Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı resmi enflasyon bilgilerine nazaran Türkiye’nin enflasyonunun 24 yılın tepesine ulaşması ve dolar/TL’de kısa periyodik tesirlere sahip liralaşma adımlarının da tesirini yitirmesiyle karar vericilerde panik havasının oluştuğu öne sürülüyor.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) bankaları aradığına yönelik argümanlara bir yenisi daha eklendi.
Paraanaliz’in iktisat müellifi Turhan Bozkurt, Merkez’in bankalara bu defa “Yurt dışı muhabir bankalarda yüksek döviz bakiyesi tuttuğunuzu biliyoruz. O dövizleri Türkiye’ye getirin” talimatı verdiğini söz etti. Turhan’ın aktardığına nazaran bu paranın en az yüzde 20’sinin eylül ayına kadar Türkiye’ye getirilmesi isteniyor.
Turhan Bozkurt’un Merkez Bankasına yönelik savlarının yer aldığı yazısının tamamı şöyle:
Merkez Bankası (TCMB) ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) bankaların ensesinde boza pişiriyor. Telefonlar susmak bilmiyor. Biri bitmeden oburu başlıyor.
“Şuna kredi vermeyin”, “Kur muhafazalı mevduata geçiş suratını artırın” yahut “Döviz satın” derken, sıra yurt dışında tutulan dövizlere geldi.
Merkez Bankası bankalara “Yurt dışı muhabir bankalarda yüksek döviz bakiyesi tuttuğunuzu biliyoruz. O dövizleri Türkiye’ye getirin.” talimatı verdi.
İki hafta önce bir bankanın hazine müdürü bu kelamları aktardığında “Oraya kadar düştüler mi?” demekten kendimi alamamıştım. Fakat kaynağım kendinden son derece emin bir biçimde, “Hatta eylüle kadar müddet verdiler. Kim ne kadar döviz getirmiş karnesini çıkaracaklarmış.” dedi.
BANKACILAR ŞAŞKIN: DÖVİZ TÜRKİYE’YE NASIL GETİRİLECEK?
İddiayı teyit etmek için görüştüğüm öteki bir bankacı, “Evet, hakikat. Herkes şaşkın.” sözlerini kullandı.
Aynı bankacı yurt dışında müşterilere süratli ve düşük maliyetli hizmet sunmak için muhabir bankalarda döviz tutulduğunu vurguladı ve ek etti: “Döviz bakiyesini sıfırlayın, Türkiye’ye getirin demekle olmuyor ki!”
Şahap Kavcıoğlu, Naci Ağbal’ın yerine Merkez Bankası Başkanlığı koltuğuna geçtiği 20 Mart 2021 tarihinden itibaren ne vakit banka genel müdürleri ile bir ortaya gelse yurt dışındaki dövizleri masaya getirmişti.
Banka genel müdürleri her seferinde kendilerini gülmemek için sıkıntı tutsa da hiçbiri “Bu fiilen mümkün değil.” demedi, diyemedi.
Bazı bankaların genel müdürleri zılgıt yememek için her adımı Ankara’ya danışıyor. Şube müdürü, hatta güvenlik vazifelisi için bile Ankara’dan şifahi onay alan banka genel müdürleri var.
YURT DIŞINDA SÜREÇLER AKSAYABİLİR
Bankaların yurt dışında şube açmaları mevzuat ve vakit açısından maliyetli olduğu için bunun yerine o ülkelerdeki bir banka ile işbirliği sözleşmesi imzalanıyor. Muhakkak bir kurul mukabilinde para transferinden akreditife kadar bütün süreçleri muhabir banka vasıtasıyla yapmak daha az maliyetli oluyor.
Böylece Türkiye’de faaliyet gösteren bir banka bilhassa dış ticaretle iştigal eden ya da farklı ülkelerde yatırımı olan müşterilerine yurt dışında şubesi olmadan da hizmet sunabiliyor.
Söz konusu düzeneğin işlemesi için muhabir banka nezdinde döviz tutmaktan öteki deva yok. Yalnızca dolar, euro ya da sterlin olarak bakmamak lazım. Muhabir bankanın bulunduğu ülkenin para ünitesinden de satın alınması gerekiyor.
Merkez Bankası resmî olarak ilan etmese de 20-25 milyar dolar civarında bir dövizin muhabir bankalarda tutulduğunu varsayım ediyor. Bu paranın en az yüzde 20’sinin eylül ayına kadar Türkiye’ye getirilmesi isteniyor.
