BDDK yerli kart TROY’un kullanımını zarurî kılıp yaygınlaştırmak için yönetmelik değişikliği yapacak. Üç ay kuralı içeren değişiklik taslağı bankacılarda “Yaptırımlar mı geliyor?” telaşı yarattı. Erdal Sağlam’ın tahlili: BDDK yerli banka ve kredi kartı TROY’un kullanımını yurt içinde yaygınlaştırmak için yönetmelik değişikliğine hazırlanıyor. Değişiklik ile Visa, Mastercard üzere milletlerarası ödeme kartları için Türkiye‘de şirket kurma koşulu getirilirken, bankalara müşterilerine TROY’u da sunmaları mecburî kılınıyor.
Bankaların görüşlerine açılan yönetmelik değişikliği taslağıyla, yurt içinde kullanılan POS aygıtlarında tüm kartların süreçlerinin yapılması mecburiliği da getiriliyor. Bankacılar taslağa ait görüşlerini BDDK’ye gönderdiler ve artacak maliyetlerden milletlerarası kurallara karşıtlığa kadar bir çok sakıncayı açıkça belirttiler.
3 ay unsuru yadırgandı
Bu teknik ve ekonomik itirazların yanısıra, bankacıların yönetmelik değişikliği taslağında en çok yadırgadıkları bahislerden birinin, “yeni yönetmeliğin 3 ay içinde yürürlüğe girme maddesi” olduğunu söyleyebiliriz. Bankacılar bu türlü bir değişikliğin sakıncalı olduğunu ancak uygulamaya sokulsa bile, bunun için en az 2 yıl gerektiği görüşündeler. Bu nedenle de 3 ay üzere kısa bir süreninin neden yönetmelikte yer aldığına şaşırmış durumdalar.
Bankaların itirazları
BDDK’nın yönetmelik değişikliği için “Bu haftaki Şura toplantısında hususun ele alınıp karar bağlanacağı” konuşuluyor. Fakat bankaların itirazlarının çok kapsamlı olmasının da tesiriyle, bu kadar kısa müddette sonuca bağlanamayacağı, çalışmaların bir müddet daha devam etmek zorunda kalınacağı yorumları yapılıyor.
Bankaların yönetmelik taslağına ait olarak çok ayrıntılı bir görüş sunduklarını öğrendik. Özet olarak; bankaların bu türlü bir düzenlemenin kredi ve banka kartlarındaki maliyetlerini çok artıracağı, mevcut şirketlerle yapılmış muahedeler nedeniyle tazminat ödemek zorunda kalacaklarını, tüm markaların birebir kart üzerinde bulunmasının hem teknik olarak, hem de gereken yonganın temini açısından zahmet yaratacağını söylüyorlar. Bunun yanında Türkiye‘de gelip şirket kurmaları kuralı getirilirken, TROY için mütekabiliyet temeli nedeniyle, yurt dışında çok sayıda şirket kurma zaruriliği gelebileceği, yanısıra bu zorlamaların Dünya Ticaret Örgütü DTÖ kurallarına karşıtlık oluşturabileceği yolunda da tenkitler bulunuyor. Bankacılar, yönetmelik değişikliğiyle getirilen “bankalar yerine kullanılacak kart markası seçiminin müşteriye bırakılması” nın bankalar açısından kıymetli problemler doğurabileceğini belirtiyorlar.
Karşı görüş
Özet olarak bankaların BDDK’nın bu yönetmelik değişikliğine bir çok açıdan karşı çıktıklarını görüyoruz. Buna karşılık bu türlü bir düzenlemenin uygulamaya konmasında gecikildiğini belirten bölüm uzmanları da var. Kredi ve banka kartları konusunda tecrübeli bir bölüm uzmanı, “Bankaların yıllar evvel TROY ‘u kullanmak için adım atmaları gerekiyordu yapmadılar, artık bu türlü bir zarurî uygulama ile karşı karşıya kaldılar” dedi. Uzman Visa, Mastercard üzere şirketlerin Türkiye‘de temsil ofisleriyle çalıştıklarını, kurumsal ve ferdi vergi muafiyetleri bulunduğunu, Türkiye‘de şirket kurmalarının yerinde olacağını, aslında öteki ülkelerde bu çeşit şirketleri kurduklarını söyledi. Teknik olarak da büyük zorluklar çıkacağına inanmadığını kaydeden tıpkı uzman, “Şurası açık ki; haklı bir değişiklik olsa bile, zamanlaması ve mevcut ortam nedeniyle kasvet çıkması kaçınılmaz olur” halinde konuştu. Akabinde da “Düzenleyici otorite ve dal bu durumda olunca tartışmalar, kararlar ve düzenlemeler doğal olarak sağlıklı olmuyor, olamıyor” formunda konuştu.
