Bir ağacı oyarak müzik aleti yapacak kadar güçlü, müzik aletini çalacak ve akort edecek kadar narin ellerin sahipleri; Jonathan Hill and Mustafa Copçuoğlu. Kral 3. Charles’ın himayesinde bulunan bir vakfın Yılın Ağaç Oymacısı Ödülünün üç finalistten biri olan ve telli müzik aleti yapan Jonathan Hill, sanatını ve Türkiye’de ut imali ustası Mustafa Copçuoğlu’nun yanında edindiği tecrübelerini anlattı.
Viola damore imalcisi Jonathan Hill ile ut imalcisi Mustafa Copçuoğlu’nun yolları İstanbul’da kesişti. İkisi de küçükken müziğe olan ilgileriyle başladıklarını, daha sonra ilgilerinin müzik aleti çalmaya evirildiğini belirterek müzik aleti imaline yöneldiklerini söz etti.
Jonathan Hill müzik aleti imaline nasıl yöneldiğini şöyle söz ediyor;
Sadece bir müzisyen olmak istemediğimi hissediyordum. Seyahat etmeye karar verdim ve Yeni Zelanda’da bir mobilya üretim atölyesine girdim. Girer girmez burasının içinde olmak istediğim bir ortam olduğunu çok güçlü bir biçimde hissettim. Sanırım ortam beni etkileyerek içimde tınlama başladı.
VİOLA DAMORE: AŞK KÖRDÜR
Eğitiminde Rönesans ve barok periyodu olarak bilinen ‘erken dönem’ Avrupa telli enstrümanlar üretiminde uzmanlaşan Jonathan Hill, kemana benzeyen telli çalgılardan Viola d’amoreye (Aşk Kemanı) odaklandı. Hill, imalinde uzmanlaştığı viola damorenin kıssasını anlatırken şunları belirtti
Gözleri bağlı bir aşk rabbinin tutma yerine ağaç oymacılığıyla tasvir edildiği bu enstrümanlar, ‘viola d’amore’ (aşk kemanı) ismiyle ilişkili olan ‘aşk kördür’ temasına sahipti. Vakitle yaptığım viola damorelere bana has diğer figürler tasvir etmeye, tasvir ettikçe işimi sevmeye başladım.
Böylelikle her yaptığım enstrüman, hoş bir ses çıkarmanın ve görsel olarak hoş olmanın ötesinde bir kıssaya de sahip oldu. Bunun bir örneği, baştan çıkarıcı bir dişi deniz canlısının denizcileri mevte sürüklediği Alman şiiri ‘die lorelei’ye dayanan bir Viola d’amore idi. Çok çarpıcı bir enstrümandır; figürün dalgalanan suya benzediği bir modül akçaağaç seçtim ve kendi yaptığım turkuaz bir vernikle enstrümanın üretimini bitirdim.
.
ONDAN DERS ALMAK HEM DE İSTANBUL’U YAŞAMAK BÜYÜK BİR ONURDU
Hill, enstrümanlarını jonathanhill-luthier web sitesinden sipariş alarak yaptığını belirterek Kadıköy’deki ut imali atölyesindeki eğitimini anlattı:
Türkiye’nin en güzel ut ustalarından Mustafa Copçuoğlu ile tanıştım. Atölyesine girmeme müsaade verdi ve bana baştan sona nasıl Ut yapılacağını öğretti. Hem ondan ders almak hem de İstanbul’u yaşamak büyük bir onurdu. Her gün çok yetenekli müzisyenler atölyeye gelirdi, utlarının akort edilmesini beklerken bize ut çalarlardı. Bazen de çay içer sohbet ederdik.
.
Tanıştığım herkese beni çok âlâ karşıladıkları ve bilgi ve kültürlerini benimle paylaştıkları için çok teşekkür ederim. Şu anda en çok yaptığım lakin dünyada pek tanınmayan bir çalgı olan viyola d’amore Türk müziğinde de kullanılıyor ve Türk müzisyenlerle ortak bir konser yahut görüntü yapmayı planlıyorum.
.
DÜNYANIN BİRÇOK YERİNDE UTLARI VAR
Yıllarını ut imaline adayan Mustafa Copçuoğlu, eğitimine 1983 yılında İTÜ Devlet Konservatuarında çalgı imali kısmında başladığını, okuldaki daha birinci yılında müzik aletlerini tamir ettiğini ve bu işte yeterli olduğunu gördükçe ortaya bir müzik aleti çıktıkça mesleğine ısındığını belirtti.
Okulun ikinci yıllarından itibaren para kazanmaya başladığını tabir eden Copçuoğlu, 1994 yılında Kadıköy’de bir atölye açtığını belirtti. 26 yıldır atölyesinde ut yapan Mustafa Beyefendi, ABD ve İngiltere dahil birçok öğrenci yetiştirdiğini belirterek utlarının merhum İbrahim Erkal, Metin Şentürk üzere ünlü isimlerin çaldığını söyledi.
.
Kanada, Birleşik Arap Emirlikleri, Yunanistan, İtalya üzere ülkelerdeki sanatkarlara ut yapıp gönderdiğini söz eden ut imalcisi Mustafa Copçuoğlu Usta, atölyesini kendisi üzere ut üretiminde çok başarılı olan oğlu Burak Copçuoğluna devrettiğini, kendisinin ise haftanın bir günü atölyesine geldiğini açıkladı.
.
YAPMIŞ OLDUĞU YAPITLARI GÖRÜNCE HAYRANLIK DUYDUM
Jonathan Hillin atölyesinde baştan sona bir ut üretimi öğrenmeye başladığını tabir eden Copçuoğlu, Hill ile geçirdikleri vakitle ilgili, “Yaptığı yapıtları görünce hayranlık duydum. Çok başarılı bir öğrenciye sahip olduğum için de kendimi çok şanslı hissettim. Benim de ondan öğreneceğim birtakım şeyler vardı. Jonathan burada hiç yabancılık çekmedi, bizde ona karşı yabancılık çekmedik. Güya yıllardır buradaki atölyede çalışıyormuş üzere birlikte hoş işler ortaya çıkarttık. Biz onun yaptıklarına hayranlıkla bakıyorduk, o da bizim eserlerimize hayranlık duyuyordu. Muhakkak bir müddet sonra kendisine kâfi bir düzeye geldiğini, ona verebileceğimiz bir şey olmadığını belirttim. Jonathan’ın muvaffakiyetleri ve gelmiş olduğu düzey beni çok gururlandırıyor sözlerini kullandı. Ut üretimi ustası Mustafa Copçuoğlu, yurtdışında olduğu üzere birtakım orkestra şeflerinin albüme oud maker (ut yapımcısı) olarak ismini yazdığını belirterek bu üzere anlarda mesleğiyle gurur duyduğunu söz etti. DHA