Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi ve Afet İdaresi Uzmanı Doç. Dr. Bülent Özmen, son 10 yıllık datalara nazaran 2022’nin sarsıntı aktivitesi en düşük yıl olduğunun görüldüğünü, geçen yıl 5 ve 5’ten büyük sarsıntı sayısının 15 olarak kayıtlara geçtiğini açıkladı.
Anadolu Ajansı’nın haberine nazaran; Özmen, geçen yıl dünyada ve Türkiye’de yaşanan zelzele hareketliliğine, sarsıntılardaki can kayıplarına ait bilgi verdi.
Türkiye ve yakın civarında meydana gelen sarsıntıların Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı (AFAD) tarafından işletilen bin 143 sarsıntı kayıt istasyonuyla gece ve gündüz 24 saat takip edilerek kayıt altına alındığını belirten Özmen, sarsıntının büyüklüğü, oluş vakti, yeri, derinliği, enlemi, boylamı üzere parametrelerin bu biçimde belirlendiğini tabir etti.
Depremlerin vakit ve yerdeki değişim özelliklerinin istatistik yollarla incelendiğini lisana getiren Özmen, bu bilgilerden yararlanılarak muhtemel zelzelelerin büyüklüklerinin, yaşanma olasılıklarının iddia edildiğini ve Türkiye’nin sarsıntı risk azaltma çalışmalarına katkı verilmeye çalışıldığını vurguladı.
‘2022’DE 5 VE 5’TEN BÜYÜK 15 ZELZELE OLDU’
Geçen yıl Türkiye ve yakın civarında 20 bin 277 zelzele olduğunun görüldüğünü kaydeden Özmen, “Son 10 yıllık sarsıntı datalarına baktığımız vakit 2022 yılının zelzele aktivitesi en düşük yıl olduğu görülmektedir. Genel olarak ülkemizde 5 ve 5’ten büyük zelzeleler hasara ve can kaybına neden olabilmektedir. 5 ve 5’ten büyük sarsıntı sayısı 15 olarak kayıtlara geçmiştir. Yani ülkemiz 2022 yılında yaklaşık olarak üç haftada bir, 5 ve daha büyük bir zelzeleyle sarsılmıştı.” sözünü kullandı.
‘6’DAN BÜYÜK TEK SARSINTI KIBRIS AÇIKLARINDA MEYDANA GELDİ’
Doç. Dr. Özmen, AFAD datalarına nazaran, 2022 başından bugüne kadar geçen mühlet içinde 6’dan büyük tek zelzelenin 11 Ocak 2022’de saat 04.07’de 6,4 büyüklüğünde meydana gelen Kıbrıs açıklarındaki sarsıntı olduğunu söyledi.
Bülent Özmen, bu sarsıntıda 3 kişinin hayatını kaybettiğini, 1 kişinin yaralandığını, Türkiye’de ise rastgele bir can kaybı ve hasar meydana gelmediğini belirtti.
EN FAZLA CAN KAYBI GÖLYAKA SARSINTISINDA YAŞANDI
Türkiye’de geçen yıl en fazla can kaybı ve yaralanmanın, 23 Kasım 2022’de Düzce Gölyaka’daki 5,9 büyüklüğündeki zelzelede yaşandığını kaydeden Özmen, bu zelzelede 2 kişinin ömrünü yitirdiğini ve 93 kişinin yaralandığını kaydetti.
İkinci en fazla can kaybına ve yaralanmaya neden olan sarsıntının ise 4 Kasım 2022’deki 4,9 büyüklüğündeki Buca-İzmir zelzelesi olduğunu aktaran Bülent Özmen, 2 kişinin hayatını kaybettiğini ve 64 kişi yaralandığını anımsattı.
Özmen, şöyle devam etti:
“Diğer hasara neden olan sarsıntıları de hesaba kattığımızda 2022’de ülkemizde zelzele nedeniyle toplamda 4 kişinin hayatını yitirdiği ve 162 kişinin yaralandığı görülmüştür. Türkiye için son 122 yıllık zelzele istatistiğine baktığımızda ise ortalama her 6 yılda bir sefer 7 ve daha büyük bir sarsıntı meydana geldiği görülmektedir. Son 23 yıllık vakit içinde 17 Ağustos 1999 tarihinde 7,4 büyüklüğünde Marmara zelzelesi, 12 Kasım 1999 tarihinde 7,2 büyüklüğünde Kaynaşlı Düzce sarsıntısı ve 23 Ekim 2011 tarihinde 7,2 büyüklüğünde Erciş-Van zelzelesi olmak üzere 3 kere 7’den büyük zelzele meydana geldiği görülmektedir. Ortalama olarak her 6 yılda bir 7’den büyük bir sarsıntı meydana geldiği gerçeğine baktığımızda, Erciş-Van zelzelesinden bu yana 12 yıldır büyük bir zelzele meydana gelmediği ve 7 ve daha büyük zelzelelerin sayısının ortalamanın altında kaldığı görülmektedir. Bu bilgiler de bize yerkabuğunun gerilmeye devam ettiğini büyük bir sarsıntı olma mümkünlüğünün her geçen gün arttığını göstermektedir.”
Ulusal Zelzele Strateji ve Aksiyon Planının güncellenmesi önerisi
Özmen, zelzeleye karşı alınabilecek tedbirlere ait tekliflerde bulunarak, 2004’te değerli bir Sarsıntı Şurası düzenlendiğini lakin şuranın üzerinden 19 yıl üzere uzun bir müddet geçtiğine işaret etti.
Bu vakit aralığında gerek Türkiye’de gerekse de dünyada zelzele bilimi açısından değerli gelişmeler olduğunu anımsatan Özmen, “Bu yeni gelişmeleri ve ülkemizde yapılan çalışmaları göz önüne alarak ülkemizin mevcut durumunun, meselelerin ve tahlil yollarının tekrar kıymetlendirilmesi ve sarsıntı risklerinin azaltılması konusunda yeni bir yol haritasının belirlenmesi gerekir” dedi.
2012-2023 devrini kapsayan ve bu yıl içinde müddetini tamamlayacak olan Ulusal Zelzele Strateji ve Aksiyon Planı’nın Şura’dan elde edilen bilgilerle ve 2023-2030 yıllarını kapsayacak biçimde güncellenmesinin, Türkiye’nin sarsıntı risklerinin azaltılması çalışmalarına kıymetli katkılar sunacağını vurgulayan Özmen, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Deprem risklerini azaltmaya yönelik siyasetlerin süratli bir biçimde uygulamaya konulabilmesi hedefiyle gerekli mevzuat hazırlanarak merkezi idare bütçesinden ve çeşitli süreçlere konulacak vergilerden kaynak aktarılarak sarsıntı başta olmak üzere afet risklerini azaltmaya yönelik çalışmalara finansman dayanağı sağlayacak sürdürülebilir bir zelzele fonunun oluşturulması gerekli görülmektedir. Böylelikle 2021 yılı sonu prestijiyle 81 ilimiz için hazırlanan ve her ilin kendine mahsus tehlikelerini önlemek yahut risklerini azaltmak için belirlenmiş olan gaye ve hareketlerinin gerçekleştirilebilmesi için kıymetli bir finansal kaynak bulunmuş olur.” (HABER MERKEZİ)