Derleyen: Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – Dünya tarihine iki kere atom bombasına maruz kalan kişi olarak geçen Tsutomu Yamaguchi, 16 Mart 1916 tarihinde Japonya’nın Nagasaki kentinde dünyaya geldi. Başarılı bir öğrenci olan Yamaguchi, gençlik yıllarında Nagazaki Mitsubishi Tersanesi’nde çalıştı. Takvimler 1945 yılının Mayıs ayını gösterdiğinde iş gereği Hiroşima’daki tersaneye gitti ve birkaç ay boyunca Hiroşima’da çalıştı. Bu süreçte ailesinden uzaktaydı. Eşini ve çocuklarını görme planları yaparken 6 Ağustos 1945 yılında dünyayı şoke eden bir gelişme oldu. Hiroşima’ya düşen atom bombası birçok insan üzere onun da hayatını kökten değiştirdi.
ART ARDA İKİ FACİA
1945 yılı dünyadaki pek çok insan için sancılı bir periyottu. Birçok insan hayatta kalma uğraşı içindeydi. Dünyanın dört bir yanında yaşanan savaş tüm ülke vatandaşları için tasa vericiydi. 6 Ağustos 1945 yılında üzerinden 77 yıl geçmiş olsa bile unutulmayacak bir olay yaşandı. ABD, Japonya’nın Hiroşima kentinin üzerine ‘Küçük Çocuk (Little Boy)’ ismiyle anılan bir atom bombası bıraktı. Yaklaşık 1.5 kilometre çapındaki bomba yüz binlerce kişinin vefatına sebep olurken bombaya maruz kalan ve faciadan sağ kurtulan pek çok insan da hayatları boyunca birçok sıhhat sıkıntısıyla uğraş etti.
Hiroşima’ya atom bombası atan ABD, dünyada birinci defa atom bombası kullanan ülke olarak tarihteki yerini aldı. Ancak ne yazık ki Hiroşima’ya atılan atom bombası son olmadı. 6 Ağustos’tan sadece 3 gün sonra Japonya’nın öbür bir kentine, bu defa Nagasaki’ye de atom bombası atıldı. ‘Şişman Adam (Fat Man)’ ismiyle anılan bu atom bombası Nagasaki’de de büyük tahribata sebep oldu ve kentteki nüfusun yarısı hayatını kaybetti.
Japonya İmparatoru Hirohito’nun 15 Ağustos 1945’teki bildirisinde, ülkesinin ‘koşulsuz teslim olduğunu’ ilan etmesiyle birçok Japon vatandaşı savaşın artık sona erdiğini düşündü. Fakat bu süreçte geriye kalanlar tedavisi olmayan birçok hastalık, sakatlık ve ruhsal meseleyle baş başa kaldı. Nagasaki’de doğup büyüyen, Hiroşima’da çalışan Tsutomu Yamaguchi de iki atom bombasıyla müsabakasına karşın hayatta kalabilmeyi başarmış biri olarak tarihe geçti.
KULAK ZARI PATLADI, BEDENİNDE YANIKLAR MEYDANA GELDİ
Tsutomu Yamaguchi, Nagasaki’de doğdu, büyüdü ve orada evlendi. Lakin 1945 yazında bir iş gezisi için Hiroşima’ya gönderildi. İş gezisi 6 Ağustos tarihinde son bulacak ve ailesinin yanına Nagasaki’ye dönecekti. Ancak başına gelenler ailesine kavuşmasına mani oldu. Yamaguchi, seyahat için hazırlanırken gökyüzünde bir tuhaflık sezdi. Başını üst kaldırdı ve ‘Küçük Çocuk’ lakaplı bombayı taşıyan uçağı gördü. Uçaktan gökyüzüne fırlatılan paraşüt, gökyüzünü saniyeler içinde adeta beyaz bir flaş patlıyormuş üzere parlattı. Yamaguchi ise bombanın tesiriyle süreksiz körlük yaşandı, kulak zarı patladı ve bedeninde birtakım yanıklar meydana geldi. Tehlikeyi fark eden Yamaguchi kendini çabucak yakınlardaki bir sığınağa attı ve yaralarını sarmaya çalıştı.
