Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Brezilya’nın yeni Devlet Lideri Luiz Inacio Lula da Silva’nın başşehir Brasilia’da düzenlenen yemin merasimine katıldı. Çavuşoğlu, Lula da Silva’nın yemin merasimi için gittiği Brezilya’da beraberindeki heyet ile birlikte vefat eden futbolcu Pele’nin cenazesine de katıldı. Türkiye’ye dönüş sırasında ziyarete ait konuşan Çavuşoğlu, “Sayın Cumhurbaşkanımızın talimatıyla Brezilya Cumhurbaşkanı Lula’nın yemin merasimine katılmak için Brezilya’daydık. Yemin merasiminde, yeni Devlet Lideri Lula ile görüştük. Cumhurbaşkanımızın tebrik ve yeterli dileklerini ilettik. Lula iştirakimiz için teşekkür etti, Sayın Cumhurbaşkanımızla en kısa vakitte görüşmek istediğini vurguladı” dedi.
‘ZELENSKİY’NİN BARIŞ PLANINI GÖRÜŞTÜK’
Brezilya’da birtakım ikili görüşmeler olduğunu da belirten Bakan Çavuşoğlu “Bunlardan birincisini yeni Brezilya Dışişleri Bakanı Vieira’yla yaptık. Brezilya ile en kısa vakitte bir KEK toplantısını gerçekleştireceğiz. Gabon Dışişleri Bakanı Moussa-Adamo’yla da bir ikili görüşme gerçekleştirdik. Bizi ülkesine davet etti. Guatemala Dışişleri Bakanı Bucaro’yla ekonomik ve savunma sanayii işbirliğimizi ele aldık. Almanya Cumhurbaşkanı Steinmeier ile bölgesel bahisleri görüştük, İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliklerini de ele aldık. Ukrayna Başbakan Yardımcısı Svyrydenko ile ise Devlet Lideri Zelenskiy’nin 10 unsurluk barış planı, önümüzdeki periyotta atılacak adımlar, insani yardımlarımız ve İstanbul Tahıl Muahedesinin uygulanması hususlarını görüştük. Bunların dışında, 2 Ocak’ta Pele’nin cenazesine de katıldık. Santos kentine gittik. Santos futbol kulübünün lideriyle biraraya geldik. Merasime katıldık, hatıra defterini imzaladık. Kulübün televizyonuna mülakat verdik. FIFA ve Brezilya Futbol Federasyonu Liderleriyle da görüştük” dedi.
SORU: Rusya Federasyon Kurulu Lideri Matviyenko ile görüşme? Savaşla ilgili niyetlerimizi söyledik dediniz?
Matviyenko ile savaşın bitmesine ait görüşlerimizi paylaştık. Sonuçta Rusya müzakerelere tekrar dönmeye hazır olduğunu söylüyor, fakat yeni koşullar temelinde olmasını istiyor. Bunlar da Ukrayna tarafından kabul edilmesi imkansız kaideler. Hasebiyle bu tarafta temennilerimizi konuştuk. Daha çok Türkiye’nin oynadığı rol konusunda (tahıl mutabakatı ve başka hususlar) teşekkürlerini iletti. Lakin bilhassa de, Sayın Cumhurbaşkanımızın gösterdiği liderlik konusunda takdirlerini iletti ve Rusya’nın Türkiye ile bağlantıları daha da geliştirmek istediğini söyledi.
Bakan Çavuşoğlu, Brezilya dönüşünde gazetecilerin sorularını yanıtladı:
‘RADİKAL KARARLAR ÇIKMAYACAĞINI BİLİYORDUK’
Rusya ve Ukrayna Antalya’da masaya oturmuşlardı. İki ülke tekrar masaya oturur mu?
Rusya ile Ukrayna ortasında bir görüşme olur mu bilemiyorum. O vakit daha savaşın başındaydık, diplomasi için bir fırsat vardı. Artık bu fırsat büsbütün ortadan kalkmış değil. Lakin artık kaideler daha sıkıntı. O vakit savaşın başında iki ülke Dışişleri bakanlarının bir ortaya gelmesi kıymetliydi. O toplantıdan çok radikal seviyede kararlar çıkmayacağını biz de biliyorduk. Nihayetinde, kararlar önderler seviyesinde alınıyor. Lakin o zamanki toplantı, müzakerelere ve heyetlerin çalışmalarına takviye mahiyetinde bir görüşmeydi. Bu sene ADF marjında iki dışişleri bakanının tekrar bir ortaya gelme ihtimali daha düşük.
