TRT’nin en değerli toplumsal sorumluluk teşebbüsleri ortasında olan ve 2017 yılında “pozitif değişime ilham olmak” prensibiyle yola çıkan “TRT World Citizen Ödülleri”, 2020 ve 2021 yılı kazananları geçtiğimiz günlerde düzenlenen merasimle sahiplerini buldu. Toplumlarına global ölçekte büyük katkı sağlamış isimlere beş farklı kategoride verilen “TRT World Citizen Ödülleri”, bireylerin kıssalarını dünyaya duyurmalarına ve müspet değişime ilham olmalarına katkı sağlıyor. Merasimde; 2020 “İletişimci Ödülü”nü Merve Çirişoğlu, “Gençlik Ödülü”nü Aikokul Bolotbekova, “Yaşam Uzunluğu Muvaffakiyet Ödülü”nü Ömer Salman, “Eğitimci Ödülü”nü Samuel Isaiah ve “Yılın Dünya Vatandaşı Ödülü”nü Waheed Arian alırken, 2021 “İletişimci Ödülü”nü Eman Askar, “Gençlik Ödülü”nü Melati Wijsen-İsabel Wijsen, “Yaşam Uzunluğu Muvaffakiyet Ödülü”nü Ali Bonat ismine Mahmoud Ismail, “Eğitimci Ödülü”nü Sharih Shiwan ve “Yılın Dünya Vatandaşı Ödülü”nü Hayri Dağlı aldı. Biz de “Gençlik Ödülü”nü alan, Bali’yi tek kullanımlık plastik poşetlerden kurtarmak için “Plastik Poşetlere Güle Güle” isimli kampanya başlatan iklim aktivisti Melati Wijsen-Isabel Wijsen kardeşlerle öykülerini ve kampanyalarını konuştuk.
Popüler bir tatil durağı olan Bali, ne yazık ki çöp adası. Endonezya, Çin’den sonra dünyanın en büyük ikinci plastik kirleticisi. Plastik atıkları, denizlerdeki plastik kirliliğinin yüzde 10’unu oluşturuyor. Bali’de her gün, 680 metreküp plastik çöp elde ediliyor. Yani neredeyse 14 katlı bir bina kadar. Plastik poşetlere gelince yüzde 5’ten azı geri dönüştürülüyor. Bali’deki plastik poşetlerin birden fazla evvel kanalizasyonlara, sonra ırmaklara, sonra da okyanuslara dökülüyor. Okyanuslara varamayanlar ise, yakılıyor ya da etrafa saçılıyor. Bali’de Hollandalı ve Endonezyalı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Melati ve Isabel Wijsen iklim aktivisti genç kız kardeşler de Bali’yi tek kullanımlık plastik poşetlerden kurtarmak için bir kampanya başlatmışlar. 2013’te Melati 12 ve Isabel 10 yaşındayken, Bali’yi tek kullanımlık plastik poşetlerden kurtarmak için “Plastik Poşetlere Güle Güle” isimli bir kampanya başlatmışlar.