TROY’un hikayesi
2014 yılında bankalarca ortak kurulan TROY, geçen 8 yıl boyunca yaygın uygulama imkanı bulamadı. Gelinen noktada kesim içinde yalnızca, süreç adedi açısından yüzde 2, süreç hacminde ise yüzde 1.7’lik pazar hissesine sahip.
Bankalararası Kart Merkezi A.Ş. (BKM) tarafından kurulan ve işletilen TROY’un sahipliği, geçtiğimiz yıl farklı bir şirket kurulup Merkez Bankası’na geçti. TROY hakkında kendi dökümanlarından aktaracağımız özet bilgi şöyle:
“TROY, Bankalararası Kart Merkezi A.Ş (BKM) tarafından kurulan ve işletilen, Mastercard, Visa üzere milletlerarası kartlı ödeme şemalarına yerli bir alternatif olabilecek, kartlı ödeme sistemidir/şemasıdır.
Banka kartı, kredi kartı ve ön ödemeli kartların sağ alt köşesinde yer alan, alışveriş yapmayı ve ATM’den para çekmeyi sağlayan teknolojik altyapı ve Türkiye‘nin birinci ve tek ödeme yolu markasıdır. TROY yurtiçinde tam bağımsız olup yurtiçi süreçler büsbütün TROY’un idaresindedir.”
TROY nasıl geliştirildi?
TROY, BKM çatısı altında yer alan üyelerin takviyesi ile BKM İdare Heyeti’nce 26 Haziran 2014 tarihinde alınan karar doğrultusunda Türk mühendislerince hayata geçirilmiş ve 1 Nisan 2016 tarihinden bu yana yurtiçindeki POS ve ATM terminallerinde yüzde 100 kabulü sağlanarak faaliyetlerine başlamıştır.
TROY, kuruluşunda teknolojiyi sıfırdan yazmak yerine pazara süratli giriş için bağımsızlık unsuruna uygun formda teknik spesifikasyonları ve operasyonel kuralları Discover’dan lisanslama yapmıştır.
Discover’ın alanda kendini uyumluluk açısından kanıtlamış ve tedarikçiler tarafından eser geliştirilmede başarılı formda kullanılmış teknik spesifikasyonları ve operasyon kuralları “white label” olarak süresiz halde lisanslanmıştır.
Lisanslama yapılırken bilhassa dikkate alınan bağımsızlık unsuru doğrultusunda, lisanslanan eserler ve tüm geliştirmeler için daima ve geri alınamaz kullanım hakkı alınmış, ayrıyeten bu lisans ile çıkarılan eserlerin Türkiye ve KKTC’de sınırsız kullanımı sağlanmıştır.
2021’de Türkiye’nin Ödeme Prosedürü TROY üyeleri, 1 Banka 3 yeni Elektronik Para Kuruluşu’nun katılmasıyla, 27’si Banka, 11’i Elektronik Para Kuruluşu olmak üzere toplam 38’e yükselmiştir. TROY eser çeşitliliği de 2021 yılında artış göstermiştir ve üyelerden 23’ü banka kartı/ön ödemeli kart, 11’i kredi kartı ve 13’ü de temassız özellikli eserlerini kullanıcılarına sunmaktadır.
TROY’un sahibi kimdir?
BKM, TROY faaliyetleri için 31 Mart 2016 tarihinde BDDK’dan kartlı sistem kurmak üzere faaliyet müsaadesi almıştır. Kurucusu BKM olan TROY’un sahipliği BKM hissedarlarına aittir.
24 Haziran 2021 tarihinde Şirket’in yüzde 100 sahipliği olan Troy Ödeme Tekniği Anonim Şirketi kurulmuştur. Şirketin ödenmiş sermayesi 50.000 TL’dir.
TROY kart adet ve hacimleri nedir?
Mayıs 2017’de tüketici lansmanı yapılan TROY fiili olarak yaklaşık olarak 5 yıldır faaliyet göstermektedir.
2022 Ağustos sonu prestijiyle TROY logolu kartlar 12.3 milyon adede ulaşmıştır ve bu adet yüzde 4’lük pazar hissesini temsil etmektedir.
Son 12 ay içerisinde TROY logolu kartlarla yapılan süreç adedi 221 milyon, süreç hacmi ise 69 milyar TL olmuştur. Bu sayılar da süreç adedinde yüzde 2, süreç hacminde ise yüzde 1.7’lik pazar hissesini temsil etmektedir.”