Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenleme beklerken, hükümet tarafından sinyaller veriliyor. Lakin iş dünyası bu hususta çok sıkıntılı. Öncelikle çalışanlarda deneyimli, nitelikli ve görece genç işgücünü kaybedeceklerini düşünen patronlar, bir de maddi olarak tazminat yüküyle karşı karşıya kalacaklar. Bunlar birinci sırada gelen soru işaretleri olurken, emekli olan yetişmiş çalışanların iş geçişlerinde kolaylık oluşacağından rekabet artışıyla maaşlarda yükseliş olması beklentileri oluşuyor. Lakin kimi patronların de EYT’liye karşı ’emekli maaşı’ kozunu kullanabileceği bekleniyor. İşte size kapsamlı EYT dosyası!
EYT ile ilgili yasal düzenlemenin üzerinde çalışma yapıldığı biliniyor.
Yasa teklifinin yıl sonuna sonuna hakikat Meclis’e sunulması ve yıl bitmeden komitede süratle görüşülerek maddeleştirilmesi da bekleniyor. Malum gelecek yıl seçim var EYT’liler kalabalık bir kesiti oluşturuyor. Muhalefet bu düzenlemeyi gündeme getirerek baskı oluşturan taraf olduğu için prensipte itirazı olmadığı biliniyor. Yani yasanın geçmesinde bir mahzur bulunuyor kâfi ki çalışma bitsin.
Günler geçtikçe gerilen asıl kesim patron tarafı oluyor. Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) Lideri Özgür Burak Akkol, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), sanayi ve ticaret odaları üzere bölümlerde açıklamalar geldikçe ayrıntılarda ana başlıklar ortaya çıkıyor.
İktidarın geçmişte EYT’ye sıcak bakmadığı biliniyordu. Tekrar yakın bölümden gelen görüşler, içe sinmeyen durumlar olduğunu gösterirken, seçim yatırımı olarak görüldüğü sinyallerini veriyor.
Yeni Şafak’ta Ahmet Ünlü, EYT’ye ait, ileride düşünce oluşturacak görüşünü savunuyor.
Yazısında, EYT’de geri adım atılmasına karşı olduğunu fakat mevzunun muhalefet tarafından ‘çok farklı alanlara çekilmesinin’ bu noktaya geldiğini söylüyor.
Ali Babacan’ı da konuya dahil eden müellif, EYT’yi muhalefetin gündeme getirmesinden dolayı, ‘sorunu çözmekten öteki deva kalmamıştır’ diyor.
Ünlü, Prof. Dr. Özgür Demirtaş gibisi bir kehanette bulunarak, ‘Zaman, EYT’nin ülkemizin toplumsal güvenlik sistemine nasıl bir düşünce oluşturacağını gösterecektir. Bu mevzuda yanılmayı çok istiyorum. Keşke yanılsam’ diye bitiriyor.
İşveren kesitin EYT telaşında ana etmen tecrübeli çalışanlardan oluşan işgücünün kaybı oluyor.
Ardından emekli olanların kayıt dışı çalışmaya yönelmesinden telaş edilirken, kayıt dışına çıkmayan şirketler için haksız rekabet oluşacağı öngörülüyor.
Habertürk’ten Ahmet Kıvançı’ın aktardığına göre de çok lisana getirilmese de emekli olacak tecrübeli işgücünün daha yüksek fiyatla şirketler ortası daha kolay geçiş yapabileceği, bunun da fiyatlarda artışa yol açacağı ihtimali bulunuyor.
Birikmiş tazminat konusu en büyük sorun olarak görülüyor.
100 bin personelin bilgilerine dayanan bir çalışmada, 49 yaş ve üzerindeki çalışanların ortalama kıdem tazminatı maliyeti 330 bin TL olarak hesaplanırken, evvelki periyotlarda 1 yılda 400 bin kişi emekli olduğu ortamda EYT ile 2023’te buna 1,6 milyon kişinin eklenmesi bekleniyor.
Toplamda kıdem tazminatı için 500 milyar TL ek finansman muhtaçlığı doğuyor. Patronlar kıdem tazminatı için takviye istiyor.
