Anksiyete olarak da bilinen tasa bozukluğu toplumda yaygın olarak görülüyor. Tasa, uygun şiddette olduğunda gayelere ulaşmayı sağlayabilirken, çok olduğunda iş ve toplumsal hayatı zorlaştırabiliyor. Bayanlarda ve ağır gerilim altında olanlarda korku bozukluğunun daha sık izlendiği görülürken, ilaç ve psikoterapinin yanı sıra sistemli spor ve aktiviteler de telaş belirtilerinin azalmasına katkı sağlıyor.
‘ANORMAL TASA İLE TASA BOZUKLUĞU BİRBİRİNDEN AYIRT EDİLMELİ’
Memorial Ankara Hastanesi Psikiyatri Bölümü’nden Uzman Hekim Esengül Ekici, dert bozukluğu ve tedavisi ile ilgili bilgi verdi. Günlük hayatta herkesin farklı bahislerle ilgili dert duyabileceğini, imtihan, bitirilmesi gereken bir proje, bir sıhhat sorunu, maddi zorluk, çocuklar yahut öbür aile bireyleri ile ilgili problemlerin tasaya neden olabileceğini tabir eden Ekici, “Uygun şiddette bir telaş, meselelerle baş edebilmemiz için hazırlıklı olmamıza, amaçlarımıza ulaşmamıza yardımcı olur. Bu cins tasalar ekseriyetle hafif şiddetli ve geçicidir. Günlük hayatta korku duymak her ne kadar olağan olsa da, şiddetinde bir aşırılık varsa o vakit tıbbi bir hastalıktan kelam edilebilir. Olağandışı tasa ile tasa bozukluğunun birbirinden ayırt edilmesi ise kişinin hayatını sağlıklı bir biçimde devam ettirebilmesi açısından değer taşımaktadır. Anksiyete bozukluğu olan şahıslarda günlük hayatta rastlanılan durumlara karşı bile ağır, daima devam eden bir telaş hali ve endişe yaşanabilir” sözlerini kullandı.
İŞLEVSEL OLMAYAN KAYGILAR
“Şimdiye” ve “denetlenebilir alana” odaklanan korkuların sağlıklı ve fonksiyonel olan dertler olduğunu belirten tabip Ekici kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Örneğin üniversite imtihanına hazırlanan bir öğrencinin “Ders programıma nazaran artık televizyon izlemeyi bırakıp ders çalışmam lazım. Televizyonu bırakmazsam bugün ders çalışmamış olacağım” derdi şimdiye odaklı ve denetleyebildiği bir durumla ilgili sağlıklı bir tasadır. Fakat ‘Ya Haziran ayında üniversite imtihanını kazanamazsam. İstediğim kısma yerleşemezsem, ne yaparım?’ formundaki ‘sonuç’ odaklı ve kişinin ‘denetiminin kısıtlı olduğu alan’ ile bağlantılı korkular sıhhatsiz tıpkı vakitte fonksiyonel olmayan korkulardır. Tasa bozukluklarında çoğunlukla fonksiyonel olmayan tipte, daima, çok ve durumla uygun olmayan bir telaş yahut ortaya çıkan bedensel belirtileri ağır bir kaygı etmeni olarak algılama halinde tasalar gözlenmektedir.”
‘BİRDEN FAZLA NEDEN TASA BOZUKLUĞUNA YOL AÇABİLİR’
“Yaygın Tasa Bozukluğu”, “Panik Bozukluğu”, “Sosyal Fobi”, “Özgül Fobiler” ve “Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu” alt başlıklarında incelenen dert bozukluklarının oluşmasında genetik etmenlerin, beyin nörokimyasındaki değişikliklerin, kişilik özelliklerinin ve gerilimli ömür olaylarının rol oynadığını söyleyen Ekici, “Kaygı bozukluklarında çoklukla tek bir neden gösterilemez. Birden çok faktörün bir ortaya gelmesi korku bozukluklarının gelişimine neden olabilir” dedi.
‘KAYGI BOZUKLUĞU ÖBÜR HASTALIKLARLA KARIŞTIRILABİLİR’
Kaygı bozukluğunun belirtileri ortasında huzursuzluk, gerginlik, badire, bunaltı, makus bir şey olacak hissi, nedensiz kaygı, berbata odaklanma, çabuk yorulma, kas ağrıları, kolay irkilme, tetikte olma hali, çarpıntı, nefes alamayacak üzere hissetme, ağız kuruluğu, titreme, ateş basması, mide bulantısı, kulakta çınlama, dikkati toplayamama, öfkeli olma ve tahammülsüzlüğün bulunduğunu söz eden Ekici, “Bu belirtiler (özellikle bedensel belirtiler) bazen güya öbür bir fizikî hastalık varmış üzere kendini gösterebilir. Bu nedenle bireyler sıklıkla psikiyatri tabibinden evvel hastanelerin acil servis, iç hastalıkları ve kardiyoloji üzere kısımlara başvurabilmektedir” diye konuştu.
‘DÜZENLİ SPOR VE TOPLUMSAL AKTİVİTELER DERT BELİRTİLERİNİ AZALTIR’
Kaygı bozuklukları tedavi edilebilen psikiyatrik bozukluklar ortasında yer aldığını, birinci müracaatta psikiyatrik değerlendirmenin yanında daha evvelce yapılmadıysa diğer bedensel hastalıkların olup olmadığı tarafında hastadan muayene ve tetkikler istenebileceğini tabir eden Ekici, “Kaygı bozukluğu olan bireylerin büyük çoğunluğu tedaviden yarar görür. İlaç tedavileri ve psikoterapiler yahut her iki prosedür bir ortada uygulanabilir. Hangi çeşit tedavinin hasta için uygun olduğu tabiple alınacak ortak karar ile belirlenir. Bununla birlikte nizamlı spor, hobi, yoga üzere aktiviteler korku belirtilerinin denetim edilmesine yardımcı olmaktadır” dedi.
KAYGI BOZUKLUĞU HAYATINIZI OLUMSUZ ETKİLER
Tedavi edilmeyen ve süreğenleşebilen korku bozuklukları kişinin hayatında sıkıntılara neden olabileceğini söz eden Ekici şu tespitleri yaptı:
– Dert bozuklukları, kişinin gündelik hayat, iş ve toplumsal ömründe zorlukların artmasına neden olur.
– Telaş bozukluğu depresyon üzere duygudurum bozukluklarını kolaylaştırabilir.
– Tasa bozukluğu yaşayan bireylerde gerginlik nedeniyle kas ağrıları, beden ağrıları, çabuk yorulma üzere belirtiler görülür.
-Kaygı belirtileri nedeniyle odaklanma ve dikkati sürdürmede zorluk yaşanabilir ve kişinin iş performansını olumsuz istikamette etkileyebilir.
-Kaygı bozukluklarında çabucak her şeyin aksisini düşünme, işlerin daima makûs sonuçlanacağını düşünme, daima berbat şeyler olacağına dair tetikte olma hali, başarısızlık hissine, daha kırılgan ve umutsuz olmaya neden olabilir.
-Sosyal hayatta ortaya çıkan telaş belirtileri bireylerin arkadaşlık kuramamalarına, toplumsal ortama etkin katılamamalarına, çekingenlik ve kaçınmalara sebep olabilir. (DUVAR)