Uğurcan Yardımoğlu
Irak Kürt Bölgesel İdaresi (IKBY) Lideri Neçirvan Barzani “İster İsrail olsun ister öbür ülkeler, Kürdistan Bölgesi’ni İran’a karşı kullanmak isteyen hiçbir ülkeye yardım etmeyeceğiz” diyerek İsrail’in İran’a yönelik operasyonlarına takviye vermeyeceklerini belirtti. Bu açıklama, 2017 yılında IKBY’nin ‘bağımsızlık referandumu’na açıktan dayanak veren tek ülke olan İsrail’de soğuk duş tesiri yarattı.
Irak’ın başşehri Bağdat’ta düzenlenen İstikrar ve Refah için Irak Forumu’nda bir konuşma yapan IKBY Lideri Neçirvan Barzani, “Irak ve Kürdistan Bölgesi’nden silahlı bir küme askeri operasyon yapmak için Türkiye’ye gidemez ve Kürdistan Bölgesi’ne geri dönemez, birebir şey İran için de geçerli” sözlerini kullandı. Barzani’nin konuşmasında Türkiye’yle ilgili kısım, PKK terör örgütüne yönelik açık bir bildiri olarak yorumlandı.
“İSRAİL’E AÇIK BİLDİRİ: BÖLGEMİZİ İRAN’A KARŞI KULLANAMAZSINIZ”
“Kürdistan Bölgesi’nin komşu ülkelerimiz için tehdit kaynağı olmasına müsaade vermeyeceğiz” diyen Barzani, şunları kaydetti:
“Bölgede her vakit istikrar ögesi olmak istiyoruz, komşularımıza sorun çıkaran bir faktör olmak istemiyoruz. İster İsrail olsun ister öteki ülkeler, Kürdistan Bölgesi’ni İran’a karşı kullanmak isteyen hiçbir ülkeye yardım etmeyeceğiz.”
“BAĞDAT VE ERBİL ORTASINDA RASTGELE BİR FARK YOK”
“Irak’ın tüm bölgeleri yavaş yavaş refaha ve huzura gerçek ilerliyor” sözlerine yer veren IKBY Lideri, “Basra, Bağdat, Süleymaniye, Erbil ve Duhok ortasında rastgele bir fark yok, Irak’ın rastgele bir yerinde gördüğümüz her ilerlemeyi kendi projemiz olarak kabul ediyoruz” dedi.
“IRAK’I DA TEMSİL EDİYORUM”
Irak Hükümeti’ne büyük bir umut ve beklentiyle katıldıklarını belirten Neçirvan Barzani, “Nereye gidersem gideyim Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile uyum hâlindeyim ve gittiğim her yerde Irak’ı da temsil ediyorum” halinde konuştu.
“BAĞDAT BİZİM BAŞKENTİMİZ”
Barzani, Irak ile ortalarında yeni bir bir üslup oluştuğunu aktararak “Bağdat bizim başkentimiz ve Bağdat’a ziyaretlerim olağan. Irak cumhurbaşkanlığı misyonunu üstlenmekten gurur dayarım fakat bu mevzu gündemimde yok”
AYRILIK REFERANDUMUNDAN IRAK’IN BİRLİĞİNE
“Kürdistan Bölgesi Başkanlık Yasası’na nazaran, Erbil ile Bağdat ortasındaki ilgileri daima geliştirmeye çalışmakla yükümlüyüm” sözlerini kullanan Neçirvan Barzani, Erbil-Bağdat sıkıntılarına ait, “Erbil-Bağdat mutabakatının uygulanmasına siyasi sorunların mani olacağını düşünmüyorum, kimi teknik problemler de buna mahzur oluyor. Irak, kim güçlü kim zayıf mantığıyla yönetilirse hepimiz kaybederiz” değerlendirmesinde bulundu.
IKBY’nin 2017 yılında periyodun lideri Mesud Barzani liderliğinde Irak’tan ayrılarak bağımsız olmak için referandum yapması tansiyona neden olmuştu. Türkiye, Irak ve İran’ın sert reaksiyonu bağımsızlık referandumunu rafa kaldırmıştı. Bugün, Neçirvan Barzani’nin Irak’la bütünleşme iletileri vermesi ‘bağımsızlık referandumu’ndan bu yana değişen istikrarları gözler önüne seriyor.
REFERANDUMA DAYANAK VEREN TEK ÜLKE
IKBY’nin bağımsızlık referandumuna takviye veren tek ülke İsrail olmuştu. Türkiye’nin harekat hazırlığı, İran’ın yaptırım hazırlığı yaptığı referandum sürecinde ABD bile ‘hayal kırıklığı’nı tabir etmiş, Rusya ise ‘Irak’ın toprak bütünlüğünü savunan lakin referandum sonucu alınan karara hürmet duyacağını’ tabir eden bir açıklama yapmıştı. İsrail ise IKBY’nin bağımsız olması durumunda onu tanıyacağını ilan etmişti.