Ayrıca 2023’te emekli olması beklenen çalışanların sayısı, hali hazırda işgücünün yüzde 6’sına karşılık geliyor. Bu da 1.000 kişinin çalıştığı bir işletmede 60 kişinin emekli olması demek olurken, kişi başı hesapla 19,8 milyon TL kıdem tazminatı ödemesi manasına geliyor. Buna tabi müsaade fiyatları üzere yan ödemeler de eklenince meblağ büyüyor.
Formüller dahilinde çalışmaya devam edecekler için farklı uygulamalar öngörülürken, taksit, teşvik üzere teknikler de hesaplanıyor.
Bir de işin teşvik boyutu var.
İşletmelere sağlanan istihdam teşviklerin çalışan sayısı üzerinden hesaplamasından ötürü bir yılda ayrılacak işgücüne ek olarak EYT’lilerin olması bu teşviklerin kesilmesi manasına geliyor. Patronlar bu alanda da bir düzenleme talep ediyor.
TİSK Lideri Özgür Burak Akkol geçen haftalarda EYT ile ilgili açıklamalarda bulunmuştu. Bakanlık ile görüşmelerde de bilhassa finansman dayanağı mevzularına değinildiği lakin bir yorum yapılmadığı da gelen bilgiler ortasında bulunuyor.
İş dünyasında yetişmiş işgücü ve kıdem tazminatı yükü nedeniyle kademeli geçişe vurgu yapıyor.
Bloomberg HT’den Zeliha Saraç’a nazaran, iş dünyası kademeli geçiş talep ediyor.
Yapılan araştırmalarda İTO üyeleri ortasında EYT’li çalışanlar yüzde 23-25 düzeyinde görülürken, MÜSİAD 1,5 milyon EYT’linin yüzde 87’sinin özel bölümde olduğunu hatırlatıyor.
pbs.twimg.com
Eskişehir Sanayi Odası ESO’nun anketinde de üyelerde EYT’li çalışan oranı yüzde 35 civarında görünüyor.
İstanbul Kimyevi Unsurlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Lideri Adil Pelister iş dünyasında tedirginlik olduğunu söylüyor.
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Lider Vekili Başaran Bayrak, kademeli bir geçişin daha uygun olacağını söylüyor.
İşverenin EYT’li işgücünü düzenleme öncesi işten çıkarma riskine geçenlerde değinilmişti. Başka risk ne?
Sözcü’de Erdoğan Süzer,EYT’ye patron berbat niyeti üzerinden yaklaşıyor.
Çalışmaya devam edecek olan EYT’lilerin patron tarafından emekliye ayrılması nedeniyle daha düşük fiyat üzerinden mutabakata zorlayabileceği de öngörülüyor.
Bazı patronların, emeklilik maaşını da hesaba katarak ‘Bu maaş sana yeter’ halinde yaklaşım sergilemeye başladığı belirtilirken, kimilerinin da emeklilik sonrası yollarını ayıracağı EYT’li listesi yaptığı ileri sürüldü.
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) Federasyonu İdare Şurası Lideri Gönül Boran Özüpak da Bakan Bilgin’in 8 Eylül 1999 öncesi stajyer ve çırak çalışanlarla ilgili açıklamalarını eleştirdi.
Bakan’ın açıklamalarını pahalandıran Özüpak, ‘Çırak ve stajyerliği Bakan kabul etmiyor, onlar öğrenciydi diyor ancak öğrenci üzere değildik ki herkes üzere çalıştık’ diyor.
O periyotta verilen SSK numaralarının, ‘başlangıç numaraları’ olduğunu söyleyen federasyon lideri, bunun bir mağduriyet ve çocuk yaşta sigortasız çalıştırılma olduğunu belirtti.
Özüpak, 23 yıldır bir mağduriyet olduğunu ve 2023 seçimleri için bu mevzunun tüm siyasi partiler için değerli olduğunu belirtti.
Aileleriyle birlikte 15-20 milyon kişiyi ilgilendiren EYT konusunda verilen gayret, emeklilik maaşlarındaki düşüklüğe de değindi.