Takvimler 1945 yılının ilkbahar aylarını gösteriyordu. Hollanda’nın Nazi işgalinden kurtulmasına sayılı günler kalmıştı. Alman ordusuna mensup beş asker, içinde altınlar, pahalı taşlar ve saatler bulunan dört mühimmat sandığını, bir köyün dışında bulunan ormanlık toprağa gömdü.
Nazi askerleri, bu çok pahalı modülleri sözün tam manasıyla sokaktan toplamıştı. 1944 yılında Arnhem kentinde patlatılan bir banka kasasından çıkan ve sokaklara dağılan eşyaların pahasının milyonlar olabileceği kestirim ediliyordu.
Ancak askerlerin ganimeti gömerken bilmedikleri değerli bir şey vardı. Kendileri üzere Alman ordusuna mensup bir asker olan Helmut Sonder, çok yakınlarındaydı.
Aldığı yara nedeniyle çalıların ortasında yatmakta olan Sonder, başka askerlerin sandıkları gömdükleri noktayı dikkatle izlemiş ve hafızasına kazımıştı. Daha sonra da çizdiği çok detaylı haritayla gördüklerini ölümsüzleştirmişti. Harita (üç kavak ağacının yanında, 50 ila 70 santimetre derinde üzere ayrıntılar içeriyordu.
Sonder’in başına daha sonra ne geldiği bilinmiyor. Lakin çizdiği harita şu an Lahey’de bulunan Hollanda Ulusal Arşivleri’nde saklanıyor.
HAZİNE AVCILARI KÖYE AKIN ETTİ
Ocak ayı başında kurumun her yıl düzenlediği “tanıtım günü” kapsamında kapalılığı vakit aşımına uğrayan binlerce doküman kamuoyuyla paylaşıldı. Sonder’in çizdiği harita da o dokümanlar ortasındaydı.
Nazi askerlerinin sandıkları gömdüğü düşünülen ormanlık arazi, bugün 751 nüfuslu Ommeren köyünün hudutları içinde kalıyor. Harita Hollanda basınında gündem olunca, gözler bir anda bu küçük köye çevrildi. Ülkenin dört bir yanından meraklılar, “Nazi hazinesini bulur muyuz?” umuduyla soluğu Amsterdam’a bir saat uzakta bulunan Ommeren’de aldı.
Yazın bisikletçilerin ve kampçıların uğrak yerlerinden olan Ommeren, kış aylarında tam bir sessizliğe gömülüyor. Hasebiyle hazine avı meraklılarının atağı köyde yaşayan halkın hayatında değerli bir hareketliliğe neden oldu.
Köyün bağlı olduğu ilçenin eski belediye lideri Klaas Tammes, “Bu sayede bilinir bir yer haline geldik. Hoş bir şey bu” dedi.
Halkın bir kısmı Tammes’in heyecanını paylaşıyor lakin eline metal detektörünü, kazmayı, küreği alıp ormana dalanlardan mutlu olmayanlar da var.
Şehir sakinlerinin bildiri kümelerinde dolaşan bir fotoğrafta, bir adamın yarı beline kadar toprağa gömülü halde hafriyat yaptığı görülüyor.
HAZİNE ARARKEN BOMBA BULMAK DA VAR
Ne var ki Hollandalıların aklını başından alan, dünya basınında da manşetlere taşınan bu gizemli hazinenin hâlâ Sonder’in haritasında işaret edilen yerde olup olmadığı ise belirli değil.
Komşu kasabada yaşayan ve Ommeren’de bulunan lokal müzede çalışan tarihçi Joke Honders, The New York Times’a yaptığı açıklamada, “Ben bundan şüpheliyim” dedi.
Bir tarih atlasının ve elle çizilmiş olan haritanın yardımıyla hazinenin gerçek yerini tespit ettiğini de tez eden Honders, “Bildiğim kadarıyla şimdi orayı kazan olmadı. Size de söylemeyeceğim” diye konuştu.
Birilerinin bulması durumunda hazineye ne olacağı muhakkak değil. Honders, “Ben bulursam içindeki kıymetli eşyaları saklamayı düşünmüyorum. Bunların hepsi çalıntı eşyalar. Bu kesimlere yüklenmiş çok fazla olumsuzluk var” tabirlerini kullandı.
