Kahramanmaraş’ın Dulkadiroğlu ilçesinde 26 Temmuz’da 4.4 büyüklüğünde sarsıntı meydana geldi. Zelzelenin merkez üssü Tevekkelli Mahallesi’ne yakınındaki Necip Fazıl Kent Hastanesi’nde kısa müddetli panik yaşandı. Birtakım sıhhat çalışanları, hasta ve hasta yakınları hastane bahçesine çıktı. Bu zelzelenin akabinde bölgede 37 sarsıntı daha yaşandı.
Jeoloji Mühendisliği Öğretim Üyesi ve Zelzele Araştırma ve Risk İdare Merkezi Müdürü Dr. Alican Kop, sarsıntıların Doğu Anadolu Fay Çizgisi’nin Gölbaşı-Türkoğlu segmentinde münferit olarak meydana geldiğini söyledi. Birinci zelzeleden sonra yaşanan başka zelzelelerin oluşmasının olağan olduğunu kaydeden Kop, bunların bir müddet sonra hem büyülükleri hem de sıklıkları azalarak sönümleneceğini söyledi. Bu nedenle vatandaşların bu artçı sarsıntılardan korkmaması gerektiğini aktaran Dr. Öğretim Üyesi Alican Kop, “Bu olağan bir süreç, hatta bu 3- 4 ay kadar sürebilir. Lakin olduğu yer çok değerli, Gölbaşı-Türkoğlu segmenti. Bu segment, Kahramanmaraş’ın en büyük zelzele kaynağı, zira bu segment 509 yıldır sarsıntı üretmemiş bir segment. Biz yıllardır söylüyoruz ve birçok yer bilimci de bu segmenti Türkiye’deki en değerli sismik boşluklardan biri olarak tanımlıyordu. 1114 ve 1513 yıllarında sarsıntı üretmiş bu segmentin 1513’ten beri sarsıntı üretmediğini biliyoruz. Hasebiyle da bu sarsıntı olmadan evvel de söylüyorduk bu segment üzerinde her an 7 ve civarında sarsıntı olma mümkünlüğü var. Bu zelzele, onu tetikleyen yahut onun öncüsü biçiminde yorumlanacak bir sarsıntı değil ancak o segment üzerinde he an her saniye 7 civarında zelzele olma mümkünlüğü esasen vardı ve bugün de maalesef o mümkünlük devam ediyor” diye konuştu.
‘KÜÇÜK SARSINTILAR, BÜYÜKLERİ ÖTELER ALGISI GERÇEK DEĞİL’
Dr. Öğretim Üyesi Alican Kop, halk ortasında küçük çaptaki sarsıntıların facialarla sonuçlanabilecek sarsıntıları engellediği ve ötelediği üzere algının da hakikat olmadığını vurgulayarak, şöyle devam etti:
“Bu küçük şiddetli zelzelelerin büyük zelzeleleri önlediği algısı hakikat değil. Zira sarsıntılardaki hem yıkıcılık hem de büyüklük logaritmik olarak değişiyor. Örneğin; biz 5 büyüklüğündeki sarsıntının yıkıcılığını 1 olarak kabul ediyoruz, 6 büyüklüğündeki zelzele onun 10 katı, 7 büyüklüğündeki sarsıntı onun 100 kat, 8 büyüklüğündeki sarsıntı ise 1000 katı. Hasebiyle 4 büyüklüğündeki bir sarsıntı 7 büyüklüğündeki zelzelenin gücünü boşaltabilmesi mümkün değil. Bunun üzere birebir anda birebir noktada yaklaşık 1000 tane zelzele olması gerekiyor. Yani bu husus hakikat değil.”
‘HASTANE HEM FAY SINIRINA YAKIN HEM DE YERİ KÖTÜ’
26 Temmuz’daki zelzelenin en çok hissedildiği Necip Fazıl Kent Hastanesi’nin sarsıntının merkez üssüne yakın olduğunu kaydeden Kop, “Fay; Gölbaşı’ndan çıkıyor, Balkar’dan göllerin çabucak yanından Kartal köyüne hakikat geliyor. Kartal köyünün çabucak doğusunda Uzunalan var. Uzunalan’dan geçip Çiğli köyüne, Tevekkelli, Öksüzlü, buradan Türkoğlu’na kadar devam ediyor. Esasen fay oradan geçiyor, fayın kırığı orada. Kent Hastanesi de oraya epey yakın pozisyonda, oraya yaklaşık 3- 3,5 kilometre üzere bir uzaklığı var ve o alanlardaki yer özellikleri çok değerli zira Kent Hastanesi’nin olduğu alandaki yer hayli makus. Yani hem alüvyonlar var, onun altında da kaya olarak bozuşmuş kayalar var. Yani bunlar çok sağlam kayalar değil. Yer de çok makûs bir taban olduğu için bunlar sarsıntının tesirini büyütebiliyorlar. Bu nedenle de Kent Hastanesi’nde bu çok fazla hissedildi. Bu, oradaki yerin kötülüğünden kaynaklanıyor. Tekrar birebir biçimde Tevekkelli civarında da yüzeyde alüvyonlar ve onların altında bozuşmuş kayalar var. O yüzden de taban berbat olduğu için sarsıntının tesirini büyütüyor” tabirlerini kullandı.
‘EYLEM PLANLARININ YÜZDE 46’SI GERÇEKLEŞTİRİLDİ’
Kahramanmaraş’ın zelzeleye yönelik hareket planlarının yüzde 46’sının gerçekleştirildiğini lisana getiren Alican Kop, şu sözleri kullandı:
“Şu anda rastgele bir kentin sarsıntıya hazır olduğunu söylemek mümkün değil. Bu kapsamda Kahramanmaraş’ta tabi ki hazır değil. Ancak bu mevzuyla ilgili Türkiye’de çok önemli bir çalışma başlatıldı. Vilayet Afet Risk Azaltma Planı oluşturuldu, bu hususta Kahramanmaraş da pilot vilayetti ve birinci bu çalışmalar başladı. Şu anda afetlere ait hasarı azaltmak için, önleyebilmek için yapılması gereken hareket planlarının yüzde 46’sının gerçekleştiğini görüyoruz. Kahramanmaraş bu hususta öbür vilayetlere nazaran çok daha önde bir pozisyonda. Lakin gözden kaçan bir sürü konu var. Örneğin Kahramanmaraş’ta zayıf yerlerde yüksek katlı yapılaşmadan kesinlikle uzaklaşmak gerekiyor, bu hususa dikkat edilmediğini görüyoruz. Yeniden Kahramanmaraş’ta sıvılaşma dediğimiz, zayıf tabanlarda yer altı suyu da varsa binaların çok kaliteli olması sarsıntıya karşı bir tedbir olmuyor. Zira bu durumda yer su üzere davranıyor ve binaların su içerisinde olduğunu düşünün. 1999 zelzelesinde bunun örnekleri gözlendi, binalar devrilebiliyor, batabiliyor. Bu çeşit alanlarda yüksek katlı yapılaşmada uzak durulması konusunda şimdi çok önemli şeylerin yapılmadığını görüyoruz maalesef.”