TÜRK-İŞ, çalışanların geçim şartlarını ortaya koymak ve temel gereksinim hususlarındaki fiyat değişikliğinin aile bütçesine yansımalarını belirlemek gayesiyle her ay yaptığı “Açlık ve Yoksulluk Sonu Araştırması”nın Ocak 2023 sonuçlarını açıkladı.
Buna nazaran, bu ay 4 kişilik bir ailenin sağlıklı, istikrarlı ve kâfi beslenebilmesi için yapması gereken aylık besin harcaması fiyatını söz eden “açlık sınırı” 8 bin 864 lira oldu. Taban fiyat, işçinin cebine girmeden, açlık hududunun altında kaldı.
Gıda ile giysi, konut, ulaşım, eğitim, sıhhat ve gibisi gereksinimler için yapılması mecburî öbür harcamaların toplam fiyatına denk gelen “yoksulluk sınırı” ise 28 bin 874 lira olarak hesaplandı.
Bekar bir çalışanın “yaşama maliyeti” aylık 11 bin 556 liraya yükseldi.
Ankara’da yaşayan 4 kişilik ailenin besin için yapması gereken taban harcama fiyatı, bir evvelki aya nazaran yüzde 9 artarken, son 12 ay prestijiyle mutfağa yansıyan enflasyon yüzde 108,57 oldu.
GEÇİNEMEYEN BORÇLANIYOR
Gıdaya gelen çok yüksek artırımlara kıyasla fiyat, maaş ve yevmiye artışlarının güdük kaldığının altı çizilen araştırmada şu kıymetlendirme yapıldı:
“İnsanlar her market-çarşı-pazara alışverişe çıktıklarında birebir -hatta daha az ve/veya daha kalitesiz- mal ve hizmetleri daha değerliye almak zorunda kalıyorlar. Geçinecek geliri olmayan ve harcamalarından daha fazla kısamayan bireyler borçlanmak durumunda kalıyor. Türkiye Bankalar Birliği bilgilerine nazaran son bir yıl içinde hem kredi kullanan kişi sayısı hem kullanılan kredi ölçüsü, hem finans kuruluşlarının ödenemeyen ve tasfiye olacak ferdi kredi kartı ve kişisel kredi alacak ölçüleri yükseliyor. Bu çetin geçim şartları hanelerin gelir/gider istikrarının bozulmasından kaynaklanırken 1990’lar Türkiye’sinde yaşanan enflasyon-ücret-enflasyon sarmalına misal şartlar tekrar yaşanıyor.”
ÇARE ÜRETİMDE
Yüksek enflasyon karşısında hanehalkının alım gücünü korumak için alınan tedbirlerin tahlil getirmediğine dikkat çeken TÜRK-İŞ araştırmasında şöyle denildi:
“Çareler problemlerin başladığı yerde, üretim yerlerinde, yani tarlada ve ahırda aranmalıdır. Ziraî girdilerde dışa bağımlılığın önlenmesi, üretim maliyetlerinin düşürülmesi, ulusal üretimin planlaması, çiftçinin ve hayvancının para kazanmasının önünün açılması, fakirleşen ve tüketimlerini kısmak ayrıyeten daha kalitesizlerini tüketmek zorunda kalan vatandaşların alım gücünün arttırılması üzere kapsayıcı plan ve çalışmalar gerekmektedir.”
SÜT, YOĞURT, PEYNİR CEP YAKIYOR
Araştırmaya nazaran, ocakta süt, yoğurt, peynir kümesindeki tüm eserlerin fiyatları arttı. Bir ayda süt yüzde 6, yoğurt yüzde 10, peynir yüzde 13 zamlandı.
Et, tavuk, balık, yumurta, kuru baklagiller, yağlı tohum eserlerinin bulunduğu kümedeki et eserleri de zamlandı. Bir ayda dana etinde yüzde 8, kuzu etinde yüzde 16, tavukta yüzde 9, yumurtada yüzde 4, balıkta yüzde 10 fiyat artışı yaşandı.
Baklagillerden fasulye, nohut ve yeşil mercimek fiyatları hudutlu seviyede artarken kırmızı mercimeğin fiyatı geriledi. Yağlı tohumlarda yükseliş yüzde 10 oldu.
Ekmek ve tahıllar kümesinde ise Ankara’da 200 gramlık beyaz ekmek bu ay yüzde 25 artırımla 5 liraya, 200 gramlık kepek, tam buğday, çavdar ekmekleri 8 liraya yükseldi. Ankara simidinin fiyatı ağustos ayından sonra, bu ay yüzde 40 artırımla 7 liraya çıktı.
Bir ayda bulgurda yüzde 6, makarnada yüzde 5, unda yüzde 8 fiyat artışı yaşadı. Pirinç ve irmik fiyatları hafif geriledi.