BİM’in işverenlerini tanımam, tıpkı ortamda hiç bulunmadık. Aslında hayat usulü olarak başka dünyaların insanlarıyız. Ayrıyeten geçmişte iktidara fazla yakın durmaları nedeniyle içten içe sinirlendiğim de olmuştu. Fakat akıl var, izan var. Ayrıyeten vicdan var. Enflasyondan BİM’i sorumlu tutmak? Ayıptır, yazıktır, günahtır.
Mars’ta değil İstanbul’da yaşıyor, alışveriş için sık sık marketlere gidiyorum. Neyin ne olduğunu, hangi eserin nerede, kaça satıldığını biliyorum yani. Evvel çıplak gözle yaptığım müşahedelerden çıkan fikrimi söyleyeyim: Başta BİM, ucuzluk marketleri olmasa halk yoksulluğu bugünkünden çok daha ağır yaşardı/yaşar. BİM ve öteki indirim marketleri (A101 ve Şok) pek çok temel gereksinim eserini, en azından İstanbul’da, küçük esnaftan, pazarlardan ve bu ortada öteki marketlerden besbelli biçimde daha ucuza satıyor zira.
Ama bu yazıda çıplak gözle yaptığım müşahedeleri değil bilgileri kullanacağım. Finnet2000’den aldığım bu tablo perakende şirketlerinin kâr marjlarını gösteriyor. En zirvedeki BİMAS isimli şirket, bu yazının konusu olan BİM:
BİM’in net kâr marjı yüzde 4.5 civarında. Yani sattığı her 100 liralık eserden ortalama 4.5 lira kâr ediyor. Rakibi Şok’un kâr marjı da ona yakın. Hiçbir esnafı yüzde 4.5 kârın kurtarmayacağı, yüzde 20-30 kârdan aşağısına çalışmayacaklarını söylemeye bilmem gerek var mı? BİM, Şok ve A101 olmasa büyük kentlerde, mahalle ortalarında fiyatlar çok daha yüksek olurdu. İki kez iki dört.
BİM’in kâr marjını üstte görmüştük, bir de yıllık kâr artışına bakalım:
Resmi tüketici enflasyonunun yüzde 85, üretici enflasyonunun yüzde 157 olduğu ülkede BİM kârını son bir yılda (2021’in üçüncü çeyreğinden 2022’nin üçüncü çeyreğine) yalnızca yüzde 109 artırmış. Yani gerçek olarak büyümemiş.
Aynı periyotta bankalar yüzde 400, anlı ulu sanayi şirketleri yüzde 200-300 kâr artışları sağladılar. Ve bu ortada yeniden üstteki tabloda görüldüğü üzere Şok’un kâr artış oranı yüzde 474, Migros’un yüzde 282. BİM onların hayli gerisinde.
Sonuç: Ortada tez edildiği üzere artırım üzerine artırım yapan, teğe alıp dörde satan, enflasyondan semiren bir şirket tablosu yok.
Enflasyonun nedeni zincir marketler değil maliyet artışları. Gübre ve mazotun fiyatının son bir yılda yüzde 200 arttığı ülkede fiyatlar nasıl zamlanmasın? Aşağıda ziraî girdilerin yıllık fiyat artışları var (Kaynak: TÜİK):
Gübre fiyatı son bir yılda ortalama yüzde 226 artmış. Mazottaki (Enerji ve yağlar) fiyat artışı yüzde 194. Enflasyonun asıl hatalısı işte bu. Daha doğrusu uyguladıkları para siyasetiyle TL’nin çökmesine ve ithal eserlerin fiyatlarının bir yılda iki üç katına çıkmasına neden olanlar. Çiftçiye ucuza gübre, mazot veremeyenler.
BİM bir perde, paravan. “Cambaza bak” eforu.