Asrın felaketinin merkez üssü Kahramanmaraş’ta tüm dünyaya iplik üreten makineler susmuş durumda. 155 bin dokuma personelinin dededen bu yana ekmek kapısı olan, Türkiye’nin en düzgün iplik ustalarına evsahipliği yapan fabrikaların büyük kısmı yıkıldı. Binası sağlam olan fabrikalarda ise iplik makineleri hasarlı. Kahramanmaraş, Türkiye’nin iplik üretiminin kalbi niteliğinde. Kentteki 360 ihracatçının Türkiye’nin dış ticaretine yıllık katkısı yaklaşık 1 milyar . Lakin büyük yıkımın tam kalbinde olan bu tesisler çalışanından ustasına, yöneticisinden işverenine kadar tarihte görülmemiş bir kayıp yaşadı.
YÜZDE 35’İ KULLANILAMAZ
Dededen bu yana yalnızca Güneydoğu Bölgesi değil Hindistan’dan Almanya’ya kadar uzanan hatta iplik fabrikaları kuran, makine mühendisi Fatih Mehmet Zülkadiroğlu’nun telefonları susmuyor. Teco Dokumacılık İdare Konseyi Lideri olan Zülkadiroğlu, “Bütün bölgede yıllardır iplik fabrikası kurarız. Avrupa’dan iplik makineleri getirir, buradaki ikinci el makineleri de İran, Pakistan üzere ülkelere taşır, orada yeni fabrikalar yaparız. Zelzele Kahramanmaraş’taki iplik fabrikalarında büyük hasara yol açtı. Telefonlarım ‘Abi benim makineyi nasıl satarız’ diyen müşterilerimin bildirileriyle kitlendi” dedi.
Fatih Mehmet Zülkadiroğlu
Kahramanmaraş genelindeki iplik makinelerinin yüzde 30-35’inin kullanılamaz hale geldiğini belirten Zülkadiroğlu, bunların yüzde 15-20’sinin hurdaya çıkacağını tabir etti. Zelzele nedeniyle Mersin’de bir dağ meskenine ofisini taşıdığını söyleyen makine mühendisi, “Buradan kalkıp Maraş’taki fabrikalara gidiyoruz. Bölgeyi inceledik. Hasar çok büyük. Binalar yıkılmış, yıkılmayanların da içindeki makineler kullanılamaz hale gelmiş” halinde konuştu.
‘SAT, KURTUL, YENİSİNİ AL’
Fatih Zülkadiroğlu, görüştüğü iplik tesisi işverenlerinin, “Şimdi ne olacak” sorusuna, “Sat, kurtul, yenisini al” karşılığını verdiğini söyledi. Neden diğer deva olmadığını da şöyle açıkladı: “Maraş’ta Avrupa kalitesinde üretim yapılıyor. Bu makineler yüksek dönemle çalışır. En az yüzde 95 randımanla çalışması lazım. Yüzde 80’de ziyan eder. Zira güç, personellik kıymetli. Ayrıyeten ustalar da Maraş’tan gitmiş. İplik üreticileri ‘Benim makineyi satalım’ diyor. İkinci el makine olarak Hindistan, Pakistan, İran, Mısır üzere ülkelere satacağız hepsini.”
Fatih Zülkadiroğlu’nun dikkat çektiği bir nokta da var: “Pandemi devrinde kentteki eski iplik üreticilerine makine yenileme teşviki verilmişti. Yeni siparişler vermiştik, eskilerini de yer açmak için satıyorduk. Yeni makinelerin bir kısmı bu yıl gelecekti. Bu açıdan bir baht var fakat yeni zelzeleler bekleniyor. Bir iplik makinesi 10-20 milyon . Binalara koymaya çekiniyorlar.”
ADIYAMAN’DA EMEKÇİLERE KONTEYNER VERİLİYOR
Deprem bölgesinde çok sayıda fabrikası bulunan Sanko Holding İdare Konseyi Lideri Abdülkadir Konukoğlu, “Bu hafta Adıyaman’da yüzde 10 kapasiteyle başlarız. Her hafta yüzde 20 eklenir. Zelzele bölgesindeki tüm çalışanlarımıza 10’ar bin TL takviye veriyoruz. Fabrikaların yanına aileleriyle kalabilecekleri konteynerler kuruyoruz” dedi.
‘KISA ÇALIŞMA BİRKAÇ AYIMIZI KURTARIR’
Kahramanmaraş’ta üretim yapan Arsan Dokumacılık İdare Heyeti Lideri Alişan Arıkan da kentteki tüm tesislerin büyük hasar aldığını söyledi. Kısa çalışma ödeneği, emekçi çıkarma yasağı üzere kararların endüstricinin önünü görebilmesi açısından değerli olduğunu belirten Arıkan, “iplik makineleri S haline gelmiş, ayarları bozulmuş. Şu anda sigorta şirketleriyle hasar tespiti için uğraşıyoruz” diye konuştu.
‘BUNDAN FAZLASI KIYAMETTİR’
Kahramanmaraş merkezli Kipaş Holding İdare Şurası Lideri Hanefi Öksüz de kentteki durumu, “Çok büyük bir felaket yaşadık. Her halde bundan fazlası kıyamettir” kelamlarıyla tabir etti. Öksüz, şu bilgileri verdi: “Çalışanlarımız gitti. Çalışanlar için 500 konutluk proje hazırladık. TOKİ modeliyle çalışabiliriz. Daha sonra sayıyı 1000’e çıkaracağız. Endüstriciler olarak göçü önlemenin yollarını bulmamız gerekiyor.”