Son yıllarda dünyanın birçok yerinde tanınan bir yaklaşım haline dönüşen STEM eğitim yaklaşımı, bilhassa Avrupa ve Batı oryantasyonu olan ülkelerde kullanılan bir kavram. STEM kısaltması İngilizce fen bilimleri, teknoloji, mühendislik ve matematik bilimlerinin baş harflerinden oluşuyor. Bu eğitim yaklaşımıyla, öğrencinin öğrendiklerini teoride bırakmayıp günlük hayatta yahut karşılaştığı rastgele bir sorun durumunun tahlilinde kullanabileceği hale gelmesi hedefleniyor. Geleceğin iş dünyasında da STEM alanlarının ön planda olduğu ve gençler tarafından daha çok tercih edileceği öngörülüyor.
Michigan State Üniversitesi, Amerika’daki öğretmen eğitimi konusundaki en yeterli üniversiteler ortasında yer alıyor. Hatta şu an birinci ve ortaöğretim öğretmenleri için birinci sırada. Michigan Üniversitesi Öğretmen Eğitimi ve Fen Eğitimi alanında Öğretim Üyesi Dr. David Stroupe ise Amerika’da STEM eğitim yaklaşımı ismine kıymetli isimlerden biri olarak öne çıkıyor. CREATE for STEM Enstitüsü’nün yöneticilerinden Stroupe, STEM Eğitim Merkezi’nde yaklaşım üzerine çalışmalar yapıyor. Türkiye Maarif Vakfı mesken sahipliğinde Türkiye’ye gelen Dr. David Stroupe ve Türkiye’de STEM eğitimi alanında akademik çalışmalarıyla tanıdığımız Afyon Kocatepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nden Doç. Dr. Rıdvan Elmas ile STEM eğitim yaklaşımını konuştuk.
PANDEMİ STEM’İN DEĞERİNİ KANITLADI
“STEM eğitim yaklaşımını mutlaka gerçek anlamak lazım. Bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik… STEM konuşulduğunda güya bu disiplinlerin başka farklı ele alındığı düşünülüyor” diyen Stroupe, STEM’in temel kurgusunda bu branşların daima birlikte ele alınması ve tüm disiplinlerin birbirleriyle ilişkilendirilmesi olduğunu tabir ediyor. Ortak bir hususta, muhakkak disiplin bilgisine farklı disiplinlerin katkıda bulunmasıyla gerçekleştirilen interdisipliner bir yaklaşım sunan STEM, tıpkı vakitte öğrencileri de kadro çalışmasına yönlendiriyor. Öğrenciler ekip çalışması içerisinde birbirlerinin eksik noktalarını tamamlıyor. En değerli konulardan biri de yaklaşımın öğrencilere kusur hissesi bırakması. Stroupe, “Çocukların yanılgı yapmaktan korkmadan tekrar tekrar o sorunun tahliline yönelik dizaynlar yapabilmelerini desteklenmesi bizim için önemli” diyor. Pandeminin STEM eğitim yaklaşımının değerini bir sefer daha ortaya koyduğunu söyleyen Stroupe,“Bilim adamları, pandeminin getirdiği sıkıntılara daima birlikte kollektif olarak çalışıp bir çok disiplini kullanarak karşılık verdi. Böylelikle pandemi sürecini çok daha kolay atlattık. STEM’de disiplinler üzeri bir eğitim yaklaşımı olarak düşünülebilir” açıklamasında bulunuyor.
ÖĞRETMENLER İŞ BİRLİĞİ YAPMALI
STEM eğitim yaklaşımı doğal olarak birçok disiplini içinde barıdnırsa da dünyanın birçok ülkesinde öğretmenlerin sırf bir tane uzmanlık alanı var. Stroupe, “Tek bir uzmanlık alanı olan öğretmenler, multidisipliner bir yaklaşım olan STEM eğitimini okullarda nasıl uygulayabilirler?” sorusunu ise şöyle yanıtlıyor: “STEM eğitim yaklaşımı uygulanırken bir öğretmenin birçok disiplini üstelenmesini beklemiyoruz. Aslında bu eğitimin interdisipliner olması sebebiyle birçok öğretmenin iş birliği yapmasını bekliyoruz. Örneğin, iklim krizi, pandemi üzere sorunlarımız var. Nasıl tüm bu küresel problemleri bir kişi çözemiyorsa, nasıl insanların birlikte çalışması, grup çalışması ruhunu anlaması ve bu beceriyi kazanması gerekiyorsa tıpkı formda burada da kıymetli olan konu da öğretmenlerin birleşip, sorunun üzerine birlikte odaklanmaları. Şayet STEM’i uygulamak istiyorsak öğretmenler için birlikte çalışma kültürünü oluşturmamız kıymetli.”
