran bölgedeki büyük şirketlerin birçoğunun binaları ayakta duruyor. Yine çalışmaya başlayabilecekler lakin çalışanlar bölgede değil. Çalışanları için süreksiz barınma imkânı temin etmeye çalışan şirketler var. Bu yalnızca meskenini kaybetmiş insanlara bir barınma imkânı sağlamak değil, bir yandan da ekonomiyi olağana döndürme gayretlerine takviye vermek için de kıymetli. Küçük ve orta ölçekli işletmeler için ise büyük bir zorluk var. Biz de bu hususta Sanayi Bakanlığı yetkilileriyle görüşmeler yapıyoruz. Bizim zelzele öncesinden devam eden ’leri desteklediğimiz bir çalışmamız vardı. Artık bu çalışmayı büyütüp etkilenen bölgeyi destekleyebilir miyiz, buna bakıyoruz.
– En büyük zorluk her şeyini kaybetmiş insanların muhtaçlıklarının karşılanması. İktisat ve bölgenin tekrar geliştirilmesinden kelam edebiliriz lakin evvel insanların beslenme, barınma üzere temel gereksinimlerinin karşılanması gerekir. Orta vadede bölgeyi tekrar ayağa kaldırmak gerekiyor ve bunun için de kamu altyapısının uygunlaştırılması, su, elektrik ve kanalizasyonun tekrar tesis edilmesi, minimal de olsa altyapı yani yine inşa yapılacaksa gereçlerin taşınabilirliğinin sağlanması gerekiyor.
ÇALIŞMALAR DÖRT AYAKLI
Mart ayında Türkiye’ye maddi yardım için Avrupa Birliği tarafından Brüksel’de düzenlenecek Donörler Konferansı için UNDP ve Avrupa Birliği ile uyum halinde çalışmalarını sürdüren Dünya Bankası’nın faaliyetleri dört ayaklı. Birinci etap hasar tespiti, ikinci kademe ise tahsis edilen 1 milyar doların hangi alanda kullanılacağının kararlaştırılması. Üçüncü etapta 780 milyon doların 2 proje üzerinde bina iyileştirmeleri ve altyapıya harcanması olacak. Kurum, daha evvel imzalanan projelere tahsis edilen fonları zelzele nedeniyle ortaya çıkan acil duruma müdahale etmek için kullanmayı amaçlayarak elindeki portföyü de gözden geçiriyor. Dünya Bankası’nın Türkiye ofisi portföyünde 8.5 milyar doları var, bunun 5.3 milyar dolarlık kısmı şimdi kullandırılmadı.