>> 53 yaşındaki Gisela Uysal, Süleyman Karaaslan tarafından öldürüldü. Uysal’ın Karaaslan tarafından tehdit edildiği ortaya çıktı.
>> Denizli’de Hülya Er isimli bayan iki kere uzaklaştırma kararı aldırdığı erkek tarafından katledildi.
>> Ankara’da P.C. isimli bayan hakkında uzaklaştırma kararı bulunan M.E tarafından ağır yaralandı. Bayanın hayati tehlikesi sürüyor.
>> Aksaray’da 15 yaşındaki Melike Arıbaş Muhammet Kılıç isimli erkek tarafından öldürüldü. Çocuğun daha evvel tehdit edildiği şikayetçi olmasına karşın hiçbir tedbir alınmadığı ortaya çıktı.
Son günlerde meydana gelen ve medyaya yansıyan cinayetlerden yalnızca birkaçı… Bayana, çocuğa, güçlü olanın kendisinden ‘güçsüz’ olarak konumlandırdığına yönelik bir şiddet sarmalının içindeyiz. Her gün yeni bir bayan cinayetiyle uyanıyoruz. Devlet, bayan cinayetlerine dair dataları gizlerken bayan örgütlerine nazaran bu yılın birinci 11 yılında öldürülen bayan sayısı 350’ye dayandı .
‘Kendinden olmayana müdahaleden çekinmiyor’
İktidarın bayan düşmanı siyasetleri ve cezasızlık cinayetleri artıran ögelerden olsa da Leipzig Üniversitesi Çoklu Sekülerlikler Araştırma Programı’ndan Dr. Nil Mutluer’e nazaran bu buzdağının yalnızca görünen kısmı. Sistemin ‘kendisinden’ güçsüz olarak gördüğüne şiddet uygulamaktan çekinmediğinin altını çizen Dr. Mutluer, “Biz bugün kendisine daha fazla kaynak yaratmak için hayatı tüketen sistemin şiddeti ile karşı karşıyayız. Bu sistem kendinden olmayanın, güçsüz olarak algıladığının ve ötekileştirdiğinin ömrüne yahut hayat alanına müdahale etmekten çekinmiyor. Bayanlar, LGBTİQ+’lar, çocuklar ve tıpkı vakitte hâkim pozisyonun ötekisi inançsal, etnik ve sınıfsal kümeler yüzyıllardır süregelen normalleştirilmiş ataerkil sistemin ikinci sınıf insanları olarak görülüyor. Hal bu türlü olunca, bu bölümler şiddetin fizikî, ruhsal, ekonomik, cinsel taraflarıyla her an karşılaşıyorlar” diyor.
Leipzig Üniversitesi Çoklu Sekülerlikler Araştırma Programı’ndan Dr. Nil Mutluer.
‘Sessiz siyasetlerle şiddet normalleştirildi’
Mutluer, şiddetin nasıl adım adım normalleştirildiğini, şu sözlerle anlatıyor:
“Erkek hükümran, bayanı ikinci sınıf gören yaklaşım ve normalleştirilmiş şiddet Türkiye coğrafyasında her daim var oldu. Bayanları intihara sürükleyen bekaret denetimleri, Uygar Kanun’da erkeğin ‘evin reisi’ kabul edilmesi yahut Ceza Kanunu’nda ‘namus’un erkeğin bayanı öldürmesinde hafifletici sebep olması üzere uygulamalar idarelerin 2000’lere kadar olan cinsiyetçi siyasetlerinin sessiz fakat, tesirli örneklerinden kimileri. Bu siyasetler, 1980’lerden itibaren feminist gayretle değişti.”