STEM eğitimi yaklaşımı birçok ayrık, birbirinden büsbütün bağımsız aktifliğin birleşmesi ile oluşmuyor; tıpkı amaca yahut tahlile dönük birbirini tamamlayan etkinlikler serisi halinde kolaydan karmaşığa yanlışsız ilerliyor. STEM eğitim yaklaşımındaki bir öteki kıymetli konu da hususun çocukların ilgisini çeken bir bağlamda ele alınması. Bu nedenle eğitim mühletince vakit zaman çocuklarla konuşulması ve eğitimle ilgili bir dönüt alınması gerekiyor.
Stroupe, bu kavramın yaygınlaşmasının getirdiği kimi sorunlar olabileceğinin de altını çiziyor.
Bu eğitimin yaygınlaşmasıyla birlikte kaliteli bir biçimde uygulanıp uygulanmamasına dair korkularının olduğunu söyleyen Stroupe, “Bu kavram çok yaygınlaştı. Özel okullar bu kavramı kendileri için bir etiket olarak kullanmaya başladılar. Fakat yanlışsız bir halde uygulanması ile ilgili çok fazla sorun var. Bu nedenle bu bahis hakkındaki telaşlar çok gerçek ve yerinde” tabirinde bulunuyor.
BECERİ ODAKLI BİR YAKLAŞIM
ABD’de günümüzde bir devlet eğitim siyaseti haline gelmiş STEM eğitiminin Türkiye’deki karşılığını ise Doç. Dr. Rıdvan Elmas’tan dinliyoruz. Elmas, STEM’i “Gerçek hayatta yer alan sorunların tahlili için farklı disiplinlerini bütünleştiren, ilgi alımlı ve motive edici tecrübeler ile gerçek hayat sorunlarının anlaşılmasını kolaylaştıran, yalnızca eser odaklı olmayan tıpkı vakitte süreç ve marifet odaklı olan bir eğitim yaklaşımı” olarak tanımlıyor. Hem insanın hem de medyanın bu kadar süratli değiştiği bir ortamda, tasarım ve maharet odaklı; tıpkı vakitte da Pragmatist bir eğitim yaklaşımına muhtaçlığımız olduğunu belirten Doç. Dr. Rıdvan Elmas, STEM eğitimi yaklaşımının, gerçek bir öğretmen eğitimi ile dünyanın her yerinde uygulanabilir olduğunu söylüyor.
“STEM eğitimi yaklaşımında en kıymetli öge, bu yaklaşımı mühendislik tasarımı sürecini kullanarak yanlışsız bir halde anlayıp uygulayabilen öğretmeni yetiştirmektedir” diyen Elmas, STEM eğitimi yaklaşımının gerçek bir formda uygulanmasında öğretmenlerin birlikte çalışma kültürünü edinmiş olmalarının kıymet taşıdığının altını çiziyor. Bu yaklaşımı, ilgili eğitimi almış tek bir öğretmen geliştirilmiş hazır bir modül üzerinden uygulayabilir. Lakin birden fazla öğretmenin birlikte geliştirdiği modüller ile birlikte çalışma kültürü oluşturulması, nitelikli bir okul kültürünü de beraberinde getiriyor. Bu manada bir okulun niteliğinin sahip olduğu öğretmenlerin niteliği ile alakalı olduğunun unutulmaması gerekiyor.
DEVLET OKULLARINDA UYGULANABİLİR
Elmas, “STEM devlet okullarında uygulanabilir bir eğitim yaklaşımı olabilir mi?” sorusunun karşılığını ise şöyle veriyor: “STEM eğitimi yaklaşımı hakikat bir öğretmen eğitimi verilmek şartıyla tüm okullarda uygulanabilir. Aslında düşünüldüğü kadar maliyetli bir yaklaşım da değil. STEM eğitimi yaklaşımında kıymetli olan kullanılan araç ve gereçlerin ne kadar değerli olduğu değil; var olan imkânlar ile bulunan tahlilin ne kadar özgün ve fonksiyonel olduğudur.”
Elmas, çoklukla modüler formda tasarlanan STEM eğitimi yaklaşımında bir modül 8 haftadan 20 haftaya kadar sürebileceğini anlatıyor ve “Burada öğrencilere kazandırılması gereken mühendislik tasarım süreci basamaklarının adım adım öğrenciler ile uygulanması büyük değer taşımaktadır” diyor.
Birçok farklı coğrafyada devir periyot eğitimde farklı tanınan uygulamalar ön plana çıkabiliyor. Elmas, günümüzde de STEM eğitimi yaklaşımının ülkemizde bir marka bedel olarak ön plana çıktığından bahsediyor. “Yaklaşımın ideolojisini tam manasıyla içselleştiremeden ve öğretmenlerini sürdürülebilir bir formda öğretmen eğitimleriyle desteklemeden bu yaklaşımı uygulamaya çalışan okullar olabilir” diyen Elmas, aileleri bu bahiste uyarıyor.