Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), geçen yılın son çeyreği ile 2022’ye ait Gayri Safi Yurt İçi Hasıla bilgilerini açıkladı. Buna nazaran, Türkiye iktisadı, geçen yıl yüzde 5,6 büyürken, beklentilerin üzerinde gelen 2022’nin son çeyreğinde ise büyüme yüzde 3,5 oldu. Üretim, yatırım, istihdamı ve ihracatı önceleyen Türkiye iktisat modeli sayesinde yakalanan yüzde 5,6’lık büyümeye hizmet, ihracat, iç tüketim, finans, sanayi ve gayrimenkul bölümleri güçlü katkı verdi. Orta Vadeli Program (OVP) gayesi olan yüzde 5’in üzerinde gelen büyüme, memleketler arası kuruluşların da iddialarını aştı. Bu ortada; GSYH datalarında revizyon yapıldı. 2022’nin birinci çeyrek büyüme verisi yüzde 7,6’ya, ikinci çeyrek büyüme verisi yüzde 7,8’e, üçüncü çeyrek büyüme verisi yüzde 4’e revize edildi.
Üretim metoduyla GSYH kestirimi, geçen yılın 4’üncü çeyreğinde cari fiyatlarla yüzde 106,2 artarak 4 trilyon 800 milyar 717 milyon lira (262 milyar 669 milyon dolar) olarak gerçekleşti. Hizmet, Finans, sanayi ve gayrimenkul bölümlerinin güçlü katkısıyla Gayri Safi Yurt İçi Hasıla geçen yılın tamamında 15 trilyon liraya (905,5 milyar dolar) çıktı. Kişi başına gelir, 176 bin 589 TL (10 bin 655 dolar) oldu.
Gayri Safi Yurt İçi Hasılayı (GSYH)yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2022’de finans ve sigorta faaliyetleri toplam katma kıymeti %21,8, hizmet faaliyetleri %11,7, mesleksel, idari ve dayanak hizmet faaliyetleri %9,9, bilgi ve bağlantı faaliyetleri %8,7, başka hizmet faaliyetleri %5,8, kamu idaresi, eğitim, insan sıhhati ve toplumsal hizmet faaliyetleri %4,8, gayrimenkul faaliyetleri %4,3, sanayi %3,3 ve tarım bölümü %0,6 arttı. İnşaat bölümü ise %8,4 azaldı.
Hane halkı en son tüketim harcamaları 2022’de bir evvelki yıla nazaran yüzde 19,7 arttı ve GSYH içindeki hissesi yüzde 57,5 oldu. Devletin en son tüketim harcamaları yüzde 9, gayrisafi sabit sermaye oluşumu da yüzde 2,6 arttı. Geçen yıl mal ve hizmet ihracatı yüzde 9,1, ithalatı yüzde 7,9 artışla büyümeyi destekledi. İş gücü ödemeleri % 82,7’ye çıktı.
Şekib Avdagiç
İstanbul Ticaret Odası İdare Heyeti Lideri Şekib Avdagiç, toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “Türkiye iktisadı 2022 yılını yüzde 5,6 büyüme ile tamamladı. Yılın tamamında büyümenin iki ana destekçisi ‘iç tüketim’ ve ‘ihracat’ oldu. 2023’te iş dünyası olarak yaşadığımız felaketin yaralarını sarmak ve iktisadımızı büyütmeye devam etmek için var gücümüzle çalışacağız” tabirlerine yer verdi. Ankara Ticaret Odası (ATO) İdare Heyeti Lideri Gürsel Baran da zelzelenin iktisada tesirini hudutlu tutabilmek için üretim ve ihracata odaklanılması gerektiğini belirtti. Ankara Sanayi Odası (ASO) Lideri Seyit Ardıç ise yıl genelinde inşaat dışında tüm ana dalların büyümeye olumlu tarafta katkı sağladığına işaret etti.
Mahmut Asmalı
Müstakil Endüstrici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Genel Lideri Mahmut Asmalı, olumlu büyüme eğiliminin üst üste 10’uncu çeyrekte sürdüğünü belirterek, “G20 ülkeleri içerisinde Suudi Arabistan’ın akabinde 2’nci sırada yer alan Türkiye; tıpkı periyotta yüzde 4 büyüyen İngiltere, yüzde 3 büyüyen Çin ve yüzde 2,1 büyüyen ABD üzere ekonomileri geride bırakmayı başarmıştır” dedi. Rusya-Ukrayna savaşı sonrasında şimdi toparlanma evresindeki global ekonomik konjonktüre karşın sağlanan muvaffakiyetin Türkiye iktisadının direnç gücünü tekrar teyit ettiğini vurgulayan Asmalı, “Söz konusu direncin, asrın en büyük felaketi olan 6 Şubat Kahramanmaraş zelzelesiyle sekteye uğrayan ekonomik aktiviteye rağmen 2023 yılında da devam edeceğine olan inancımız tamdır” dedi.
Anadolu Aslanları İş Adamları Derneği (ASKON) Genel Lideri Orhan Aydın, çok çetin bir yılın akabinde gelen yüzde 5,6’lık büyümenin bir muvaffakiyet olduğunun altını çizdi. Aydın, şöyle devam etti: “Rusya-Ukrayna Savaşı, güç fiyatlarının tavan yapması, ham unsura erişim zorluğu, TL’nin paha kaybı, pandemi sonrası değişen piyasalar, öngörülerdeki belirsizlikler üzere tüm aksiliklerin olduğu bir devirde hizmetler kesimi ve sanayi tarafımızla hizmet ederek ve üreterek büyüdük. 2023’te ayağımızı yorganımıza nazaran uzatarak, üretim odaklı, sürekli dinamik siyasetler üreterek yol almalıyız. Büyümeyi sürdürülebilir kılmak istiyorsak yatırım ve üretimden asla taviz vermemeliyiz.”