Ama biliyorsunuz biz arabuluculukta da bir markayız, dünya markasıyız. Kolombiya’dan Filipinler’e kadar geniş bir coğrafyada hatta Venezuela’da da arabuluculuk yapıyoruz. Geniş bir coğrafyada uğraşlarımızı sürdürüyoruz. Yakın bölgemizde de gelişmeler var. ADF marjında buna benzeri toplantılar, paneller ya da ikili görüşmeler olur. Aslında biz örneğin geçen sene Türkiye-Azerbaycan-Ermenistan üçlü toplantısını yapalım demiştik. Fakat Ermenistan dışişleri bakanı şimdi buna hazır olmadığını söylemişti. Hasebiyle bu türlü bir görüşme gerçekleşmedi maalesef. Biz hazırdık, lakin sanırım üzerlerindeki baskıdan ötürü bu cins adımlar atamıyorlar.
İsrail’in yeni Dışişleri Bakanı Cohen’ın açıklaması…. İsrail’in Rusya’ya yanaşması mı kelam konusu mu? Lavrov’la görüşecek… İsrail Zelenskiy’i destekliyordu, artık Rusya’nın yanına mı kayıyor? Savaşın seyrini değiştirir mi?
Ben bunun savaşın seyrini değiştirecek radikal bir adım olacağını düşünmüyorum. Lakin, sonuçta İsrail’de her iki ülkeden göçen çok sayıda Yahudi var. Onların bu ülkelerde yaşayan yakınları var.
NATO içinde baktığımızda, biz Türkiye olarak hem Ukrayna ile hem RF ile eşit halde görüşebilen tek ülkeyiz. Esasen değerli olan da bu. Bu biçimde savaşı durdurmak için iki tarafla da öteki ülkelerin görüşmesi ve bizim gayretlerimize bu manada dayanak vermesi yararlı olur. Bir evvelki dışişleri bakanı -daha sonra da başbakanlığı üstlenmişti biliyorsunuz – Yair Lapid ile görüşmemizde de savaşın sona erdirilmesi, ateşkes mevzularında eforlarımızı koordine edebileceğimizi söylemiştik. Lakin onların somut manada bir gayretini görmedik. Yeni Dışişleri bakanının Lavrov ile görüşmesi son derece doğaldır. Lakin savaşın seyrini değiştirecek radikal bir değişiklik olacağını düşünmüyorum.
‘ABD OLAĞANLAŞMAYA KARŞI’
(Suriye üçlü görüşme) Ocak ikinci yarısı dışişleri bakanları düzeyinde görüşme olacağını söylemiştiniz, tarih netleşti mi? Hangi gelişmeler oldu ki Dışişleri Bakanları düzeyinde görüşme kararı alındı? ABD’den olumlu-olumsuz reaksiyon aldınız mı? ABD İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliği hatırına ses çıkarmıyor olabilir mi? YPG konusunda, SDG içinde rahatsızlık…
ABD’den bize “bunlarla neden görüşüyorsunuz ya da ne oluyor” diye rastgele bir şey gelmedi. Lakin bu türlü bir olağanlaşmaya karşı olduklarını da anlıyoruz. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü’nün bir basın mensubunun sorusuna verdiği yanıttan da bunu görüyoruz. Lakin yıllardır izlenen siyasetlerin bir sonuca varmadığını ABD’nin de görmesi lazım. Sonuçta bu iç savaşı durdurmak lazım. Bunun yolunun da muhalefetin hilafına olmayacağını söylüyoruz. Yani muhalefete karşın bir olağanlaşma ya da görüşme olmaz. Esasen görüşmelerin emeli bu. Suriye’de temel gayemiz, kalıcı bir istikrarı, barışı tesis etmek, terörden arındırmak, hudut bütünlüğünü, toprak bütünlüğünü korumak. Muhalefet ile rejimin Anayasa Komitesi dahil yürüttükleri müzakerelerden bir sonuç almak. Bunun için direkt temaslarımızın da yararlı olacağını düşünüyoruz.
‘ABD YÜKÜMLÜLÜKLERİNİ YERİNE GETİRSE YETER’
ABD, Türkiye’ye YPG ile ilgili yeni teklifle geldi mi?