YouTube kanalında Hollanda’nın dört bir yanında bulduğu kıymetli eşyaları takipçileriyle paylaşan amatör define avcısı Sebastiaan Hoogenberg ise bölgede hazine aramanın tehlikeli olabileceğini söyledi. Çünkü toprak altında İkinci Dünya Savaşı’ndan kalma patlamamış bombalar bulunuyor.
Ommeren Belediyesi’nin internet sitesinde define avcıları bölgeden uzak durmaları konusunda uyarılıyor. Çünkü mahallî yasalar gereği yerinde hazine aramak yasak.
Belediye sözcüsü Birgit van Aken-Quint, haritanın kamuoyuyla paylaşılmasının akabinde birçok kişinin kendilerini arayarak “Hazinenin tam yerini biliyorum. Para karşılığı açıklarım” dediğini söyledi. Van Aken-Quint, ortadan geçen birkaç haftada ilginin kısmen azaldığını, bununla birlikte 5 kişinin hazineyi aramak için resmi müsaade müracaatında bulunduğunu belirtti.
Ommeren daha evvel de bu türlü bir arkeolojik heyecan yaşamıştı. 2016 yılında üç hazine avcısı, içinden Roma İmparatorluğu periyoduna ilişkin 31 altın sikke çıkan bir sandık bulmuştu.
DÖRT KEZ ARAMA YAPILDI, DÖRDÜ DE BOŞ ÇIKTI
Hollanda Ulusal Arşivleri’ndeki evraklara nazaran, hazineyle ilgili dedikodular birinci olarak 1946 yılında Almanya’da görevlendirilmiş Hollanda askerleri ortasında yayılmaya başladı. Çalınan varlıkların bulunması ve sahiplerine iadesinden sorumlu bir kurum, Aralık 1946’da sandıklara dair bir istihbarat alında bölgede resmî aramalar yapıldı.
Ocak 1947’deki birinci arama, toprağın donuk olması nedeniyle fiyaskoyla sonuçlandı. Birkaç hafta sonraki ikinci aramada da metal detektörünün bozuk olması sebebiyle bir yere varılamadı. 1947’nin yaz aylarında yapılan üçüncü arama için haritayı çizen Sonder, Almanya’dan Hollanda’ya götürüldü ve hazinenin yerini göstermesi istendi. Fakat tekrar bir şey bulunamadı.
Dördüncü ve son deneme Ağustos 1947’de gerçekleştirildi. Yeniden eli boş dönen yetkililer, hazinenin gömüldüğü noktada bulunmadığı sonucuna vardı.
Ommeren sakinleri ise daha evvel hazineye dair hiçbir şey duymadıklarını söylüyor. Tammes, “Bizim için tam bir sürpriz oldu. Bu kıssa burada hiç bilinmez” sözlerini kullandı.
Koleksiyonunda yüzlerce harita bulunan Hollanda Ulusal Arşivleri’nin araştırmacılarından Annet Waalkens de “Biz de bu haritaya büsbütün tesadüf yapıtı denk geldik. Haritayı görünce kendi hazinemizi bulmuş olduk. Sararmakta olan o hoş kâğıdı görmek insanı duygulandırıyor” dedi.
Annet Waalkens
BELKİ DE GÖMEN ASKERLER GELİP GERİ ALDI
Bütün her şeyin Sonder’in uydurması olması da mümkün elbette lakin aramaları yönetim eden dokümanlar Hollandalı yetkililerin hazinenin gerçek olduğuna inandığını gösteriyor.
Tabii öteki ihtimaller de var. Bunlardan biri 1947’de yapılan aramalardan birinde hazinenin bulunmuş ve bunun daha üst makamlardan gizlenmiş olması.
Üçüncü ve birçok bireye nazaran en güçlü ihtimal ise hazineyi gömen Nazi askerlerinin bir noktada sessiz sedasız geri dönüp sandıkları topraktan çıkarmış olmaları.
Bu senaryoların hiçbiri kanıtlanmış değil. Dahası Sonder’in şu an hayatta olup olmadığı da bilinmiyor.
Diğer yandan HAZİNE heyecanına hiç katılmayanlar da var. 54 yıldır Ommeren’de birebir meskende yaşadığını söyleyen 76 yaşındaki Dicky Briene onlardan biri. Briene, kürekli ve metal detektörlü kimseyi görmediğini belirtti ve ekledi: “Bence bu iş fos çıkacak. Hiçbir şey bulamayacaklar.”
The New York Times’ın “Nazi Soldiers Buried a Treasure. Nearly 80 Years Later, the Search Goes On.” başlıklı haberinden derlenmiştir.