KKTC (İGFA) – 20 Temmuz Barış ve Özgürlük Bayramı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde 20 Temmuz 1974 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen Kıbrıs Harekâtı anısına her yıl kutlanan resmî bayramlardan biridir.
20 TEMMUZ’DA NE OLDU?
Kıbrıs Harekâtı’nın TSK kod ismi: “Atilla Harekâtı’dır.
20 Temmuz 1974’te Başbakan Bülent Ecevit’in buyruğuyla Türk Silahlı Kuvvetlerinin Kıbrıs’ta başlattığı askerî harekât. Harekâtın birinci ayağı Yunanistan Hükûmetinin takviyesiyle yapılan 15 Temmuz 1974 darbesinin akabinde düzenlendi. 14 Ağustos günü başlatılan ikinci harekâtla -Kuzey Lefkoşa da dâhil olmak üzere- adanın yüzde 37’sinin Türk denetimine geçmesiyle sonuçlandı.[ 140 bin ila 200 bin Rum, adanın kuzeyinden; 42 bin ila 65 bin Türk, adanın güneyinden göçmen oldu.
Türkiye Cumhuriyeti; harekâtın, Zürih ve Londra Antlaşması’nın 4. hususuna istinaden düzenlendiğini savunmaktadır. Ama Birleşmiş Milletler[28] ve Avrupa Kurulu bu harekâtı işgal olarak kıymetlendirmektedir.
20 Temmuz 1974 tarihinde Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulunun 353 sayılı kararında “Uluslararası güvenlik ve barış için önemli tehlikeye yol açan ve bölge üzerinde harikulâde infiale müsait bir ortam yarattığından Birleşmiş Milletler önemli bir tasa duymaktadır. Tüm devletlerin Kıbrıs Cumhuriyeti’nin toprak bütünlüğüne hürmet duyması gerekir. Yabancı askerî müdahaleye derhâl son verilmelidir.” diyerek harekâta karşı olduğunu belirtti ve ateşkese çağırdı. Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu, 11 Mayıs 1984 tarihindeki 550 sayılı kararında ise durumu “işgal” olarak niteledi.
Avrupa Kurulu Parlamentler Meclisi, 29 Temmuz 1974 tarihli 573 sayılı kararında birinci harekâtın milletlerarası antlaşmalar çerçevesinde gerçekleştiğini belirtti. Birinci harekâtın antlaşmalar çerçevesinde yasal bir müdahale olarak kıymetlendirilmesi mümkündür lakin belirli bir bölgede denetim kurulmasını sağlayan ikinci harekât bu kapsamda değerlendirilmemektedir.[36] Memleketler arası kuruluş kararlarının birçok, oluşan durumu “yasa dışı istila” olarak tanımlamaktadır.
20 TEMMUZ KKTC’DE ULUSAL BAYRAM
Ulusal bir bayram olarak kutlanan 20 Temmuz Barış ve Özgürlük Bayramı, her yıl resmî merasimlerle kutlanır.
Stadyumlarda kutlama merasimleri düzenlenir. Harekât ile ilgili oyunlar, stantlar, paneller ve konserler halka açık olarak düzenlenir. Birçok Kuzey Kıbrıs vatandaşı, kutlama hedefiyle meskenlerine Türkiye bayrağı ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bayrağı asar.
Gerçekleşen merasimlere Türkiye’den üst seviye siyasetçi ve asker iştirakleri olur. Merasimlerde ayrıyeten Kuzey Kıbrıs Cumhurbaşkanı ve Kuzey Kıbrıs Meclis Lideri hazır bulunur.
Etkinlikler, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin adaya birinci adım attığı Yavuz Çıkarma Plajı’ndaki düzenlenen merasimlerle başlar.
Boğaz Şehitliği, Lefkoşa Atatürk Anıtı ve Dr. Fazıl Küçük Anıt Mezarı’nda resmî ziyaretçiler ile anma merasimleri ve konuşmalar yapılır ve Dr. Fazıl Küçük Bulvarı’nda geçiş merasimi gerçekleşir.