Yok. ABD, bize YPG ile ilgili yeni bir teklifle gelmedi. Gelmesine de gerek yok. Aslında 2019 mutabakatımız var. Ortak açıklamamız var, onun yükümlülüklerini yerine getirsin kâfi. Bir de ABD ile eski Dışişleri Bakanı Tillerson geldiği vakit birlikte açıkladığımız 90 günlük bir Münbiç Aksiyon Planımız vardı, orada da sonuç sıfır. 2019 Mutabakatına ait Ruslar da kelamlarını tutmadılar, Amerikalılar da tutmadı. İkisi de tutmadı. Bu kelamlarını yerine getirsinler kâfi. Öbür taraftan daha evvel yapılan istihbarat seviyesindeki toplantılarda ve Moskova’da yapılan savunma bakanları toplantısında terörle gayret ve PKK ile ortak çaba gündemdeydi. Biz geçmişte de, temaslar olmadan evvel -benim açıklamalarımı tahminen hatırlarsınız- terörle uğraşta işbirliği yapabileceğimizi de söylemiştik. Zira terör örgütü her iki ülkenin de düşmanı.
Rusya’nın Dışişleri Bakanları toplantısı için bir tarih önerisi oldu lakin o tarihlerde biz uygun değiliz. Yeni tarih teklifleri üzerinde çalışıyoruz. Öbür taraftan yılın sonunda basınla yaptığımız yılsonu kıymetlendirme toplantısında bundan sonra yapacağımız üçlü toplantıların güzel hazırlanması gerektiğini söyledim. Yani bunların sonuç odaklı olmaya başlaması lazım. Tarihi belirlersiniz, o tarihe kadar da hangi adımlar atılacak, bunları çalışırsınız. Önümüzdeki dışişleri bakanları toplantısına kadar bu hazırlıkları yapacağız olağan. Uzmanlar seviyesinde görüşmeler olacak. İstihbarat düzeyinde yahut savunma bakanları düzeyinde görüşülen hususların somut adımlara dönüştürülmesi için yapılacak çalışmalar var. Hasebiyle bunlar değişik düzeylerde yapılan bir günlük toplantı, ya da bir seferlik toplantılar olmayacak. Bir üçlü toplantıda Suriye ile ilgili tüm kararların alınması beklenemez. Bunların hepsi aslında, hem itimadın tesis edilmesi hem de önümüzdeki süreçte hassas hususlarda işbirliğinin somutlaştırılmasına yönelik adımlar.
‘SURİYE MUHALEFETİ İLE TEMAS GERÇEKLEŞTİ’
Suriye muhalefetiyle Türkiye ortasında temas gerçekleşti mi?
Evet oldu. Suriye muhalefeti ile hem Dışişleri Bakanlığı’nda hem de öbür ilgili kurumlarda görüşmeler yapıldı. 3 Ocak’ta öğlenden sonra muhalefetin temsilcileriyle ben de görüşeceğim.
Aslında, muhalefet, rejimle epeydir müzakere ediyor. Astana’da müzakere ediyorlar, Cenevre’de müzakere ediyorlar. Lakin bugüne kadar bir sonuç alamadılar. Biz bu manada BM liderliğinde devam eden siyasi süreç çerçevesinde karşılıklı bir mutabakattan bahsediyoruz. Kimi radikaller var, “biz hiç barışmayacağız” diyor. Ancak müzakere heyeti ne için kuruldu? BM güvenlik kurulunun 2254 nolu kararı çerçevesinde rejim ile müzakere etmek ve uzlaşmak için kuruldu. O süreç zarfında da muhalefetle görüşmüştük, artık bu süreçte de tekrar muhalefet ile görüşeceğiz. Bilhassa önümüzdeki süreçte, rejimle siyasi seviyede yapacağımız görüşmelerden evvel muhalefet ile görüş alışverişinde bulunacağız. Biz muhalefetin tıpkı vakitte garantörüyüz. Münasebetiyle biz muhalefete karşın bir adım atmıyoruz. Bu süreç, onların hilafına değil. Bir de şöyle bir yorum yapılıyor, “Türkiye rejimle uzlaşacak, hasebiyle herkesi zorla Esad’a teslim edecek” O denli bir şey yok, geri dönüşler olur, ancak inançlı ve onurlu bir formda olması değerli. Ve dönen insanlara gerekli imkanların sağlanması da değerli. Burada BM’nin angajmanı da bilhassa çok değerli. Hatta göçten etkilenen AB ülkelerinin ve AB’nin de angajmanı olacak alışılmış ki.
‘SURİYE İLE ANGAJMANA GİDİLMESİ GEREKİYOR’
Savunma Bakanları toplantısı sonrasında göç konusunda Suriye ile işbirliği haberleri yansıdı?