Şiddetin ülke ve dünyadaki siyasi, toplumsal, ekonomik, ekolojik ve kültürel siyasetlerle alakalı olduğunu söz eden Dr. Mutluer, şunları aktarıyor: “Neoliberal erkek hükümran nizamda şiddetin öğrenilmesi, hayata geçmesi ve devamlılığı bir ‘normalleştirme’ süreciyle sağlanıyor. Devlet tarafından yurttaşlarına uygulanan şiddetle, ailenin bilhassa güçlü erkek yahut erkek hükümran telaffuzla işbirliği yapan fertleri tarafından bir başkasına işlenen şiddet ortasında hiç de küçümsenemeyecek bir bağ var. Emsal biçimde şirketlerin tabiat, kültür ve hayat alanlarına ve onların varlığını savunanlara karşı yürüttüğü şiddet de bu ilginin kıymetli bir kesimi. Zira, araç olan şiddet temelinde devlet, şirket yahut aile ‘babası’nın tahakküm anlayışının kıymetli bir yansıması. Bu süreç, milliyetçilik, kalkınmacı endüstriyel neoliberal siyasetler üzere erkek hükümran ideolojilerin telaffuzuyla şekilleniyor. Sürecin aktörleri olan farklı cinsel yönelimlerden bayan ve erkekler iktidara olan yakınlıklarıyla bu söylemi ya benimsiyorlar ya da söyleme direniyorlar.”
Siyasilerin ve medyanın dili
Mutluer’e nazaran 2010’lardan itibaren bayanın varlığı siyasilerce ‘aile’ ve ‘bakım’ hizmeti ile konumlandırıldı. Şiddetin normalleştirilmesinde siyasetin ve medyanın tesirine değinen Mutluer, kelamlarını şöyle sonlandırıyor: “Özellikle 2010’lardan itibaren devletin sessiz cinsiyetçi siyasetleri yerini siyasette ve medyada bayanın cinselliğinin ve anne rolünün hiç olmadığı kadar çok vurgulandığı bir hale soktu. Kıyafeti yahut davranışları mazeret edilerek ‘ahlak’ kisvesi altında tecavüze uğramak normalleştirildi. Ana-akım medya bayana yönelik şiddet, silah, hukuk dışı adalet arama yollarını istikrarlı bir biçimde servis ediyor. Feminist, LGBTİQ+’lar ve demokrasi ve barış gayreti veren hareketler cinsiyetçi şiddetle uğraş yol ve metotlarını daima vurguluyorlar. Toplumda olağanlaşan cinsiyetçi şiddetle çabayı, eşitlikçi ve özgürlükçü bir siyaset anlayışının devletin siyasetleriyle desteklenmesi yoluyla benimsenmesi ve kurumsallaşması sağlayacaktır. Buna da lakin bugün iktidarda olan ve kurumlara sirayet ettişmiş zihniyetin değiştirilmesiyle başlanabilir.”
Nefret telaffuzları: Ne dediler?
AKP, iktidarda bulunduğu 20 yıl boyunca bayan düşmanı telaffuzlarından bir sefer olsun vazgeçmedi. Partiye mensup siyasetçilerin telaffuzları bayana yönelik bakış açılarını ortaya koydu. Siyasetçilerin cinsiyetçi ya da nefret söylemi olarak reaksiyon gören birtakım cümleleri şöyle:
Devlet Bakanı Mehmet Şimşek: “Kadınlar iş aradığı için işsizlik artıyor” (20 Mart 2009)
Tayyip Erdoğan: “Yalnız bırakılan ya davulcuya ya zurnacıya.” (20 Temmuz 2009) / “O bayan, kız mıdır bayan mıdır?” (4 Haziran 2011) / “Kadın ile erkeği eşit pozisyona getiremezsiniz, o fıtrata terstir” (24 Kasım 2014)
Eski Ankara Büyükşehir Belediyesi Lideri Melih Gökçek: “Kadın ahlaklı olsun kürtaj yaptırmak zorunda kalmasın. Anası tecavüze uğruyorsa neden çocuk ölsün? Anası ölsün” (2 Haziran 2012)
Eski Başbakan Yardımcısı ve Hükümet Sözcüsü Bülent Arınç: “Kadınsa iffetli olacak. Bayan herkes içerisinde kahkaha atmayacak” (28 Temmuz 2014)
Eski Sıhhat Bakanı Mehmet Müezzinoğlu: “Annelerin, annelik mesleğinin dışında bir öteki mesleği merkeze almamaları gerekir” (1 Ocak 2015)