Prof. Dr. Sözbilir, AA muhabirine, Elazığ Fırat Üniversitesi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi ve Afyon Kocatepe Üniversitesi, AFAD ve TÜBİTAK gruplarıyla 6 ve 20 Şubat’ta yaşanan sarsıntıların akabinde bölgede çalışma yaptıklarını hatırlattı.
Depremin çabucak akabinde alandan data topladıklarını tabir eden Sözbilir, birinci günden itibaren de yaptıkları gözlemlerde fay sınırlarını incelediklerini lisana getirdi.
Yaşanan üç büyük zelzelede 7 fay modülünün kırıldığını tespit ettiklerini aktaran Sözbilir, “7,7 büyüklüğündeki birinci sarsıntıda Narlı Fayı ismi verilen bir fay ile birlikte kırılmalar gerçekleşiyor ve Amanos-Pazarcık ile Erkenek üzere segmentler kırılıyor. Dokuz saat sonra ise daha kuzeyde Çardak ve Doğanşehir fayları kırılıyor ve 7,6 büyüklüğündeki zelzelesi üretiyor. En son 20 Şubat’ta ise 6,4 büyüklüğündeki zelzele ile Antakya Fayı çalışmış oldu. Kahramanmaraş merkezli zelzelelerde 15 günde 7 fayın kırılmasının dünyada pek gözlenen bir durum değil. Tahminen bir birinci olarak kıymetlendirilebilir. Bu formda baktığımızda son 500 yıldaki en büyük sarsıntı olduğunu söyleyebiliyoruz.” diye konuştu.
Türkiye’deki 485 fayın kıymetli bir kısmının Kuzey Anadolu Fayı ve Doğu Anadolu Fayı ile Batı Anadolu’da yer aldığına işaret eden Sözbilir, geri kalan kısmının ise dağılmış durumda olduğunu belirtti.
“FAYLARIN NE VAKİT KIRILACAĞIYLA İLGİLİ BİLGİ TOPLAMAK İÇİN GEÇMİŞİNİ ARAŞTIRIYORUZ”
Şu ana kadar kelam konusu 485 faydan yalnızca 200’ünün kesilip inceleme ve araştırma yapılabildiğine işaret eden Prof. Dr. Sözbilir, şöyle konuştu:
“Bizim jeolojideki tabirimizle alanda at kuyruğuna benzeri bir saçaklanma gözlenir. Bu tansiyon bu faylara dağıtılıyor. Biz gelecekte bu fayların ne vakit kırılacağıyla ilgili bilgi toplamak için geçmişini araştırıyoruz. Fayın üzerinde geçmiş periyotta ürettiği zelzeleyle ilgili bilgi almak için hendek açıyoruz. Hendeğin içinde geçmiş zelzeleleri görebiliyoruz. Böylece geçmişte kaç zelzele olmuş, hangi aralıklarda olmuş, en son sarsıntı ne vakit olmuş bunlara bakabiliyoruz.”
Deprem bölgesinde şimdiye kadar iki fay üzerinde “paleosismoloji” (depremler oluştuktan çok sonra eski zelzele izlerinin araştırılması) çalışması yapıldığını söyleyen Sözbilir, “Pazarcık ve Amanos segmentinde… Bu iki fay üzerinde elde edilen datalar, yaklaşık 500 yıldır bu fayların kırılmadığı tarafındaydı. Kırılma aralığının da 500 yıl olduğu ve kırılma vaktinin geldiği tarafında bilim insanları aslında daima açıklamalar yapıyordu.” dedi.
“ÇOK SEGMENTLİ KIRILMAYI HİÇBİR BİLİM İNSANI ÖNGÖREMEDİ”
Faylardaki kırılmanın yalnızca Maraş’ı etkileyeceğinin düşünüldüğünü söz eden Sözbilir, şöyle devam etti:
“Ancak 7 tane fay kırıldı. Artık o geri kalan faylarla ilgili neden bilgimiz yoktu? Zira, daha hendek çalışması yapılmamıştı. Bugün Türkiye’de 485 faydan yalnızca 200 civarındakine kesilip bakılabildi. 285 fayın daha kesilmesi gerekiyor. Biz Türkiye olarak sismik tehlikenin neresindeyiz? Riskimiz ne kadar ? Sorusunun cevabı bu faylara bakıldıktan sonra ortaya çıkacak. Geri kalan 5 fay incelenmiş olsaydı, tahminen de Çardak ve Doğanşehir, Narlı, Antakya fayında bu hendek tabanlı paleosismoloji çalışmasını yapabilseydik bunların da 500 yıldır kırılmadığı ortaya çıkacaktı. Bu yüzden çok segmentli kırılmayı hiçbir bilim insanı öngöremedi.”
Şu anda aktivitesi ortaya çıkması beklenen 285 fayın olduğunu anlatan Sözbilir, bunlar üzerinde en kısa vakitte incelenme ve araştırma yapılması gerektiğini vurguladı.
Prof. Dr. Sözbilir, merkez üssü Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçeleri olan ve 11 ili etkileyen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki sarsıntıların akabinde birtakım noktaların 7 metreye kadar kalıcı olarak yer değiştirdiğini kaydetti.