Hem Türkiye’den ve hem öbür komşu ülkelerden Suriyelilerin istekli ve inançlı geri dönüşleri için rejimle angajmana girilmesi gerekiyor. Başka komşu ülkeler de bu türlü düşünüyor. Güvenlik, geride bırakılan malların iadesi, oraya dönüldüğü vakit hangi imkanların sağlanacağı kıymetli. Eğitim, çocukların eğitimi değerli, sıhhat kıymetli, hayatlarının idame ettirebilmesi için istihdam yaratıcı projelerin gerçekleştirilmesi önemli… Yani memleketler arası toplumun rejimle angajmanı bu nedenle kıymetli. Rejim Suriyelilerin dönmesi konusunda işbirliği yapmak istediğini söylüyor. Lakin toplumsal medyada ve kimi basın kuruluşlarında yazdığı üzere, “insanları rejime teslim et, rejim ne yaparsa yapsın şeklinde” bir yaklaşımımız yok.
‘ABD’YE ZİYARET 17 OCAK’TA’
ABD ziyaretiniz ne vakit gerçekleşecek, İsveç’ten iadeler konusunda gelişme var mı? ABD ile NATO genişlemesini görüşüyor musunuz?
ABD’ye ziyaretimiz Ocak ayının 17’sinde başlayacak. Blinken ile görüşmemiz, ayın 18’i saat 13’de gerçekleşecek. Birçok temaslarımız olacak. Tahminen Houston’a gidip orada Başkonsolosluğumuzun yeni binasının da açılışını yapabiliriz. Epeydir Türkiye’den Houston’a bir ziyaret olmadı. Orada vatandaşlarımız da var. Houston’da ağır bir FETÖ mevcudiyeti var. Vatandaşlarımızı yalnız bırakmayacağız.
İsveç ve Finlandiya’nın durumunu biz herkesle görüşüyoruz. En son, Brezilya’da Almanya Cumhurbaşkanı’yla da görüştük. Alman Cumhurbaşkanı’nın “İsveç Dışişleri Bakanı’nın ziyareti sırasında NATO üyeliği konusunda mutabık kaldınız mı” sorusuna cevaben; “evet, anlaştık, lakin çok daha fazla adım atmaları gerektiği konusunda anlaştık” dedim. Biz bu durumu, görüştüğümüz herkese de birebir formda anlatıyoruz. Ancak atılması gereken daha çok adım var. Vakit baskısı Finlandiya ve İsveç’in üzerinde. Bilhassa Finlandiya’da önümüzdeki aylarda seçim olacak. Finlandiya için bu süreç daha da kıymetli. Bizde vakit baskısı yok. Bize kim bu mevzuyu sorarsa, adımlar atıldığı vakit, taahhütler yerine geldiği vakit üyelik gerçekleşir diyoruz. Sonuçta Amerikalılarla da görüşüyoruz, en son telefon görüşmesinde de Blinken ile bu durumu değerlendirdik.
Madrid’de imzaladığımız ahitnamede ne yer alıyorsa, onlar bunun gereğini yerine getirecek. Sonra biz de gereğini yapacağız. Aslında, biz bir jest yaptık. Bu üçlü ahitnamenin imzalanmasından sonra üyelik müzakere sürecinin başlamasına müsaade verdik. Sonuçta iki ülke ahitnameyi yerine getirirse meclisimize masraf dedik.
Geçen günlerde İsveç Dışişleri Bakanı Billström TBMM’ye de gitti. Mecliste Dışişleri Kurulu ile de görüştü. O kurulda, mecliste kümesi olan partilerden birer kişi vardı. Komite liderimiz Çağatay beyefendi başkanlığında görüşmeler yapıldı. Orada Çağatay beyefendi bu mevzuyu açtıktan sonra-yani meclisten geçebilmesi için bunların yerine gelmesi gerekiyor dedikten sonra- HDP hariç öbür milletvekilleri “biz de liderin söylediklerine katılıyoruz, bu partiler üstü bir durumdur” dediler.
Tabi HDP İsveç’in ve Finlandiya’nın NATO üyesi olmasını istemez, zira üye olabilmek için bu iki ülkenin PKK ile gayret etmesi gerekiyor. HDP milletvekillerinin de daha evvel bu ülkelerde atılan adımları memleketler arası kuruluşlara şikayet ettiklerini biliyoruz.
Finlandiya ile İsveç birbirinden ayrılır mı?
Bizim için ayrılmasında bir sorun yok. Daha doğrusu ayrılmasının bir mahsuru yok ancak hem iki ülke hem de NATO, Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya birlikte üye olması gerektiğini ve münasebetiyle üye ülkelerin de o iki ülkeye birlikte muamele etmesi gerektiğini söylediler. Yani ayrılmasını istemediler. Biz en başta da dedik “bizim Finlandiya ile çok büyük kahrımız yok” Onların da yükümlülükleri var, bunların da yerine getirilmesi lazım. Onlar isterlerse iki ülkeye başka bir halde muamele edilmesini kıymetlendiririz.