12 YAŞINDA DÜNYA ÇOK DAHA KOLAY GÖZÜKÜYORDU
Bu yolda birtakım değerli muvaffakiyetler elde eden kardeşler, bir gün derste Nelson Mandela, Lady Diana ve Mahatma Ghandi üzere kıymetli insanları öğrendiklerini belirtiyorlar. O gün konuta yürürken “Biz de değerli bireyler olmaya karar verdik. Değerli biri olmak için neden büyüyene dek bekleyelim ki? Artık Bali’de yaşayan çocuklar olarak bir fark yaratmak için ne yapabiliriz?” diye sormuşlar ve “Biz de gezegenimize bir iz bırakabiliriz” motivasyonuyla yola çıkmışlar. Bir fark yaratmaya başlamak için yaşlanana kadar beklemek istemeyen kardeşler, o gece oturup beyin fırtınası yapıp Bali’deki tüm sıkıntıları düşünmüşler ve en çok dikkatlerini çeken şeyin plastik poşetler olduğuna karar vermişler. Pirinç tarlalarında oynarken ya da kıyıda yürürken plastik poşetlerin olukları tıkadığını ve ırmaklarda, yol kenarlarında biriktiğini gören Wijsen kardeşler, bunun üstesinden gelebilecekleri gerçek bir sorun olarak görmüşler. Melati Wijsen, “12 yaşında dünya çok daha kolay gözüküyordu. Maksadımız aslında kolaydı. Adamızı plastik poşetlerden kurtarmak istiyorduk. Plastik poşetleri her yerde görüyoruz ve Bali dünyanın başka yerlerinden farklı değil. Kardeşim ve ben büyürken bu duruma çokça şahit olduk ve ne yapmamız gerektiğini konuştuk. Aslında büyüyene kadar beklemek istemedik” diyor ve kelamlarına şöyle devam ediyor: “Projeye başlarken çok istekli olduğumuz için, bir değişim yaratacağımızdan emin olduğumuz için çok büyük bir telaşımız olmadı lakin geri dönüp baktığımda karşılaştığımız en büyük mahzurun değişimin fazlaca yavaş olduğunu söyleyebilirim.”
2016’da halkın dikkatini çekmek için imza kampanyaları, kıyı paklığı düzenleyen Wijsen kardeşler, Bali’nin o zamanki valisi I Made Mangku Pastika’yla görüşmek istemişler fakat Bali Valisi Mangku Pastika etkilenmemiş ve bir buçuk yıldan fazla bir mühlet Melati ve Isabel’in görüşme taleplerini reddetmiş. Hayal kırıklığına uğrayan kız kardeşler ise daha sonra Bali Valisi’nin dikkatini çekmek için açlık grevine başlamaya karar vermiş. Yaşlarının küçük olması nedeniyle ise diyetisyen nezaretinde ve yalnızca gün doğumundan gün batımına kadar grevi gerçekleştiren Wijsen kardeşler, açlık grevlerinde tesirli olmuş ve birkaç gün içinde vali ile toplantılarını yapmışlar. Böylece gençlerin plastik poşetlere hayır demesi için yönlendirdiği bir toplumsal teşebbüs ve sivil toplum kuruluşu olan Plastik Poşetlere Güle Güle, 2018’de yürürlüğe giren tek kullanımlık plastik poşet yasağına ivme kazandırmış.
10 YIL EVVEL KİMSE YOKTU YANIMIZDA
“Yaptıkları aktivizmin hayatlarında ne üzere bir tesiri olduğu?” sorumuza ise, “Şu anda hayatım çok hoş gidiyor. Aslında bir aktivist ve değişimi yaratabilen biri olarak bu türlü bir tesir yaratmaktan çok memnunum. Şu an karşılaştığım en değerli şey, yalnız olmadığımı hissetmem. Zira bundan 10 sene evvel bu türlü bir kampanyaya başladığımda etrafımda çok fazla insan yoktu. 10 yıl evvel bilhassa Endonezya üzere bir kültürde bu türlü bir şeye başlamam aslında pek çok kişi tarafından değişik olarak kabul edildi. Bugün her genç insan aslında bir şeyler yapma muhtaçlığını ve isteğini hissediyor” formunda yanıtlıyor.
Youthtopia ile genç başkanlar yetişiyor
Wijsen kardeşler, öbür genç aktivistlere ilham vermek ismine Youthtopia isimli bir teşebbüs kurmuşlar. Wijsen, “Bu proje aslında genç insanların birbirinden çok şey öğrenebilecekleri bir platform. Münasebetiyle benim hayatta gurur duyduğum en değerli şeylerden bir tanesi, 12 yaşında küçük bir çocukken başladığım bu işte, şu anda 21 yaşında genç bir teşebbüsçü olarak öbür genç insanları da birtakım şeylere itebilme, birtakım şeylerde teşvik edebilme dürtüsü. Youthtopia’da çeşitli etkinlikler ve online dersler aracılığıyla dünyanın dört bir yanından genç başkanları değişim ve dönüşüm için gereken marifetlerle donatmayı hedefliyoruz” diyor.