Reuters’ın aktardığına nazaran Netanyahu, “İsrail, PKK’yı bir terör örgütü olarak kabul ediyor… Lakin Kürt halkının legal yollardan kendi bağımsız devletlerini kurma arayışlarına da takviye veriyoruz” demişti.
Netenyahu 13 Ağustos 2017’de yani tam referandum öncesinde Amerikalı Cumhuriyetçi Kongre üyelerinin İsrail’i ziyareti sırasında yaptığı bir açıklamada, Irak’ın modülü durumundaki IKBY’nin bağımsızlığından yana olduğunu lisana getirerek “Kürtler bahadır, Batı taraftarı ve bizim kıymetlerimizi paylaşan bir millet.” sözünü kullanmıştı. Lakin bugünkü şartlarda Neçirvan Barzani, İsrail’in bu dayanağına, topraklarını İran’a karşı kullanamayacağı bildirisini göndererek karşılık verdi.
BARZANİ AİLESİNİN YAHUDİ KÖKLERİ
İsrail’in IKBY’ye verdiği dayanağın sürpriz olmadığını düşünenler de var. Bu fikrin temelinde Barzani ailesinin Yahudi kökenleri olduğu tezleri yatıyor. 18 Şubat 2003’te Sefa Kaplan’ın Hürriyet’te yayınladığı bir yazıya nazaran Barzani Ailesi’nin, Kürt Musevisi olduğu ve ailenin pek çok haham yetiştirdiğini öne sürmüştü.
Kendisi de bir Kürt Musevisi olan öğretim üyesi Prof. Yonna Sabar’ın verdiği bilgiye nazaran geçmiş yüzyıllarda bölgede yaşayan ailelerin en ünlülerinden biri olan Barzani ailesinin kurduğu Yahudi eğitim kurumları büyük bir prestije sahipti. Ailenin bir üyesi olan Haham Nathanel Barzani büyük çoğunluğu el yazması olan değerli bir kütüphaneye sahipti. Bunları da yeniden haham olan oğlu Samuel Barzani’ye bırakacaktı. Bir yüzyıl sonra birinci bayan haham olarak kabul edilecek kişi de Samuel Barzani’nin kızı Asenath Barzani’ydi.
Söz konusu aile 16. Yüzyılda Musul, Kerkük ve Erbil yöresinde tesirliydi. Lakin Prof. Sabar’a nazaran Barzani ismini taşıyan herkesi Kürt Musevisi olarak görmenin hakikat olmadığını ve Barzan doğumluların bu isimle çağrılır.
BİR TEK BARZANİ AİLESİ VAR
Ancak, tarihçi Ahmet Uçar, Osmanlı arşivlerinde bölgede bir tek Barzani ailesi bulunduğuna dair kayıtların yer aldığını hatırlatarak, günümüz Barzanileri’nin cetlerinin Yahudi olduğundan kuşku duyulamayacağını söz etti. Ahmet Uçar, Prof. Sabar’ın, Barzaniler’in ne vakit müslüman olduklarına ait ayrıntılara girmediğini de savundu. Ahmet Uçar’ın tekrar Osmanlı arşivinde bulduğu bir öbür doküman ise 1856 yılında Sallum Barzani isimli bir hahamın, Musul’dan Selanik’e, oradan da Hahambaşılığın özel ricası ile Kudüs’e sürgün edildiğini gösteriyor. Uçar’ın sözüne nazaran, ‘‘Kudüs’e Yahudi iskánı ile tereddütler olduğu için; Hariciye Nezareti’nin de görüşü alınarak 29 Şubat 1856’da Hahambaşı’nca verilen dilekçe Osmanlı hükümetince 11 Nisan’da görüşülerek uygun bulunmuş ve Sallum Barzani 20 Nisan 1861’de bir irade ile Kudüs’e sürülmüştü.’’
BARZANİ’NİN İSRAİL ZİYARETLERİ VE KONUTUNDA KALDIĞI HAHAM
Uçar, Tarih ve Niyet Mecmuası’nda mevzu ile ilgili olarak yazdığı yazıda şöyle devam ediyor: ‘‘Mustafa Barzani’nin yıllar sonra kurduğu bağlantılar, hahamlarla Sallum Barzani ailesi ortasındaki alakaların yıllarca sürdüğünü göstermektedir. Molla Mustafa Barzani, 1950’den beri sık sık ziyaret ettiği İsrail’de her vakit Kuzey Irak kökenli, Kürtçe konuşan bir Yahudi hahamın meskeninde kalmaktadır: Haham David Gabay.’