UNESCO’nun tavsiye kararları sonrası Nevşehir Kültür ve Tabiat Varlıklarını Muhafaza Bölge Heyeti Müdürlüğü’nce 2011 ile 2019 yılları ortasında 2 başka karar alındı. Bu doğrultuda 1985’te Dünya Kültür ve Doğal Miras Listesi’ne alınan Göreme Açık Hava Müzesi ile Tokalı Kilise’nin önünden geçen yolun bölgeye ziyan verdiği ve kiliselerdeki fresklerin dökülmesine neden olduğu için kapatılmasına karar verildi. Ama tarihi bölgeden geçen yol, Göreme ile Ortahisar beldesini birbirine bağlayan tek güzergah olduğu için kapatılamadı.
2019’da bölgenin korunması, tanıtılması, güzelleştirilmesi ve kaçak yapıların yıkılması için kurulan Kültür ve Turizm Bakanlığı Kapadokya Alan Başkanlığı, 2 tarihi yapının korunması için alternatif yol arayışına geçti. Bu kapsamda Göreme ile Ortahisar’ı birbirine bağlayan kadastral bir yol olduğu tespit edildi. Bu yolun alternatif yol olarak kullanılmasına karar verildi. 5 ile 7 metre genişliğindeki yolu 10 metreye çıkarmak için de Vilayet Özel Yönetimi’nce projelendirme yapıldı. Proje, geçen yıl ekim ayında Kapadokya Alan Komitesi’nce onaylandı. Yeni yolun uzaklığı 2,2 kilometre olarak belirlendi.
Bölgedeki kamulaştırma çalışmalarının akabinde Vilayet Özel Yönetimi’nce yol imaline başlandı. Gizli Kilise’ye 32 metre, peribacalarına ise 20 metredeki alternatif yolun kısa müddette tamamlanması planlanıyor. Yeni yolun bitmesinin akabinde öteki yol, araç trafiğine kapatılacak.
‘TESPİT VE İRDELEME ÇALIŞMASI BAŞLATTIK’
Söz konusu çalışmalar ile ilgili bilgi veren Kapadokya Alan Lideri Birol İnceciköz, “1 Haziran 2019 yılında, 7174 sayılı Kanun Meclis’ten onaylanarak çıktı. Bu kanunun maksadı; Kapadokya’nın tarihi ve doğal pahalarını korumak, ayrıyeten gelecek kuşaklara aktarmak. Kapadokya Alan Başkanlığı ise bahsettiğim bu emele yönelik, tüm iş ve süreçleri yerine getirmek için kurulmuş bir kurum. Kapadokya Alan Başkanlığı olarak bölgede acilen bir tespit ve irdeleme çalışması başlattık. Alanın tarihi ve doğal kıymetlerinin tespit edilmesi, bunların meselelerinin belirlenmesi, kaçak yapıyla çaba ve buna emsal birçok iş ve süreçte faaliyetlerimizi bugüne kadar gerçekleştirdik” dedi.
‘ALTERNATİF YOL GÜZERGAHINA GEREKSİNİM OLDUĞU ORTAYA ÇIKTI’
Göreme ile Ortahisar beldesini birbirine bağlayan tek yola ait İnceciköz, “Bu yolun tarihi ve doğal pahalara ziyan verdiği, olumsuz tesiri olduğu çeşitli raporlarda belirlenmiş. O devir faaliyette olan Muhafaza Bölge Konseyi, bu yolun kapatılmasına yönelik kararlar almış. Yolu kapatma tedbiri başkanlığımızın vazife ve sorumluluğunda olduğu için; bu yolu kapatma süreçlerine başladığımızda, ortaya şu çıktı ki; Göreme ve Ortahisar beldelerinde yaşayan iki nüfusun birbirine bağlayan tek yol güzergahı burası oluyor. Şu anda alana ziyan veren mevcuttaki yol için iki yerleşim alanını birbirine bağlayabilecek alternatif bir yol güzergahına gereksinim olduğu ortaya çıktı. Biz de buna ait Kapadokya Alan Başkanlığı olarak başka ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile bağlantıya geçerek, ‘Bu sorunu nasıl çözeriz’ diyerek masaya yatırdık. Bu hususla ilgili çeşitli bilimsel çalışmalar yaptık” diye konuştu.