Yazılı olmayan ve “aklıma esti yapın” usulü kararlar bankacılık üzere en hassas bir bölüme ziyan verebilir.
SIRADA YURT DIŞI ŞUBELERDEKİ DÖVİZ MEVDUATI MI VAR?
Bankaların Almanya, Avusturya, İngiltere, Rusya ve Hollanda üzere ülkelerdeki iştiraklerinde tutulan döviz mevduatı hesaba dâhil değil. TCMB’de yurt dışı şubelerde açılan döviz mevduatının bir kaçış rotasına dönüp dönmediği üzerinde de duruluyor.
Ancak bu türlü bir müdahale hiç de kolay değil. Yurt dışındaki şubelere müdahale edilirse TCMB ile BDDK’nın karşısına ilgili ülkenin bankacılık mevzuatı ve düzenleyici kurumlarının kuralları çıkacaktır.
Bu yüzden muhabir bankaların kasalarında koruma edilen dövizi gözlerine kestirdiler. İhracatçı firmalar gelirlerinin yüzde 40’ını TCMB’ye satmak mecburiyetinde.
15 milyon TL’den fazla döviz varlığı olan şirketlere TL kredi yasağı da getirildi. Bankalar döviz tevdiatının yüzde 20’sini kur muhafazalı mevduat (KKM) hesaplarına aktarmazsa toplam döviz mevduatının yüzde 1,50’si kadar ceza ödeyecek. Maksadın altında kalan bankalar için munzam (zorunlu) karşılıklar da artırılacak.
Swap (dolar-TL takası) hariç net döviz rezervi eksi 55 milyar dolara gerileyince hâliyle şahısların ve şirketlerin dövizi göze batıyor.
Yakın etrafına bankalardaki dövizin Türkiye’nin rezervi olduğunu söyleyen Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu eylüle kadar yurt dışından ne kadar döviz getirebilecek?
YANDAŞ BATIREL: DOLAR 10 TL’YE DÜŞECEK
Yandaş muharrir Necmettin Batırel ise Erdoğan’ın yaklaşan seçimler öncesinde dolara müdahale ederek, tarihe geçeceğini sav etti.
Batırel’in çok güçlü dolar girişi sağlarak doların düşeceğini söylediği yazısı ise şöyle:
Para siyasetinde Maradona tesirinden kelam ediliyor. Arjantinli futbolcunun 1986 Dünya Kupası final maçında attığı ikinci gol hafızalardan çıkmadı. Maradona’nın 5 İngiliz futbolcuyu büyük bir ustalıkla şaşırtarak sağ-sol yapmadan dosdoğru koşarak topu ağlarla buluşturması Türk iktisadında de yaşanacak deniyor. Dövizciler hiç hesaba katmadıkları, akıllarından bile geçirmedikleri hayal bile edemedikleri tarihî bir gol yiyecek. Başlarını duvardan duvara vuracak. Lakin iş işten geçecek. Nasıl mı? ÇOK GÜÇLÜ bir dolar girişiyle. Bu direkt yatırım olarak, portföy yatırımı ya da swap yoluyla da olur. Görün artık, kur 18 liraya dayandı, gidecek yeri kalmadı. Hâlâ anlamadınız mı? 20 Aralık 2021’de dolar 18,34 TL ile tepe yaptıktan sonra kur muhafazalı mevduat açıklamasıyla 11 liraya nasıl düşmüştü…
Şimdi ondan çok daha büyük bir kur zelzelesi geliyor. Satın kurtulun. Kavcıoğlu’nun son çıkışı bunun altyapısını oluşturdu. 1 milyon doları olan şirketler TL kredisi çekemeyecek. Büyük fon girişiyle kurlar benim tabirimle şaklayıp sert düşüşe geçince ferdi ve kurumsal yatırımcılar büyük bir süratle altın ve döviz durumlarını bozacak, TL’ye koşacak. Argüman ediyorum dolar 10 liraya düşecek. Petrol gevşeyecek. Akaryakıt fiyatlarında büyük gerileme yaşanacak, enflasyonun yerinde yeller esecek. Felaket tellalları kusmuklarında boğulacak. Hükûmet 2023 seçimlerinde görülmemiş bir zafer elde edecek. Cumhurbaşkanı Erdoğan dünyada ekonomik krizi çözen tek lider olarak tarihe geçecek.