Bartın’da Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Amasra Kuruluş Müdürlüğü’ne bağlı maden ocağında dün akşam saatlerinde patlama meydana geldi. Patlamada 40 maden emekçisi hayatını kaybetti. Tüm Türkiye Zonguldak’tan gelecek hoş haberleri beklerken, gözler patlamadan iki dakikayla kurtulan 14 yıllık maden emekçisi Aydın Kalaycı’nın söylediklerine çevrildi.
Patlamanın gerçekleştiği vardiyada çalışan madencilerin mesai arkadaşı Aydın Kalaycı, gazetecilere bir toz bulutu ve patlamayla her tarafın birbirine karıştığını söyledi. En çok ocakta üretim yapan arkadaşlarının patlamadan etkilendiğini belirten Kalaycı, “Ben de 2 dakikayla kurtuldum, 2 dakika daha geride olsam ben de gidiyorum. Bizim su torbalarımız var, su torbaları basınçta perde misyonu yapıyor, sular aşağı boşalıyor. Perde vazifesi yaptığı vakit benim olduğum tarafı hiç etkilemedi” diye konuştu. Pekala madencinin kurtulmasını sağlayan su torbaları nasıl çalışıyor, ne işe yarıyor?
‘TAŞ TOZU VE SU DUVARLARI ÇOK ÖNEMLİ’
Konuyla ilgili açıklama yapan Maden Yüksek Mühendisi Ali Kahriman, “Madencilikte beklenmeyen kazaların başında Grizu patlaması geliyor lakin bundan daha değerlisi ocak yangını. Yani madende bulunan kömürün içten yanması ve sonrasında açık alevli yangına dönüşmesi. Yeniden göçükler de madenlerde gerçekleşen kazaların başında gelir. Bunlar dışında bir de kömür tozu patlamaları var” sözleriyle madenlerde gerçekleşebilecek kazaları sıraladı ve su torbalarının muhtemel kazalarda nasıl çalıştığını anlattı.
Su bariyerlerinin sürece mekanizması
Bu kazaların yaşanması durumunda olaydaki kayıpları en aza indirmek için alınan çeşitli tedbirler olduğunu lisana getiren Kahriman, “Arkadaşımızın bahsettiği su torbaları da ocakların daha evvel belirlenen kritik bölgelerinde yangın ve patlama sırasında anlık olarak devreye giren bir önlem” diyerek su torbalarının nasıl çalıştığını ve ne işe yaradığını anlattı:
“Yangın ve patlama durumlarında su dolu yapılar basıncın tesiriyle tabiatıyla harekete geçerler ve devrilirler. Su bu türlü bir durumda izolasyon materyali misyonu görür.”
Su duvarları dışında farklı sistemler bulunduğunu da belirten Ali Kahriman, “Su duvarları dışında taş tozları da duvar olarak kullanılır. Bu sistemin çalışma formu de su duvarına misal. Maden ocaklarında bir patlama gerçekleşmesi için metan gazının muhakkak bir orana ulaşması gerekiyor. Grizu dediğimiz havayla metanın karışımıdır lakin bu her karışımda patlayacak manasına gelmez. Aşikâr bir kıymetlerde olursa 5 ila 14,5-15 ortasında yani 1 litrelik bir havanın içinde 0,95’i hava olacak 0,05’i de gaz olacak ki bir karışım patlayabilme tepkisi gösterebilme, yanma fırsatı bulabilsin. Taş tozu bariyerleri bu türlü bir durumda içlerinde bulundurdukları kalker ve kireç gibisi tozları alana boşaltarak patlamanın oluşacağı ortamı bozarlar”şeklinde konuştu.
Her iki sisteminde madenlerde güvenlik için kritik ehemmiyete sahip olduğunun altını çizen Kahriman, “Bunlar elbette anlık tahliller. Madenlerde bu türlü kazaların önüne geçmek için bu kademeye gelmeden evvel tedbirler almak gerekiyor” diye de ekledi.
Madenin tavanına yerleştirilen su bariyerleri
“Maden ocaklarında adeta kan analizi yapar üzere kontroller ve analizler yapılması gerekir. Alınan tedbirlerin hepsi bir ortada yapılırsa maden güvenliği sağlanabilir” diyen Ali Kahriman kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bir şeker hastası nasıl günün belli saatlerinde kimse ona söylemeden ilacını alıyorsa maden ocaklarının da bu biçimde davranması gerekli. Patlama ve yangın riski bulunan maden ocaklarında bu tip olaylar bilinen gerçeklerdir. Bunun önüne geçebilmek için madendeki hava sık sık denetim edilmeli ve temizlenmeli. İnsan bedenindeki atar ve toplar damar mantığı üzere düşünün.”
‘SIKI TAKİP YAPILMASI GEREKLİ’
Kazanın gerçekleştiği bölgede bulunan madenlerin uzun yıllardır aktif olduğunu vurgulayan Ali Kahriman, “Bu bölgede bulunan madenler Osmanlı’dan beri aktif formda çalışıyorlar. Yaklaşık 150 yıllık geçmişleri var. Yani bu ocaklarda yaşanan bu biçim olaylarla ilgili istatistiklerin takip edilmesi ve buna nazaran tedbirler alınması gerekirdi. Taş kömürü, demir-çelik dalı için değerli bir hammaddedir. Burada ‘Ne kadar kömür çıkarırsak ne kadar gaz ortaya çıkar?’ sorusu sorularak bu sorunun yanıtına nazaran hareket edilmeli. Buradan çıkan kirli havayı nasıl bölgeden uzaklaştırmalı ve madenlere ne kadar pak hava vermeliyiz? Bu soruların karşılıkları çok kıymetli. Kaza riskinin önünü alabilmek için uygulanacak en kıymetli formül bu. Bunun içinde maden sık sık denetlenmeli ve kritik durumlarda gerekli tedbirler alınmalı” ifadelerini kullandı.