Aedes cinsi sivrisinekler, bilhassa daha evvelce Afrika ve Asya’da yaygın olarak bulunan sineklerdir. Bu sivrisinekler bilhassa gündüzleri ısırmaktadır. Bulaşma 2500 metreye kadar olan yerleşim ünitelerinde gözlenebilir. Afrika’ya has olan sivrisinek tipi, günümüzde dünyanın tüm tropikal, subtropikal ve ılıman bölgelerinde görülmektedir.Dünyada otomobil lastiklerinin deveranının artmasıyla birlikte aedes sivrisinekler yayıldı.1960 yıllarında İtalya’da giren aedes sivrisinekleri Türkiye’ye ise 2010 yılında batı sonundan girdi.
AEDES SİVRİSİNEĞİ HANGİ HASTALIKLARI BULAŞTIRIR?
Aedes aegypti, sarı humma sivrisineği, dang humması, chikungunya, Zika humması, Mayaro ve sarı humma virüsleri ve öteki hastalıkları yayan bir sivrisinektir.
ZİKA VİRÜS HASTALIĞI
Zika Virüs Hastalığı (ZVH) Flavivirus kümesinden bir RNA virüsü olan Zika virüsün (ZV) neden olduğu ve insanlara etkeni taşıyan Aedescinsi (Aedes aeyptive Aedes albopictus) sivrisineklerin sokmasıyla bulaşan bir hastalıktır.
Zika virüsü birinci kere 1947’de Uganda’da Zika ormanında rhesus maymunlarında saptanmış; akabinde 1948’de tıpkı ormanda sivrisineklerden ve 1952’de Uganda ve Tanzanya’da insanlardan izole edilmiştir. Takip eden yıllarda Afrika ve Güneydoğu Asya’da ve Pasifik bölgesinde görülmüş olup 2013-2014 yıllarında Fransız Polinezyasında yaşanan ZVH salgınında Guillain-Barre Sendromu olaylarında dikkat cazibeli bir artış gözlenmiştir. Benzeri halde 2015 yılında Brezilya’daki salgında virüs ile mikrosefali ortasında alaka olabileceğine dair bulgular tespit edilmiştir.
Ülkemizde 2017 yılında, endemik bölge ziyareti hikayesi bulunan 4 importe (yurtdışı kaynaklı) olay tespit edilmiştir. Bu şahıslar virüse ziyaret ettikleri ülkede maruz kalmış, döndükten sonra hastalık bulguları başlamıştır. Ülkemizde şu an itibariyle yerli ZVH olayı bildirimi yoktur.
SARI HUMMA VİRÜSÜ
Sarı humma virüsü, etkeni taşıyan sivrisineklerin sokması ile beşere bulaşır. Sarı humma virüsü bulaşmış bireyler, viremi periyodunda (kanda virüsün bulunduğu periyottur, birinci semptomların ortaya çıkmasından itibaren 3-6 günlük süredir) Aedes yahut Haemagogussivrisinekleri ile enfeksiyonu diğer şahıslara bulaştırabilirler. Hastalığın aşısı vardır. Aşının koruyuculuğunun başlaması için hastalığın görüldüğü bölgelere seyahatten en az 10 gün evvel aşı yapılmalıdır.
DANG HUMMASI
Enfekte sivrisineğin ısırmasıyla dang virüsü deriden girer, kana karışır ve ateşin yükselmesinden 24 saat sonra hastaların kanında bol ölçüde bulunur. Dang ile enfekte olan her dört şahıstan biri hastalanır. Semptomlar hafif yahut şiddetli olabilir. Şiddetli dang humması birkaç saat içinde hayatı tehdit edebilir ve çoklukla hastaneye yatmayı gerektirir. Hafif dang humması semptomları, ateş, ağrı ve sızı yahut döküntüye neden olan öteki hastalıklarla karıştırılabilir.