Bu Ocak ayında da ziyaretler olacak. İsveç Savunma bakanı gelecek, her iki ülkenin meclis lideri Türkiye’ye gelecek. İki ülkenin başka bir formda kıymetlendirilmesi konusunu NATO ile kendi ortalarında konuşmaları gerekiyor.
‘ŞAM-ANKARA GÖRÜŞMESİNİN TARİHİ NETLEŞMEDİ’
Türkiye-Rusya-Suriye üçlü görüşmesinin yeri netleşti mi? Bir de ABD ziyaretinde F-16 konusu konuşulacak mı?
Henüz yer konusu netleşmedi. Tarih konusu da birebir biçimde. Ruslar, önerdikleri tarih için Moskova’ya davet ettiler, Moskova’da yapalım dediler. Alt seviyede tarih ve yer konusunda görüşmeler devam ediyor. Toplantının evvel ön hazırlıklarının yapılması lazım. Şimdi tarih de muhakkak değil yer de netleşmedi.
ABD’ye yapacağımız ziyaret marjında, ikili bağlarımızı enine uzunluğuna görüşeceğiz. Bizim stratejik sistemimiz var, stratejik sistemin birinci bakanlar toplantısını New York’ta gerçekleştirmiştik. Bu ikinci toplantıyı Washington’da gerçekleştireceğiz. Bu düzenek toplantısının maksadı mevcut meseleleri çözmek için hangi adımlar atacağımızı tespit etmek. İlgileri farklı alanlarda ileri götürmek için nasıl çalışacağız. Bu sorulara karşılık vereceğiz. Biden’ın Sayın Cumhurbaşkanımıza teklifi de zati buydu. Ziyaretimde F -16 konusu kesinlikle gündeme gelecek. Bu bahiste, siyasi tarafta, yani idare kanadında bir sorun görmüyoruz.
Bu çerçevede, geçtiğimiz periyotta, AK Parti Dış Bağlantılardan Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Efkan Ala ve parlamenter arkadaşlarımız ABD’ye giderek Kongre üyeleriyle rekor sayıda görüşmeler yaptı. Kendilerine teşekkür ediyorum. F-16 konusunda şu anda idare seviyesinde bir zahmet yok.
ERDOĞAN-ESAD GÖRÜŞMESİ: ‘TAHMİNDE BULUNMAK YANLIŞSIZ OLMAZ’
Erdoğan-Esad görüşmesi olur mu?
Böyle bir varsayımda bulunmak gerçek olmaz. En nihayetinde bu Sayın Cumhurbaşkanımızın vereceği bir karar.
Ama Cumhurbaşkanımızın söylediği bir şey vardı: “Aşamalı bir diyalog olacak” halinde. Evvel istihbarat ve savunma bakanları, sonra dışişleri bakanları, sonra önderler seviyesinde görüşme olur. Evvel biz bir görüşelim, sonra bu kıymetlendirilir.
İade talebimizin İsveç tarafından reddedilmesinin akabinde İsveç Dışişleri Bakanıyla toplantınızda daha sert olmanızı bekliyorduk?
Biz basın toplantısında her şeyi söyledik. Bu teröristin (Bülent Keneş) iade edilmeme kararının son derece olumsuz tesirinin olduğunu söyledik. PKK-FETÖ ile uğraşın kıymetini anlattık. Şayet bunlarla çabaya başlarsanız o vakit gerçek yüzlerini göreceksiniz dedik. Söylenmesi gereken her şeyi söyledik.
HDP’nin Libya ziyareti hakkındaki yorumunuz nedir?
HDP’li milletvekilleri Libya ziyaretine dair bize bilgi vermediler. Zati, yasal hükümetle de görüşmediler. Türkiye’nin ulusal çıkarlarına her platformda karşı oldukları için, Türkiye’nin Libya ile deniz yetki alanları mutabakatı dahil öteki yaptığımız mutabakatlara karşı çıkmaları pek doğal.
Kosova’nın daha fazla NATO gücüne gereksinim duyduğunu söylemesi hakkındaki yorumunuz nedir?
Bunu kıymetlendirecek olan NATO’nun kendisidir. Bizim zati oradaki askeri misyona bir katkımız var. NATO gündemimize getirirse biz de fikirlerimizi paylaşırız. (HABER MERKEZİ)