Türkiye’nin de yer aldığı Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (ECO) tarafından 2023 yılının turizm başşehri seçilen İran’ın Erdebil eyaletinde ülkede göçebe olarak hayatlarını sürdürenler tarafından “Uluslararası Göçebe Festivali” düzenlendi. Erdebil’e bağlı Parsabad-Mugan kentinde bulunan Mugan Ovası’ndaki şenliğe İran Kültürel Miras, Turizm ve El Sanatları Bakanı İzzetullah Zergami, ECO Genel Sekreteri Hüsrev Nazıri, ECO üye ülke büyükelçileri ile ülke temsilcileri ve Erdebil Eyalet Valisi Hamid Amoli katıldı. Şenliğe Mugan Ovası’ndaki Türk göçebeler konut sahipliği yaparken, başka bir göçmen Türk topluluğu olan Kaşkay Türkleri ile Kürdistan, Huzistan, Loristan, Kohgiluyeh ve Boyar Ahmed bölgelerinde yaşayan Arap ve Kürt göçebe aşiretleri de katıldı.
YÖRESEL YEMEKLER VE DEVELER İLGİ ÇEKTİ
İran’daki en büyük göçebe topluluğunu oluşturan Türkler, Orta Asya’daki konargöçer hayatlarıyla elde ettiklerini, yaylalara göç etme geleneklerini şenlikte tanıttı. Şenlik kapsamında göçebelere ilişkin yöresel yemekler ve klâsik el sanatları eserleri sergilendi. İranlıların ağır ilgi gösterdiği şenlikte göçebeler hünerlerini tanıtırken, Türkmen atları ile Erdebil eyaletinin Moğan bölgesine has develer de büyük ilgi topladı.
Festivale İran’ın Kürdistan eyaletinden katılan ve el dokuması halı ile kilimlerini sergileyen Kürt göçmen Mehrnuş Khamoshi, konargöçer yaşantılarını kuşaktan nesile aktardıklarını söyledi. Kendi el dokuması olan kilimi tanıtan Khamoshi, “Bu kilim üzerindeki semboller göçü ve hareketi temsil ediyor. Dokunan her kilimin üzerine kalıcı olması için emsal nakışları işleriz” tabirlerini kullandı.
Koyun yününden yapılan boz çadırın içerisinde yaşayan Erdebil eyaletinin Mugan Türkü olan Fatma Gahramani, kendisini bildi bileli göçebe olduklarını ve konutlarını sırtlarında taşıdıklarını belirterek, “Biz koyun yününden yapılan bu çadırlara alaçık diyoruz. Her vakit dışarıda hareket halindeyiz ve yaylalara giderek bu çadırlarda kalıyoruz” dedi.
HİÇ KOLAY DEĞİL
Konargöçer yaşayan ve boz çadırını meskeni olarak gören Zehra Gahramani ise Erdebil eyaletinin Moğan bölgesinde göçebe yaşadıklarını, hayvancılıktan geçimlerini sağladıklarını söyledi. Gahramani, “Erdebil’in Mişkin üstü bizim yayla alanımız. Alaçıklarımızı, çadırlarımızı o bölgeye kurarız. Koyun sağarız, peynir ve tereyağı yaparız” formunda konuştu. Konargöçer yaşamanın hiç kolay olmadığını, gençlerin işsiz olduğunu ve göçebeler için gerekli devlet takviyesini alamadıklarını belirten Gahramani, “Eskilerin tabiri ile yememiş kaz eti bilmiyor lezzetini. Şimdiki gençler çadırlarda 1 ay yaşasınlar da neler çektiğimizi görsünler. Yaz ve kış her vakit çadırlardayız. Gençlerimiz ise işsiz ve çalışamıyor. İstediğimiz dayanağı de alamıyoruz” sözlerini kullandı.
Festivale İran’ın güneyinde yer alan Huzistan eyaletinden katılan ve Bahtiyari göçmenlerinden olan Hamid Banderi, başka göçebe aşiret ve topluluklar ile şenlikte bir ortaya gelmekten memnun olduğunu ve yöresel el sanatları ile eserlerini tanıtmaya geldiklerini söyledi. Göçebe yaşama alışmanın kolay olmadığını ve zorlukları olduğunu belirten Banderi, “Bugün kimse göçebe yaşamaya kendisini alıştıramaz. Lakin cetlerimiz bu halde yaşadı. Sahiden zorlukları var. Her vakit göç halindeyiz. Kendi ürettiklerimizi satarak elde ettiğimiz yarar ile yaşamak bu pahalılıkta kâfi değil” formunda konuştu.
Kış aylarında “kışlak” olarak isimlendirilen bölgelerden ayrılan göçebeler, pak havası, doğal su kaynakları ve yeşilliği bol olan bölgelere göç ediyorlar.