‘PERİBACALARININ ÜZERİNDEN YOL GEÇİYOR’ TABİRİ YANLIŞ’
Bölgeyle ilgili hazırlanan haritayı da paylaşan İnceciköz, şöyle konuştu:
“Bu elimdeki harita, alandaki doğal ve kültürel varlıkların hangi coğrafyalarda ağırlaştığını gösterir. Haritada sarı ile işaretmiş olan bölgeler; peribacası ve kaya oluşumların ağır olduğu vadilerimizdir. Koyu yeşille işaretlenmiş olan alansa Göreme Açık Hava Müzemiz ve Tokalı Kilise’nin olduğu en hassas bölgemizdir. Kırmızı işaretle geçen yol da mevcut yol güzergahımız oluyor. Artık coğrafyaya genel olarak baktığımız vakit; Uçhisar ile Ortahisar’ı, Ortahisar ile de Göreme’yi birbirine bağlayacak yol alternatiflerini ortaya koyduk. Burada arkeolojik ve bilimsel çalışmaları yaptık. Çalışma yaptığımız yeni yolumuzda rastgele bir kaya, yer ya da oda üzere oluşumların olmadığını tespit ettik. Çeşitli basın yayın organlarında manipüle edildiği üzere ‘Saklı Kilise’nin üzerinden yol geçiyor. Peribacalarının üzerinden yol geçiyor’ tabirinin yanlış olduğunu göstermek isterim.”
‘İKİ YERLEŞİM ALANINI BİRBİRİNE BAĞLAMAYI HEDEFLEDİK’
Yeni yolun Gizli Kilise’ye 32 metre uzaklıkta olduğuna dikkati çeken İnceciköz, “Saklı Kilise’nin ölçekli rölövesine bakıldığında, bizim yol güzergahımızla ortasındaki aralığın 32 metre olduğu anlaşılmaktadır. Aslında bizim bu çalışmamızda düşündüğümüz yerde, mevcutta bir yol vardı. Bu yolu 10 metre genişliğine çıkartarak, iki yerleşim alanını birbirine bağlamayı hedefledik. Bunu yaparken de Gizli Kilise, vadiler ve doğal oluşumlara mümkün olduğunca, hiçbir ziyan vermeyecek halde hassasiyetle çalıştık. Yol güzergahımızı mevcut yoldan uzaklaştırarak, 32 metre aradan geçirdik” dedi.
‘ŞU AN KULLANILAN YOLDA 7 TANE TARİHİ KAYA YER TESPİT ETTİK’
Mevcut olarak kullanılan yolun altında tarihi yapıların bulunduğunu açıklayan İnceciköz, “Şu an kullanılan yol güzergahının olduğu kısımlarda 7 tane tarihi kaya yer, 6 tane de ziyan görmüş kaya yer olduğunu tespit ettik. Bunlar, Göreme Açık Hava Müzesi’nde bulunan mevcut kiliselerin devamı olan kaya yerler. Bunların ortaya çıkarılmasıyla ilgili de çalışmaları başlattık. Bu çalışmalarımız devam ediyor. Kapadokya Alan Başkanlığı’nın buradaki vazifesi; tarihi ve doğal hoşlukları koruyarak, kaçak yapıyla çaba etmek. Bu bölgenin gelecek nesillere olduğu üzere aktarılmasını sağlamak üzere, bu misyonla çalışan bir kurumuz. Bu misyonumuzu gerçekleştirmek için de birçok çalışmayı hayata geçirmeye çalışıyoruz. ‘Peribacaları yıkıldı, üzerinden yol geçti, tarihi dokuya ziyan verildi’ haberleri asılsızdır” diye konuştu.
‘BURADAKİ ÇALIŞMA KISA VAKİTTE TAMAMLANACAK’
Yeni yapılan yol çalışmasının Kapadokya’ya ziyan vermediğini anlatan İnceciköz, “Burada peribacalarına ziyan verme mutlaka kelam konusu değil. Bu yol üzerinde teknoloji ve bilimi kullanarak, arkeolojik jeoradar ve yüzey araştırması çalışmaları yaptık. Mevcut yolun alana ne kadar ziyan verdiğini sizler de gördünüz. Bu esasen UNESCO raporlarında da belirtilmiş. Kapadokya Alan Başkanlığı kurulmadan evvel çeşitli şuralar mevcut yolun kapatılması konusunda kararlar almış. Bu Göreme Açık Hava Müzesi ve etrafı için bir problemdi. Bu sorunu çözmek üzere mevcuttaki yolu, 10 metre genişleterek, her türlü kaya yerden uzaklaştırarak, iki yerleşimi birbirine bağlayarak projelendirme yaptık. Bizim burada yaptığımız aslında bir kurtarma projesi. Göreme Açık Hava Müzesi, Tokalı Kilise ve Kılıçlar Vadisi üzere bölgenin en kıymetli noktalarını bu biçimde kurtarıyoruz. Buradaki yol çalışması, kısa bir vakitte tamamlanacak. Bu yol tamamladıktan sonra şu an kullanılan yolu kapatıp, kaya kiliselerinin gün yüzüne çıkarılması için gerekli çalışmalara başlayacağız” tabirlerini kullandı.
