İsrail’de hükümetin kurulması için 120 sandalyeli parlamentoda 61 milletvekilinin onayı gerekiyor. Bu sayı da ülkedeki siyasi partilerden rastgele birinin tek başına sağlayamadığı bir sayı olarak bedellendiriliyor.
Netanyahu kilit isim
Ülkedeki son seçimde olduğu üzere 1 Kasım’daki seçimlerde de yine iktidara dönmek isteyen sağcı Likud Partisi önderi ve eski Başbakan Benyamin Netanyahu‘nun ismi kilit öge olarak ön plana çıkıyor. Seçim Lübnan’daki Hizbullah örgütüyle karşılıklı tehditlerin yanı sıra işgal altındaki Batı Şeria’da “güvenlik” konusunda tansiyonun yükseldiği bir periyoda denk geliyor.
Ülkede kızışarak devam eden seçim kampanyalarında İsrailli rakiplerin lisanlarından düşürmediği öteki bir husus da İran’ın nükleer programı. Lakin ABD’nin, İran nükleer muahedesini gelecek ay gerçekleşecek kongredeki orta seçimler sonrasına ertelemesiyle bu bahis İsrail’de gündemin öne çıkan başlıkları ortasından çıkmış görünüyor.
Seçimlerin tekrarlanmamasının teminatı
Kudüs İbrani Üniversitesi Siyaset Bilimi Profesörü Jonathan Freeman, yaptığı değerlendirmede, “Kanaatimce ülkede konuşulan en temel mevzu, 1 Kasım seçimlerinden sonra yeni bir seçime gitmemektir” dedi.
Adaylardan ‘istikrar’ vaadi
Bu nedenle de İsrailli siyasalların seçim kampanyalarında sık sık “Bana oy verirseniz daha istikrarlı bir hükümet kurarım ve yeni bir seçim olmayacak” vaatlerini dillendirdiklerini aktaran Freeman, “Dolayısıyla seçimlerin temel noktasında, kimin istikrarlı bir hükümeti kurmaya muktedir olacağı ve yakın vakitte seçimlerin tekrarlanmasını önleyeceği sözkonusu” diye konuştu.
Hayat pahalılığı unsuru
İsrailli seçmenlerin siyasi partilerin artırımların önüne geçmeye yönelik programlarını önemsediğine işaret eden Freeman, hayat şartları ve fiyat artışlarının seçimlerde değerli bir öge olduğu ve bu artışların da Covid-19 salgını ve Ukrayna krizinin tesirlerinden kaynaklandığına değindi.
Yaklaşık bir ay sonra sandığa gidecek seçmenin, “Fiyat artışlarının önüne geçebilecek hükümeti” kimin kurabileceği sorusunu ön planda tuttuğuna dikkati çeken Freeman, “Dolayısıyla seçmen için değerli sorulardan biri, hayat şartlarını güzelleştirecek daha yeterli iktisat ajandasına sahip adayın kim olduğu sorusudur” sözlerini kullandı.
Seçimin istikametini Netanyahu belirleyecek
Likud Partisi önderi Binyamin Netanyahu’nun mümkün koalisyonunda Şas, Dini Siyonizm ve Birleşik Tevrat Yahudiliği partileri yer alacaklarını duyurmuştu. Buna karşı mevcut hükümeti oluşturan siyasi partiler ise Netanyahu liderliğinde kurulacak rastgele bir hükümette yer almayacaklarını açıklamıştı.
Sağcı Likud Partisi önderi Netanyahu’nun seçimenlerin tarafını belirlemenin kıymetli ögelerinden biri olduğunu söyleyen Freeman, “Seçmenlerin adaylara yönelttiği sorulardan biri de ‘Netanyahu ile birebir kabinede yer alacak mısın?’ sorusudur. Siyasi partilerin çabucak hemen tümü Netanyahu’yla ilgili yaklaşımlarını duyurdu” dedi.
Netanyahu’yu başbakanlıktan edecek en güçlü alternatif siyasi partinin de seçmen tarafından göz önünde bulundurulduğuna işaret eden Freeman, bu sebeple de kimi siyasi partilerin kampanyalarını, kendilerinin seçimlerde galip gelmesiyle Netanyahu’nun olmayacağı bir hükümetin kurulacağı üzerine yürüttüğünü aktardı.
İsrail’de yapılan anketlere nazaran, Netanyahu’nun başını çektiği sağ blok, hükümeti kurmak için gerekli sandalye sayısının gerisinde kalıyor. Anketler, 1 Kasım’daki seçimlerde Netanyahu liderliğindeki blokun, 59-61 milletvekili ortasında kalacağı, mevcut hükümeti oluşturan partilerin ise 55-57 vekil çıkarabileceğini gösteriyor.
‘Güvenlik konusu’
Bir aydan az kalan genel seçimin Batı Şeria’da güvenlik konusunda tansiyonun yüksek olduğu bir periyoda denk geldiğini hatırlatan Freeman, şu değerlendirmelerde bulundu: “Güvenlik durumu, Filistin topraklarıyla ilgili olsun yahut Lübnan’daki tehditlerle ilgili olsun nitekim kıymetli bir sorun. Bunun da kesinlikle seçimlerin üzerinde tesiri olacaktır. Güvenlik durumu sıkıntı olduğu için bu alandaki gelişmeler, İsrailliler ortasında birlik sağlıyor.”
Seçmenin yüzde 25’i farklı partileri deneme eğiliminde
İsrail Demokrasi Enstitüsü tarafından hazırlanan rapora nazaran, İsrailli seçmenin yarısı, evvelki seçimlerdeki partilerine oy verirken, yüzde 25’i farklı partilere verme eğiliminde, geriye kalan yüzde 25’i ise kararsız durumda. Seçmen oylarının rengini belirleyen en tesirli ögenin iktisat olduğuna işaret edilen raporda, Likud Partisi’nin dışındaki siyasi partilerin önderlerinin dikkate alınmadığı argüman edildi.
İsrail’de 1 Kasım’da gerçekleşecek genel seçimlerde 40 farklı aday listesi yarışacak olsa da bunlardan yaklaşık 11-12’sinin Meclis’e girmesi bekleniyor.