Geceyi sığınakta geçiren adam olaydan bir gün sonra yani 7 Ağustos sabahında çalışan bir tren bularak Nagasaki’ye ailesinin yanına yola çıktı. Seyahat sırasında her yerde gördüğü yaralı beşerler, meyyit vücutlar ve bombanın tesiriyle alev almış binaları ömrü boyunca unutamayacaktı. Ancak dehşetten uzaklaşmaya çalışan Yamaguchi öbür bir felaket için yola çıktığını nereden bilebilirdi ki…
HİROŞİMA’YA ATILANDAN BİLE DAHA GÜÇLÜYDÜ
8 Ağustos sabahı Nagasaki’ye ulaşan Yamaguchi burada bir hastaneye gitti ve tedavi altına alındı. Bedenindeki yanıklar o kadar önemli bir boyuta ulaşmıştı ki ailesi onu birinci gördüğünde tanıyamadı. Hiroşima’da atom bombasına maruz kalan beşerler Nagasaki’ye akın edince durumu çok ağır olmayan hastalar taburcu edildi. Yamaguchi de 9 Ağustos’ta taburcu edildi ama konutuna dönmek yerine çalıştığı tersaneye gitmek istedi. Tersanedeki amirine Hiroşima’da yaşadıklarını anlatan Yamaguchi saniyeler içinde ikinci felaketi yaşadı. Bir anda kulaklarını sağır eden büyük bir patlama oldu ve Hiroşima’da gökyüzünde gördüğü devasa flaş tekrar etrafa yayıldı. Yamaguchi bu hissi âlâ biliyordu münasebetiyle kendisini çabucak yere attı. Nagasaki’ye atılan bomba Hiroşima’ya atılandan bile daha güçlüydü. Yamaguchi böylesine büyük bir bombadan baht yapıtı kurtuldu. Ofiste durduğu pozisyon korunaklı bir bölgeydi ve patlama şiddetinde devrilmeyen ender yapılardan biriydi.
Yalnızca üç gün ortayla iki sefer nükleer patlama yaşayan ve tam iki defa kıl hissesi hayatta kalmayı başaran Yamaguchi şoku atlatır atlatmaz ailesinin yanına koştu. Bu sefer onları kaybettiğine emindi ve ailesinin yanına gittiğinde onları sağ bulamayacağına kendisini ikna etmişti. Ancak ailesi de en az onun kadar şanslıydı. Karısı ve çocuğunun yaşadığını gören Yamaguchi arka arda iki sefer ağır bir biçimde radyasyona maruz kaldı. Hayatta kalması hiçbir sorun olmadığı manasına gelmiyordu.
Radyasyonun tüm olumsuz tesirleri bir sefer vücuduna girmişti. Arka arda iki sefer ağır bir biçimde radyasyona maruz kaldığı için saçları kısa bir müddet içinde döküldü, bedeninde bariz yaralar meydana geldi. Ülkesi teslim olduktan sonra ailesiyle yaşadıkları sığınaktan çıktı ve yaşadığı sıhhat sorunları yüzünden uzun yıllar boyunca tedavi gördü.
ÜNLÜ DİREKTÖR ZİYARET ETTİ
Talihsiz kendini toparlaması ve sıhhatine kavuşması uzun yıllarını aldı. Savaş sona erdikten sonra çalıştığı tersaneden ayrıldı ve birkaç yıl öğretmenlik yaptı. Akabinde mesleğine geri döndü ve istifa ettiği tersanede yine işe başladı. Savaştan beş sene sonra iki çocuk sahibi daha oldu ve tam iki defa yaşadığı felaketi anlatmak için kalem ve kağıda sarıldı. Yıllarca yaşadıklarını şiirlere dökerek nükleer silahsızlanma hakkında birçok sefer konuşma yaptı. Bu konuşmalar içinde en ses getireni ABD’de yaptığı konuşmaydı.
Yamaguchi hayatı boyunca sıhhatine çok dikkat etti, yaşadığı büyük felaketin izlerini her anında hissetti. Takvimler 2006 yılının gösterdiğinde 90 yaşındayken mide kanseri olduğunu öğrendi. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra hayatta kalmasıyla tanınan adam, 2009 yılında kanser olduğunu yakın etrafıyla paylaştı. Onu tanıyan ve hayat öyküsünü önemseyen Kanadalı direktör James Cameron, 22 Aralık 2009 yılında kendisini ziyaret etti.
‘NE OLUR YAPMAYIN’
Yamaguchi, James Cameron’a bu hayattaki vazifesinin bittiğini söyledi. Hastalığından birkaç sene sonra 4 Ocak 2010 yılında 93 yaşındayken hayata gözlerini yumdu. Japon hükümeti tarafından ‘iki patlamayı yaşayan ve hayatta kalan tek kişi’ olarak tanındı. İki atom bombasına maruz kalan Ömrü boyunca nükleer silahsızlanmanın önde gelen savunucularından biri olarak tarihe ismini yazdıran Yamaguchi, hayatını kaybetmeden kısa bir mühlet evvel verdiği röportajda ise şunları söyledi:
“Atom bombasından nefret etmemin nedeni insan onuruna olan tesirinden kaynaklanıyor. Dünya, nükleer bombaların acısını ısrarla neden anlayamıyor, bunu sahiden anlayamıyorum. Bu silahları geliştirmeye nasıl devam edebilirler? Ne olur yapmayın!”